خانم چرخنده! پس اخلاق چه می شود؟

هفته نامه تماشاگران امروز - سیامک رحمانی: «پسری از دور به من گفت نکنه که آنجلینا جولی ایران تویی؟! من هم در جواب گفتم نه مادرتان است»؛ این را خانم چرخنده در توضیح اتفاق ناخوشایندی که در جلسه سخنرانی شان در دانشگاه افتاده می گویند. البته فیلمی که از ایشان پخش شد و همه دیدند حکایت دیگری دارد. در آن تصاویر ایشان دارند از حضور آنجلینا جولی در افغانستان می گویند که یک نفر از میان جمع می پرسد «شما آنجا بودید؟» و خانم چرخنده با لحنی بسیار نامناسب جواب می دهند «نه مامانت اونجا بوده»!

جالب اینکه بر اساس این فیلم به نظر می رسد که به خاطر این پرسش معمولی به فرد هجومی هم برده می شود که خانم چرخنده می گویند به او دست درازی نکنید. یک حادثه زشت اما ساده که برخلاف نمونه های دیگر اخیر، فرد خاطی بازخواست نمی شود و نیازی به عذرخواهی نمی بیند. لحن و رفتاری که در شأن یک هنرمند که هیچ، در شأن یک شهروند عامی هم نیست اما خانم چرخنده در مصاحبه بعد از ماجرا موضوع را کلا به شکل دیگری تعریف می کنند تا حیرت ما از این روحیه بیشتر شود.

درست متفاوت با آنچه برای فیلتیه ای ها و علی ضیا، اتفاق افتاد و یکی برای اشتباهی سهوی و دیگری برای خوشحالی فوتبالی اش چند بار مجبور به عذرخواهی شدند و حالا دارند با دوری از تلویزیون تقاص پس می دهند. خانم چرخنده اما شاید جایگاه ویژه ای دارد که به ایشان برای تندی و اهانت به دیگران مصونیت می دهد. سوال جدی اما فراتر از همه اینهاست. پرسش این است که خانم چرخنده با این ادبیات و رویکرد به مردم با چه قاعده و معیاری برای سخنرانی در دانشگاه، مناسب تشخیص داده شده اند؟

اینکه یک بازیگر تبدیل به چهره ای ممتاز شود و احترام بیشتری پیدا کند، رویداد منحصر به فردی در دنیا نیست. خانم چرخنده هم می توانند برای مخاطبان شان عزیزتر باشند و جایگاه والاتری داشته باشند و مردم شاید دوست داشته باشند به خاطر منش و استحاله ای که در ایشان دیده اند از آثار و فعالیت هایشان بیشتر استقبال کنند اما من شهروند حق دارم از مسئولان دانشگاه بپرسم این خانم هنرمند بر اساس کدام توانایی ها و دانش و معرفت برای سخنرانی در دانشگاه، مناسب تشخیص داده شده اند تا چنین صحنه خجالت آوری رقم بخورد؟

جالب ماجرا جایی است که خانم چرخنده می گویند «من یک سال و نیم است که به تمام دانشگاه ها می روم.» و باید به این فکر کرد که در بقیه مراسم سخنرانی ایشان - که خوشبختانه یا متاسفانه کمتر متن و تصویری از آنها منتشر شده - چه گذشته است و آیا ایشان باز هم با همین لحن به دانشجوها - که مدام تاکید می شود سرمایه این کشورند - جواب داده یا نه.

نکته تاسف انگیز بعدی این است که خانم چرخنده به دلیل فعالیت ها و شرایط خاص شان می توانند هر نقد و نظر غیرمثبتی را به مخالفت با نظام یا مخالفت با شعائر دینی گره بزنند و منتقد را تخطئه کنند. فارغ از آنکه اشتباهات ایشان می تواند چه هزینه ها و صدماتی برای تفکر و ایدئولوژی که تبلیغ می کنند داشته باشد. حرف های خانم چرخنده و منتسب کردن همه منتقدان رفتارشان - از دم - به خیانت و دشمنی با نظام و باورهای دینی، عین همان کاری است که سازندگان سریال «معمای شاه» می کنند. سریال پر ایرادی که باورناپذیری و ضعف های تمام نشدنی فیلمنامه و شخصیت پردازی را می خواهد پشت مضمون انقلابی اش بپوشاند و صاحبانش در یک فرار به جلوی استثنایی، می گویند منتقدان اثر، همه شاهدوست اند!

ای دل غافل! به این ترتیب، وقتی سریالی درباره خاندان سلطنتی و محمدرضا پهلوی ساخته می شود، به خصوص اگر قصد انقلابی نمایی و نقد رژیم گذشته را داشته باشد، حاصل کار هر افتضاحی باشد همه باید به به و چه چه کنیم تا متهم به شاهدوستی نشویم. یعنی مردمی که یک رژیم دیکتاتوری را به دلیل نقدناپذیری و فضای خفقان و سانسور ساقط کرده اند، همچنان نامحرم اند و اجازه ندارند در مورد آثار سست و اغراق آمیز تاریخی حرف بزنند؟

کسی که سریال «معمای شاه» می سازد تا پرده از واقعیات بردارد و بسترهای یک انقلاب بزرگ و مردمی را بررسی کند چطور متوجه نمی شود که این مسئولیت ناپذیری اش نقض غرض است؟ چطور می تواند در پاسخ مصاحبه کننده اش بگوید: «اگر رانت هم بوده، حتما بوده دیگه! اینقدر قدرت داشتم و گردن کلفت بودم که بتوانم رانت بگیرم.»

کسی که اینطوری حرف می زند چه ادعایی در مورد شاه و رضا شاه دارد؟ چرا مردم باید بپذیرند منصف و راستگوست و دارد حقایق را درست روایت می کند؟ خانم چرخنده که قرار است رفتارش الگویی برای بانوان باشد، چطور از درک نامناسب بودن بیانش و تاثیر منفی آن غافل است؟ چطور قبول کنیم که یک نهاد مدعی ارزش ها می تواند همه چیز را فراموش کند و برای تبلیغ شعارهایش تتلو را روی ناو جنگی ببرد؟ آن وقت همه اینها به این معنی نیست که تنها چیزی که اهمیت دارد، ظاهر است و دیگر هیچ؟

با این شیوه های رفتاری، یک جامعه تشویق نمی شوند که به جای راستی، به جای وقار، حقیقت گویی و آزادگی، تنها به ظاهرسازی بسنده کنند و از امتیازاتش استفاده کنند؟ و همین نشده است؟ به قول شاعر، چون نیک بنگری همه تزویر می کنند.