قطع همکاري کشورها با داعش، شرط پايان بحران سوريه است

قطع همکاري کشورها با داعش، شرط پايان بحران سوريه است

رصد/ متن پيش رو در سايت تحليلي "رصد" منتشر شده و انتشار آن به معني تاييد تمام يا بخشي از آن نيست.

نشست وين در مورد سوريه برگزار شد و توافقي ۹ بندي پس از آن اعلام شد. نظرات درباره دستاوردهاي مثبت و منفي اين مذاکرات بسيار است و برخي اصل شرکت در آن را به ضرر ايران دانستند و در مقابل عده اي ديگر اين مرحله را دومين همکاري و مذاکره بين المللي مثبت ايران قلمداد مي کنند. براي بررسي نتايج نشست وين گفتگويي با دکتر ماکان عيدي پور، کارشناس مسايل غرب آسيا داشته ايم.

اهميت برگزاري نشست وين چيست؟

بعد از کش و قوس هاي فراوان در سوريه و اضافه تک تک بازيگران منطقه اي و ابرقدرت هاي بين المللي به قضيه، مناسبات جديدي در بحران سوريه در حال شکل گيري است. يعني تا پيش از ورود نيروهاي غربي و به تبع آن ورود روس ها، نوع جنگ در سوريه با واسطه بود؛ يعني هر قدرتي به طور علني يا غير علني از گروه خاصي حمايت مي کرد و به آن ها لجستيک و پشتيباني مي رساند و از اين طريق اهداف خود را در سوريه دنبال مي کرد. اما نقطه عزيمت اين بحران را مي توان اجماع اعراب منطقه به خصوص عربستان سعودي، ترکيه و حمايت اين کشور از اين اجماع در براندازي و برکناري حکومت بشار اسد دانست.

مرحله بعدي، مرحله مهندسي يک نظام و يا فرمي از يک حکومت و مشروعيت حکومت خواهد بود که مورد قبول تمام مردم سوريه باشد
اين نقطه مهم بحران است. دلايل بسياري هم در درون وجود داشت که اين قضيه را محتمل به نظر مي رساند. اما سال هاي درگيري با گروه هاي مخالف و مقاومت حکومت مرکزي بشار اسد که تنها حکومت قانوني سوريه هم هست، نشان داد که اين فرمول به اين سادگي ها قابل دستيابي نيست. اضافه شدن موضوع داعش به سوريه و بعد از آن هم ماجراجويي هاي داعش در منطقه وگسترش و رشد بسيار سريع آن در عراق و شکست ناپذير جلوه کردن آن در اتفاقاتي که در غرب عراق و شمال عراق رقم خورد، زنگ خطري براي قدرت هاي مختلف از جمله غربي ها شد و شکاف خيلي کوچکي را در بين موضع غرب و موضع عربستان سعودي و ترکيه ايجاد کرد.

ترکيه، تابستان امسال به طور کامل به لحاظ نظامي با استفاده از نيروي هوايي وارد درگيري سوريه شد، ولي نشان داد که نسبت به بحران سوريه نمي تواند بي تفاوت باشد و صرفا هم به حمايت از گروه هاي تروريستي در سوريه بسنده نمي کند. غربي ها هم با تحريکاتي که انجام شده بود و مقاومتي که از دولت بشار اسد مي ديدند، بارها اعلام به مداخله کردند.

با ورود روسيه به بحران و مناقشه، موضوع شکل کاملا متفاوتي به خود گرفت. اولا اين نخستين بار است که روسيه در يک چنين بضاعتي خارج از مرزهاي شوروي سابق (نه فدراسيون روسيه) در حال اجراي عمليات نظامي بعد از فروپاشي است. حجم نيروها و نوع تسليحات در حال استفاده شدن در دو دهه اخير براي کشور روسيه بي سابقه بوده است. اين موضوع، مناسبات جديدي را در قواعد بازي بين المللي معرفي مي کند. يعني روسيه خود را به عنوان يک قدرتي که مولفه هاي ابرقدرت بودن را هم به رخ مي کشد، مطرح مي کند. براي پايگاه نظامي خود در سوريه اهميت خاصي قائل شده است.

در شرايط کنوني با توجه به توافق ۹ بندي نشست وين اصولا چه نتايج عمده و مهمي از نشست وين حاصل شده است؟

مهم ترين اتفاق اين است که چه گروه هاي مخالف دولت سوريه و چه حاميان آن، تقريبا يک نقطه مشترک پيدا کرده اند و آن هم اين است که داعش نمي تواند در آينده سوريه حضور داشته باشد. يعني داعش را به عنوان يکي از بازيگران در سوريه نمي توان پذيرفت و اين گروه تبديل به اولويت اصلي بحران سوريه شده است. چرا که اگر قرار باشد سوريه و اتفاقاتي که در سوريه مي افتد، امنيت کشورهاي مجاور از جمله عراق، ترکيه و حتي اردن و لبنان را به هم بزند و مناسبات منطقه را به هم بريزد و وضعيت موجود در منطقه را به مخاطره بيندازد، اولويت مبارزه با داعش خواهد بود.

در واقع کنفرانس وين در عين حال مشروعيتي را براي حضور ايران در حد حمايت در سطح مستشاري و حضور روسيه به عنوان يک ابرقدرت داراي پايگاه نظامي و همچنين حضور احتمالي و پررنگ تر آمريکا در سوريه فراهم مي کند. اين به کنفرانس مشروعيت مي دهد. همچنين گروه هايي مانند ارتش آزادي بخش سوريه هم با آمدن به سر اين ميز اولين چيزي که پذيرفتند اين است که حاضرند در مورد وضعيت شان با تمام گروه ها گفتگو کنند و در ضمن مي خواهند موضع خودشان را از موضع داعش جدا کنند. يعني علاقمند نيستند که به عنوان يک گروه تروريستي بين المللي به آن ها نگاه شود و در مقابله با آن ها اين گونه از نيروها استفاده شود.

اين امر نتيجه دخالت روسيه و دال بر موفقيت آميز بودن حرکت نظامي روسيه در سوريه است. يعني اين که اين گروه ها حاضر شدند به پاي ميز مذاکره بيايند، و گرنه آن ها به لحاظ نظامي ارتش سوريه موضع خوبي در شش ماه پيش در موضع پيشروي نمي کرد و اين گروه ها هم مواضع خودشان را تثبيت کرده بودند و تجميع شده بودند و از پشت جبهه به آن ها لجستيک مي رسيد.

در واقع دستاورد اصلي اين کنفرانس اين است: به انزوا کشاندن داعش، مشروعيت بخشيدن به بازيگران حاضر در صحنه بحران سوريه و از همه مهم تر رقم زدن سرنوشت سياسي سوريه به وسيله صحبت و مذاکره به جاي سپردن سرانجام اين کشور به دست درگيري هاي داخلي و مناقشات نظامي.

با توجه به اين که نشست وين در آينده ادامه خواهد داشت، چه عواملي در موفقيت احتمالي چنين نشستي مي تواند موثر باشد؟

به نظر من مهم است که تمام خواسته ها و منافع شرکت کنندگان در نشست وين به رسميت شناخته شود، هر چند که گروه هاي مخالف حکومت مرکزي سوريه در حق مردم سوريه جنايت کرده اند، کشور سوريه را از بين برده اند، تماميت ارضي آن را زير سوال برده اند و ميليون ها نفر را آواره کرده اند، اما آن ها به عنوان يک واقعيت امروزه روي زمين هستند و امروز خطر بزرگتري به عنوان داعش براي تمام منطقه و جامعه بين المللي وجود دارد (که يک ايدئولوژي و تفکر است و به هيچ وجه با هيچ تفکري سازگاري ندارد) بنابراين مهم ترين کاري که براي موفقيت مي توانند انجام دهند اين است که حرف اين گروه ها را بشنوند و در آينده سوريه ديد شوند.

در اين بين آمريکا با آمدن خود به ميز مذاکره موقعيت روسيه و ايران را به رسميت شناخته است. اين براي جمهوري اسلامي ايران و روسيه يک دستاورد استراتژيک است. لذا در صورتي که بتوانند به يک راه حل عملي تر برسند و تکليف موضع همه کشورهاي دخيل را با واسطه و يا بي واسطه در مورد سرنوشت حکومت سوريه يکي کنند و به اجماع برسند، مي تواند پاياني براي يکي از خونين ترين بحران هاي چند دهه اخير در منطقه باشد.

چه عوامل ديگري مي تواند براي رسيدن به آتش بس و بحث هايي که در اين زمينه وجود دارد، کمک کند؟

چيزي که مي تواند به آتش بس کمک کند، همکاري نکردن گروه ها با داعش و تبادل اطلاعات بين غرب، نيروهاي روسي و نيروهاي تحت حمايت جمهوري اسلامي ايران مانند حزب الله لبنان و گروه هاي ديگر است. اين تبادل اطلاعاتي و هماهنگي و پرهيز از سوء تفاهمات و اجازه ندادن به بازيگراني مثل ترکيه و عربستان براي به شکست کشاندن اين مذاکرات و يا با اعمال خود مانند اتفاقي که در جنوب ترکيه و مرزهاي ترکيه افتاده است (و ادعاهايي که دولت ترکيه مطرح کرد که بعدا مشخص شد بسياري از آن ها واهي بوده است و بعضا بهانه اي براي ورود نظامي به شمال عراق بوده است) بايد از اين اتفاقات پيشگيري کرد، و گرنه اين اتفاقات مي تواند مذاکرات را خيلي طولاني کند و يا اهداف واقعي و عملي آن ها را محقق نکند.

آينده نشست هاي وين در مورد سوريه به کجا منتهي خواهد شد؟

امروزه موضوع سوريه پيچيده تر از آن است که با يک راه حل و توافق نامه همه چيز به حالت عادي برگردد. وقتي کشورهاي داراي قوميت هاي مختلف را تا اين با بحران روبرو مي کنيد و بعد هم جنگ داخلي طولاني مدتي راه مي اندازيد، معمولا مسائل بالقوه زيادي در اين ها بيدار مي شود و درگيري هاي بسياري سر باز مي زند. قطعا سوريه در شيوه اداره بايد تغييراتي را پشت سرگذارد. قطعا مسئله کردها و اقليت بايد حل شود.

اين موضوع در سوريه جديد بايد لحاظ شود و من فکر مي کنم مرحله بعدي، مرحله مهندسي يک نظام و يا فرمي از يک حکومت و مشروعيت حکومت خواهد بود که مورد قبول تمام مردم سوريه باشد. در غير اين صورت هر توافقي محکوم به شکست خواهد بود.

ویدیو مرتبط :
شاهرگ داعش قطع شد_ آمار کشته شدگان داعش از دست خارج شد