وسواس فکری را چطور می توان درمان کرد؟

بانو/ فکر وسواسی یک احساس تکرار شونده و مزاحم است و فردِ دارای این اختلالِ اضطراب آلود، بین فکر خود و عملی که راجع آن انجام می‌دهد همخوانی نمی‌یابد. این افراد می‌دانند کارشان نه ضرورتی دارد و نه معنا، اما از طرفی هم نمی‌توانند به راحتی از آن بگذرند و انجامش ندهند. اینجاست که سر و کله وسواس عملی پیدا شده و با یکدیگر ممزوج می‌شوند.
آیا می‌د‌انستید کسانی که دارای افکار زجرآور ناخواسته بوده و دائم در حال انجام اعمال مستمر یا تکراری هستند دچار وسواس فکری هستند؟ آیا می‌دانستید بیشتر این افراد خانم‌ها هستند؟

اگر اینها را می‌دانید خوب است بدانید فکر وسواسی یک احساس تکرار شونده و مزاحم است و فردِ دارای این اختلالِ اضطراب آلود، بین فکر خود و عملی که راجع آن انجام می‌دهد همخوانی نمی‌یابد. این افراد می‌دانند کارشان نه ضرورتی دارد و نه معنا، اما از طرفی هم نمی‌توانند به راحتی از آن بگذرند و انجامش ندهند. اینجاست که سر و کله وسواس عملی پیدا شده و با یکدیگر ممزوج می‌شوند.
در حقیقت آنچه در وسواس فکری رخ می‌دهد از این الگو پیروی می‌کند:
ذهن درگیر یک فکر وسواس‎گونه می‌شود، به طور مثال باز بودن شیر گاز. مرحله بعد در فرد یک نگرانی همراه با اضطراب را ایجاد می‌کند. در مرحله بعد ارائه یک الگو و اجبار برای انجام کاری رخ می‌دهد تا اضطراب کاهش یابد. مثلا رفتن به آشپزخانه برای چندین بار و چک کردن شیر گاز و مرحله آخر کسب یک آسودگی موقتی که پس از مدتی از بین رفته و دوباره مانند یک دایره این اتفاق از ابتدا تا انتها تکرار می‌شود.

کسی که دچار وسواس فکری است مدام تصور می‌کند دستانش آغشته به انواع میکروب‌هاست، ترس بیمار شدن را در ذهن خود می‌پروراند و به همین دلیل مرتب دستانش را با انواع شوینده‌ها می‌شوید. اگر‌چه خیال او برای مدتی راحت می‌شود اما فقط چند دقیقه آرامش همراه اوست چون دوباره آن ترس و نگرانی و اضطراب به سراغش می‌آید. همان نداشتن همخوانی فکر و عمل که در بالا به آن اشاره شد.

اما در اینجا باید بررسی کنیم چرا افراد دچار این نوع اختلال می‌شوند.

دلایل ابتلای افراد به وسواس فکری
• ژنتیک
عوامل وراثتی و ژنتیک می‌تواند از عوامل ایجاد وسواس فکری باشد. البته تغییراتی که در عملکرد مغز یا بدن هم پیش می‌آید نکته قابل اهمیتی است.

• عوامل محیطی
به طور کلی کمتر پیش می‌آید اختلالی شکل بگیرد اما محیط در آن بی‌تأثیر باشد. در اختلال وسواس فکری هم عواملی محیطی اثر‌گذارند.

• کمبود ماده سروتونین
کمبود این ماده یعنی سروتونین در بدن باعث افزایش وسواس فکری می‌شود.

• استرس
کسانیکه در معرض استرس بالایی قرار دارند احتمال بیشتری در ابتلا به این اختلال را به خود اختصاص می‌دهند.
و البته دلایل عمده دیگر:

به طور مثال کسانی که در زندگی خود:
• بی‌هدف هستند
بی‌هدفی و نداشتن فعالیت مناسب، بیکاری به دنبال می‌آورد. این بیکاری هم زمینه ساز خیلی از بیماری‌ها و اختلالات است از جمله وسواس فکری.

• بیش از حد فعال هستند
فعالیت بیش از حد باعث خستگی و تنش‎های روانی می‌شود و خستگی روانی هم این اجازه را به افراد می‌هد به سمت اختلالات روانی بروند.

• تنها هستند
تنهایی و نداشتن ارتباطات مفید با دیگران از درون، فرد را به سمت و سوی اضطراب می‌برد. دائم با خودش حرف می‌زند و با خودش فکر می‌کند و همین خودخوری‌های باعث ایجاد اختلال وسواس فکری می‌شود.

اما این افکار وسواس آلود با چه پوششی بروز می‌یابد؟
• ترس از کثیفی و شستن دائم دست‎ها
• ترس از انجام نشدن درست کاری و انجام مکرر آن
• اهمیت بیش از حد به نظم و دائم در حال بررسی نظم
• ترس از انجام گناه و حس عذاب وجدان
• شمارش و چک کردن
• انجام مکرر انواع کارها

اما آنچه در فکر این افراد می‌گذرد باز هم در جای خود قابل تأمل است. این افراد سعی می‌کنند ساعاتی را در خلوت خود باشند و به وسواس خود پرداخته و زمانی را صرف انجام امور مربوط به آن کنند.

این افراد در پاسخ به کسانی که آن‎ها را از انجام کاری تکراری منع می‌کنند با عنوان اینکه فراموش می‌کنند سعی در توجیه دیگران دارند. اما بین فراموش کردن و وسواس فکری تفاوت زیادی وجود دارد. کسی که فراموش می‌کند درِ خانه را قفل کند با یکبار تکرار، کار خود را انجام می‌دهد اما صاحب فکر وسواسی این کار را شاید تا ده بار هم انجام دهد و باز هم به اطمینان نرسد.

این افراد دوست دارند در هر موقعیت و شرایطی که هستند بهترین باشند. یک نوعی کمال‎گرایی غیر واقعی که یا از بچگی توسط پدر و مادر به آن‌ها القا شده و یا خودشان به آن باور دارند. در حقیقت خلط این دو مبحث باعث می‌شود این افراد تصور کنند انسان‎های کمال‎گرایی هستند.

اما کسی که در زندگی به دنبال کمال است انرژی و زمان خود را صرف جزییاتی که هیچ ربطی به پیشرفت در زندگی ندارد نکرده و به امور مهم می‌پردازد. به طور مثال چک کردن شیر گاز برای اینکه از بسته بودن آن اطمینان حاصل شود چقدر در کمال انسان اثر دارد؟

اما چه کنیم تا از این اختلال نجات یابیم:
• اجتماعی شویم
با یک گوشه نشستن و خودخوری چیزی عایدمان نمی‌شود جز اینکه افکار منفی، پریشان و انرژی گیر فلجمان می‌کند.

• اعتماد به نفس را بالا ببریم
اعتماد به نفس یکی از آن تجویزهایی است که برای خیلی از مشکلات و اختلالات روانی مفید و کارگشاست از جمله وسواس فکری.

• ورزش را جدی بگیریم
عقل سالم در بدن سالم، اینجا مفهوم پیدا می‌کند. آیا شده ورزشکاری را ببینید که دچار اینگونه اختلالات روانی باشد؟ حتی اگر هم اینگونه است در حقیقت برای خلاصی از دست آن به ورزش پناه آورده و این یک انتخاب صحیح خواهد بود.

• حساسیت‎ها را کم کنید

زندگی را سخت نگیرید. برایش زحمت بکشید و تلاش کنید اما در رابطه با مسائل آن و حتی افراد، خیلی خود را اذیت نکنید. حساسیت روی آدمها و اتفاقات شما را به جاهای خوبی نخواهد برد.
• ذهن خود را به چیز دیگری معطوف کنید
هرگاه افکار وسواسی به سراغتان آمد حواس خود را به مسائل دیگری معطوف کنید. تغییر موضع داده و جای خود را تغییر دهید. اگر نشسته‌اید بلند شوید و چرخی بزنید و با کسی مشغول صحبت شوید. مطالعه یا دیدن فیلم هم گزینه‌های خوبی هستند.

• از مشاور کمک بگیرید
مشاور با آگاهی از شرح حال شما متوجه می‌شود درجه اختلال شما تا چه حدی است. یا شما را به رفتار درمانی ارجاع می‌دهد یا با معرفیتان به یک روانپزشک و کمک از داورهای شیمیایی شما را به سمت بهبودی سوق می‌دهد.

مراقب خودتان باشید و تا در سنین جوانی هستید از این اختلال رهایی یابید. افسردگی، مشکلات در تغذیه، بر هم خوردن تعادل و تمرکز یا حتی اختلال در یادگیری از عوارض وسواس فکری است و حیف است شما که در اوج جوانی هستید و باید از زندگی و شور و نشاط آن لذت ببرید درگیر چنین مشکلاتی باشید. این مشکل نه تنها شما را آزار می‌دهد بلکه باعث پایین آمدن بازدهی جامعه می‌شود چون شما هستید که قرار است بیشترین اثر در جامعه را بگذارید.


منبع: بانو