ثبت تصويري از فعاليت عجيب يک سياه‌چاله

مهر/ سياه‌ چاله ناحيه‌اي از فضا-زمان است که جرم در آن فشرده شده است. نظريه نسبيت عام آلبرت انيشتين پيش بيني مي‌ کند که يک جرم به اندازه کافي فشرده مي‌ تواند سبب تغيير شکل و خميدگي فضا-زمان و تشکيل سياه چاله شود. پيرامون سياه چاله رويه‌ اي رياضي به نام افق رويداد تعريف مي‌ شود که هيچ چيزي پس از عبور از آن نمي‌ تواند به بيرون برگردد و نقطه بدون بازگشت است.

صفت «سياه» در نام سياه‌ چاله به اين دليل است، همه نوري که به افق رويداد آن راه مي‌ يابد را به دام مي‌ اندازد و اين دقيقا مانند مفهوم جسم سياه در ترموديناميک است. مکانيک کوانتوم پيش‌ بيني مي‌ کند که آفاق رويداد مانند يک جسم سياه با دماي متناهي از خود تابش‌ هاي گرمايي گسيل مي‌ کند. اين دما با جرم سياه چاله نسبت وارونه دارد و از اين رو مشاهده اين تابش براي سياه چاله‌ هاي ستاره‌ اي و بزرگتر دشوار است.

برخي از سياه چاله هاي بزرگ و غول آسا که ميليون ها بار از خورشيد سنگين تر هستند، با انفجارهاي عظيم خود باعث ايجاد نورهاي X- ray خيره کننده اي مي شوند که انرژي آنها با هزاران ستاره برابري مي کند. اشعه هاي X- ray حاصل از انفجارها با چشمان غير مسلح قابل مشاهده نيستند و از سوي ديگر سياه چاله ها نيز نوري که قابل رويت باشد را ساطع نمي کنند.

اما کارشناسان ناسا با استفاده از تلسکوپ هاي قدرتمند قادر به مشاهده چنين انفجارهايي هستند. کارشناسان ناسا با استفاده از تلسکوپ NuSTAR براي اولين بار موفق به ثبت فوران انفجارهاي نوري X-ray در سياه چاله عظيمي به اسم Markarian ۳۳۵ شدند. اين ثبت تصاوير از اواسط فرآيند فوران انفجارهاي نوري بوده اما مي تواند راه گشاي مطالعات محققان باشد.

اين تشعشعات در زماني بود که سياه چاله ابري از کوروناي corona پلاسماتيک را با سرعتي معادل ۲۰ درصد سرعت نور به بيرون مي فرستاد. کورونا(corona) ،پلاسماي داغ و تاباني است که سياه چاله ها را احاطه کرده است. کورونا از جذب گازهايي که در اطراف سياه چاله ها وجود دارند، تشکيل مي شود. ثبت اين انفجارها در حالي است که محققان معتقدند، ارتباطي بين کورونا در ايجاد تشعشعات X-ray نيز وجود دارد.

Dan Wilkins ستاره شناس دانشگاه «سنت مري» در اين رابطه مي گويد : « مشاهده اين فرآيند بسيار جالب توجه بود زيرا در مرحله اول کورونا به سمت داخل جمع شده سپس همانند يک جت و با سرعت فزآينده اي به سمت بالا پرتاب شد.
وي در ادامه افزود : « ما هنوز به درستي اطلاعاتي از اين پرتاب يا دليل فاصله گرفتن کورونا از اين سياه چاله يا پديده X-ray که با تشعشعات در ارتباط است، نداريم.»