معرفی کتاب/ پیانوی خودنواز، هم علمی و هم تخیلی

کتابستان/ پیانوی خود نواز در ژانر علمی تخیلی می گنجد و ساختاری پست مدرن دارد. شخصیت اصلی این اثر پل پروتز رئیس کارخانه ماشین سازی ایلیوم است. آنیتا همسر پل پروتز است. پل پروتز فرزندی ندارند. در داستان روزهای زندگی پل پروتز در مدیریت شرکت خودرو سازی و زندگی شخصی و خانوادگی أش روایت می شود.
رمان پیانوی خودنواز را کورت ونه گاتِ آمریکایی نوشته است. زهرا طراوتی این اثر را به فارسی ترجمه کرده و انتشارات سبزان نیز آن را در چهارصد و سی و یک صفحه، در سال هزار و سیصد و نود و یک، منتشر کرده است.
کورت ونه گات که جزو معدود نجات یافتگان از یک گروه اسیران در دست آلمانیها در جنگ جهانی دوم بوده و داستان خاصی نیز در باره أش دارد، به نوسنده ضد جنگ معروف است و آثارش نظر اهالی ادبیات را در سطح جهانی به خود جلب کرده است. سلاخ خانه شماره پنج معروف ترین اثر اوست که به فارسی هم ترجمه شده است. مرد بی وطن، جوجو را نیگا و زمان لرزه، دیگر آثاری از ونه گات هستند که به فارسی ترجمه شده اند.
پیانوی خود نواز در ژانر علمی تخیلی می گنجد و ساختاری پست مدرن دارد. شخصیت اصلی این اثر پل پروتز رئیس کارخانه ماشین سازی ایلیوم است. آنیتا همسر پل پروتز است. پل پروتز فرزندی ندارند. در داستان روزهای زندگی پل پروتز در مدیریت شرکت خودرو سازی و زندگی شخصی و خانوادگی أش روایت می شود. رابطه وی با همسرش، رابطه پل پروتز با کاگران شرکت خودرو سازی، دوستی وی و شخصی به نام فینر تی و شب گردیها و عرق خوریهای این دو نفر، و نیز مسائل تولید ماشین و...موضوعات روایت داستان این کتاب هستند، در نهایت پل از زندگی ماشینی و صنعتی خسته می شود و برای فاصله گرفتن از این فضا از کار صنعتی و مدیریت شرکت دست می کشد. برای همین و در اعتراض به این کار زنش از او جدا می شود و.....
داستان از ماجرای قابل قبول و قوی ای بر خوردار نیست. شخصیت ها بیشتر با اشیاء که ماشین می باشند، مواجه هستند و یا درباره آنها به گفتگو می پردازند ولی ما جرای خاص و قابل توجهی با ماشینها ندارند. کشمکش قابل توجهی بین نیروها شکل نمی گیرد. بیشتر روایتِ روزهای زندگی و خاطرات شخصیت نقل می شود.
نوسینده در فضاسازی نسبت به منزل شخصیت اصلی، بسیار خوب و حرفه ای عمل کرده است. اما فضا سازی در جاهای دیگر داستان، به قوت منزلی که پل پروتز در آن زندگی می کند نیست. همچنین کورت ونه گات در پرداخت شخصیتهای اصلی داستان خوب عمل کرده است، مثلا شخصیتهای پل، آنیتاو فینرتی خوب پرداخته شده اند، ولی بقیه شخصیتها، به قوت این سه پرداخت نشده اند، بلکه نویسنده آگاهانه یا نا آگاهانه از کنارشان گذری، با عجله و بی توجه عبور کرده است.
گفت گو نویسی در این داستان خوب و حرفه ای بوده است. با حداقل کلمات و جمله ها مفاهیم رسانده شده است.
پایان بندی پیانوی خود نواز گنگ و نا مفهوم بوده است.
این اثر، حکایتِ تسخیر شدن فرصتهای شغلی، توسط ماشینها و صنعت است که با عث گوشه گیری و انزوای ناخواسته آدمها می شوند. ونه گات در این رمان مثل بقیه آثارش نگاهی اعتراضی و منتقدانه نسبت به مناسبتهای اجتماعی در دنیای مدرن دارد. او با روایت پست مدرن به مسئله فردیت و انزوای انسان در دنیای مدرن اشاره می کند که همه چیز را به ماشینها و صنعت سپرده و خود نظاره گر گشته است. ماشینها کارهای انسان را انجام می دهند و انسان بی کار می شود و بیشتر از قبل در فردیت فرو می رود. اگر نگاهی گذرا به مواجهه بشر با این پدیده شود می توان موضوع را به لحاظ گوناگون مورد تحلیل و بررسی قرار داد.
روی آوردن افراطی بشر به ماشینها و تسهیلات صنعتی در جوانب متعدد مشکلات گوناگونی را برایش به وجود می آورد. به عنوان مثال بومی، اگر نگاهی به زندگیهای آپارتمانی شهری بیندازیم در می یابیم که امکانات مدرن و صنعتی، خانه را برای اهالی آن مخصوصا زنها تبدیل به زندانی مدرن کرده است. افراد خانه هرچه قدر از امکانات ماشینی بیشتر استفاده می کنند محدودتر می شوند، برای مثال زن ، مرد و یا فرزند خانواده از آسانسور استفاده می کند تا زودتر به این فضای مسقف برسد.
زن از ماشین لباش شویی خشک کن استفاده می کند تا کمتر لباسش را برای خشک شدن در معرض نور خورشید قرار دهد، دیدو بازدیدها و سلام و احوال پرسیها در همان فضای مسقف در فضاهای مجازی صورت می گیرد و ورزش و پیاده رویهایشان با ابزارهای صنعتی نظیر تریدمیل در همان فضا صورت می پذیرد و کمتر در پارکها و فضا های سبز حاضر می شوند و... همه آنچه ذکر شده و موارد متعدد دیگر عواملی از دست آوردهای ماشینی هستند که آدمها را محدود و منزوی می کنند.
پیانوی به لحاظ درونمایه دارای مشکل خاصی نبوده و نیز از توصیفات و صحنه های غیر اخلاقی بر خوردار نیست.
یادداشت از مهدی کردفیروزجانی





منبع: کتابستان