ترکیب تذهیب و نگارگری برای روایت زندگی پیامبران

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، این نمایشگاه نگارگری از جهات بسیاری حائز اهمیت است. مهم‌ترین مولفه این نگارگری‌ها موضوعات دینی و قرآنی است. یکی از جنبه‌های مهم این آثار دوری جستن نگارگر از ترجمه تحت الفظی آیات قرآن و تصویر‌گری انهاست. نگارگر در این آثار سعی کرده است که با تفسیر و دریافت درونمایه آیات کار نقاشی را انجام دهد. سبک کار نگارگری نیز بسیار حائز اهمیت است که آثارش را با ترکیبی از نگارگری و تذهیب خلق کرده است و این عناصر چنان با هم تلفیق شده‌اند که عناصری جدایی ناپذیر در آثار گشته‌اند. با نگاهی به چندین نگارگری از آثار این هنرمند بیشتر به درک مولفه‌های این آثار پی می‌بریم.

حسین آقامیری دو تابلو با موضوع اصحاب فیل کار کرده است. در تابلوی اول کعبه در وسط کادر قراردارد و فیل‌های مهاجم در دو سوی کعبه آماج حمله پرندگان قرار گرفته‌اند. کعبه در داخل یک شمسه بری از حمله سپاه ابرهه است. بال‌های بزرگ یک پرنده شمسه را در بر گرفته است. بال‌های محافظ با الهام از بال‌های پرندگان حمله برنده به سپاه ابرهه کعبه را در بر گرفته است.

درتابلوی «سعی» تقارن رکن اصلی اثر است. تکرار که دربسیاری از تابلو‌ها دیده می‌شود در این تابلو با توجه به مضمون و ماهیت اثر که آدابی در مراسم حج است و مسافت خاصی را چندین بار در رفت و برگشت طی می‌شود، بکار رفته است. در آثار آقامیری همواره تلفیقی از تذهیب و مینیاتور دیده می‌شود در این اثر هم خطوط اسلیمی هماهنگ و همگون با حرکات انسان ترکیب شده است.

در برخی دیگر از آثار آقامیری واقعه‌ای رخ داده است بدون در نظر گرفتن آثار آن معمولا با تک پرتره‌ای مینیاتوری به تصویر کشیده شده است. تابلوهایی مانند حضرت مریم که کودکش عیسی را در آغوش دارد. یا تابلوی یوسف در چاه که اشاره‌ای به انداختن یوسف پیامبر به درون چاه توسط برادرانش دارد و همچنین تابلوی حضرت هاجر که همراه اسماعیل تشنه در بیابان به سر می‌برند و اشاره‌ای به جوشش آب زمزم در زیر پای اسماعیل دارد.

در برخی دیگر از آثار این نقاش تمرکز بر رخداد است. واقعه‌ای که در حال رخ دادن است و هنوز پایان واقعه رخ نداده است. مانند تابلوی حضرت موسی در آب یا تابلوی حضرت ابراهیم (توحید) که ابراهیم را در حال شکستن بتان در کعبه نشان می‌دهد. تابلوی دیگری که می‌توان به آن اشاره کرد تابلوی توحید و تابلوی ابراهیم در آتش است که در هر دوی این تابلو‌ها واقعه همچنان در حال انجام است.

درتابلوی توحید حرکت و جنبش عناصر با پیچ و تاب کشتی و دریای خروشان نمایان شده است. در این تابلو که کشتی را در حال غرق شدن نشان می‌دهد. مسافران کشتی در جلوی دماغه کشتی قرار گرفته‌اند و ترکیب مینیاتور و تذهیب در دماغه کشتی دیده می‌شود. این خط اسلیمی ضمن اینکه با اجزای کشتی ترکیب شده است به سوی آسمان کشیده شده است که هماهنگ با دستهای مسافرانی است که برای نجات به سوی آسمان دراز شده‌اند. این تابلو یادآور آیه 65 سوره عنکبوت است. «فاذا رکبوا فی الفلک دعوا الله مخلصین له الدین فلما نجاهم الی البر اذا هم یشرکون» این مردم مشرک چون به کشتی نشینند (درآن حال) تنها خدا را به اخلاص کامل در دین می‌خوانند، و چون از خطر دریا به ساحت نجاتشان رساند (باز به خدای یکتا) مشرک می‌شوند. در این آیه به طور صریح به این نکته اشاره شده است چون نجات یابند یاد خدا را فراموش می‌کنید.

در تابلوی ابراهیم در آتش ترکیب بندی دایره‌ای به شکل یک شمسه، ابراهیم در مرکز شمسه و درون یک گل ختایی جای گرفته است. گل‌های ختایی که شمسه را می‌پوشاند در لایه بیرونی به شکل گل‌های اژدری دهان باز کرده‌اند و شعله‌های آتش را به اطراف می‌پراکنند. رنگ آمیزی در مرکز و لایه‌های درونی بنا بر مضمون گلستان آتش برای ابراهیم و سرد و خاموش شدن آتش برای او به رنگ‌های آبی و سرد رنگ آمیزی شده است و لایه‌های بیرونی به رنگ‌های گرم قرمز، زرد که زبانه‌های آتش را دربر می‌گیرد.

المان دیگری که در کارهای آقامیری مشهود است تکرار عناصر در نقاشی‌های مختلف است. عنصر تکرار در تابلوی «رمی جمرات» حسی از حرکت را ایجاد کرده است.

یکی از مفاهیمی که در آثار آقامیری جلب توجه می‌کند، جنبه‌های پندآمیز تابلو‌هایش است. تابلوی «نفس» اشاره به نفس آدمی دارد و نفس اماره همچون اژدهایی است که سبب نابودی آدمی می‌شود. یک جنبه دیگر تابلوی نفس اشاره‌ای به حضرت آدم دارد که وسوسه شدن و نفس او سبب شد که از میوه ممنوعه بخورد و از بهشت برین رانده شود.

تابلوی «حضرت موسی و ساحران» از لحاظ ترکیب بندی اشاره‌ای به محراب دارد. اعجاز حضرت موسی که عصایش تبدیل به اژدهایی در برابر ساحران می‌شود در این تابلو به شکل محرابی موسی را در بر گرفته است و ساحران در پایین نظاره گر معجزه موسی هستند.

در غالب کارهای این نقاش شاهد ترکیب تذهیب و مینیاتور هستیم اما در برخی تابلو‌ها این ترکیب با عناصر درونی و مضمونی تابلو به نحو خوبی عجین شده است.

در تابلوی «رزق و روزی» گروهی از ماهیگران در حال صید یک ماهی هستند و تور آن‌ها به شکل تذهیب کاری و ماهی‌های کوچک نیز در شکل گلهای ختایی و طلایی رنگ آراسته شده است. این نوع نقاشی و تلفیق این عناصر ترکیب بندی دایره‌ای در نقاشی ایجاد کرده است.

یکی از تابلو‌هایی حاوی پیامی اخلاقی است که آن نیز برگرفته از مضامین دینی است تابلوی «تفرعن» است. این تابلو نهیب دهنده و هشدار دهنده است. چون بر اسب مراد نشستی بر خود غره مشو چون که زود از اسب به پایین افکنده خواهی شد.

تکرار و تقارن و تلفیق تذهیب و نگارگری سبکی منحصربه فرد برای نقاش به وجود آورده است اما در کنار این ویژگی سبکی، انتخاب درست مضامین و موضوع‌های تابلو‌ها سبب شده است که نقاش بدرستی از این مولفه‌ها استفاده کند و موجب شود که عناصر بیرونی و درونی تابلو‌ها اجزایی جدایی ناپذیر در خلق نقاشی‌ها شوند.

انتهای پیام/