جاذبه های گردشگری استان مرکزی ازدوره مادها تا جلوه های دیارآفتاب

استان مرکزی در همجواری استان های تهران ، قزوین ، لرستان ، اصفهان ، قم و همدان با 29 هزار و 405 کیلومتر مربع وسعت و یک میلیون و 414 هزار نفر جمعیت از جمله مناطق کشور است که اقلیم های کوهستانی، بیابانی، دشت، تالاب و عرصه های جنگلی را در کنار هم دارد و علاوه براین مزیت ها، هریک از 12 شهرستان آن دارای گنجینه های ارزشمند و جالب توجه از جاذبه های تاریخی، صنعتی، طبیعی و خرده فرهنگ های زیبا و دیدنی است.«اراک» مرکز استان مرکزی از لحاظ وسعت دومین شهرستان استان بعد از شهرستان ساوه است؛ از شمال به تفرش، از غرب به همدان و ملایر، از شرق به شهرستان محلات و از جنوب به شهرستان خمین و شازند محدود شده و ارتفاع متوسط آن از سطح دریا یک هزار و 700 متر است.این استان علاوه بر اینکه بر سومین کرسی تنوع زیستی کشور نشسته، به عنوان مهد نخبگان و مشاهیر نیز شهرت دارد و صدها چهره ماندگار ملی و بین المللی در عرصه تاریخ، اخلاق، علم، ادبیات، دین، سیاست و فلسفه را در آغوش پرورده است که در روند تاریخ و امور خلاق کشور و جهان نام آورند.استان مرکزی بیش از دو هزار نخبه و شهیر را در کارنامه خود دارد که امام خمینی (ره) بنیانگذارجمهوری اسلامی ایران، آیت الله العظمی اراکی، شهید چمران، پروفسورمحمود حسابی، شهید محلاتی، عبدالکریم قریب، عزت الله سحابی، پروفسور پارسا، آیت الله میرزا حسن آشتیانی، فخرالدین عراقی، استاد واشقانی، فاضلین نراقین و سلمان ساوجی از جمله آنها هستند.تالاب ها ، آبشارها و چشمه سارها، باغ های گل رنگارنگ و چشم اندازهای بکر طبیعی، بازارها و خانه های تاریخی، پل ها، کاروانسراها، غارها و موزه ها، معبدگاه های قدیمی، سنگ نگاره های کهن، امامزاده ها و محوطه های تاریخی، دستکن ها و شهرهای زیرزمینی تنها گوشه ای از جلوه های گردشگری استان مرکزی است که برای بازدید گردشگران آغوش گشاده و آماده پذیرایی است.بیش از دو هزار جاذبه گردشگری در استان مرکزی شناسایی شده که 850 اثر تاکنون در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.380 اثر ثبتی استان مرکزی در حوزه تپه ها و محوطه های تاریخی، بیش از 200 اثر بناهای تاریخی برجسته ، پنج اثر جلوه های ناب طبیعی و 27 اثر مناسک آیینی و میراث معنوی است و علاوه بر آن صدها اثر نیز در جلوه های دیگر به ثبت رسیده است.ماهیت اقلیمی ، اکولوژیک و نوع ساختار زمین شناختی، جهت چین خوردگی ها، رسوبات آهکی، شکل گیری گسله ها و تاثیرات اکولوژیکی دراستان مرکزی بستر مناسبی برای فعالیت سراب ها وچشمه های متعدد و غارها فراهم کرده است.یکی ازجاذبه های طبیعی استان مرکزی «مجموعه چشمه های آبگرم معدنی» درشمال شرقی محلات ودردامنه ارتفاعات کوه خورزن است که ازاعماق زمین با متوسط حرارت 50 درجه سانتیگراد می جوشد وبرای بهره مندی ازخواص درمانی این آب های گوگرددار هر ساله جمع کثیری از هموطنان به این منطقه سفر می کنند.«غار نخجیر » از دیگر جاذبه های استثنایی و با ارزش طبیعی استان مرکزی است که هر بیننده ای را متعجب می کند، این غار واقع در دامنه کوه و حد فاصل شهرهای نراق و دلیجان ، در سال 1368 توسط گروهی کوهنورد کشف شد.تزئینات رسوبی و دولومیتی غنی آن به صورت گنجینه ای زیبا، پیش روی بینندگان است و این غار بکر را به یکی از زیباترین غارهای جهان تبدیل کرده است.غار نخجیر از یک شاخه اصلی و چندین شاخه فرعی تشکیل شده که طول شاخه اصلی آن به یک هزار و 100 متر می رسد و شاخه های فرعی آن دارای دره های عمیقی است و در طول تمام مسیر؛ بلورها و آویزه های کلسیت مناظری زیبا و بدیع پدید آورده است.«منطقه ییلاقی جاسب» واقع در شمال شرق شهرستان دلیجان با آب و هوای معتدل و چشم اندازهای طبیعی نادر یکی دیگراز ظرفیت های گردشگری طبیعی استان مرکزی است که نظیر آن در کمتر نقطه ای از کشورمان مشاهده می شود.«تالاب میقان» اراک واقع در دل کویری با همین نام به وسعت 100 کیلومترمربع نیز به عنوان پناهگاهی امن برای پرندگان کوچنده در فصل بهار یکی از مناظر طبیعی و گردشگری شگفت انگیز در استان مرکزی است.وسعت این تالاب در مواقع پرآبی به 30 هزارمترمربع افزایش می یابد و سالانه پذیرای بیش از 12 هزار قطعه انواع پرنده مهاجر از سیبری است.کوه مخروطی شکل «بوجه» در خمین هم از دیگر مناطق گردشگری پرطرفداردراین خطه است که پارک زیبای آن اغلب روزهای هفته ، استراحت گاه علاقه مندان طبیعت است.مهمترین اثر تاریخی که موجب سفر گردشگران و مهمانان نوروزی و نیز کاروان های راهیان نور به خمین می شود ، خانه قدیمی امام خمینی (ره) در مرکز این شهر است.این خانه تاریخی که منزل پدری و زادگاه امام راحل بوده به شکل قلعه ای تدافعی ساخته شده که به هنگام حمله اشرار و غارتگران، محلی امن برای اهالی بی دفاع به شمار می آمده است.سبک معماری و ساختمان سازی این خانه مربوط به عصر قاجار است و قدمت آن به حدود 175 سال می رسد که در مجموعه این بیت پنج خانه بزرگ و یک خانه کوچک قرار دارد.قلعه «سالارمحتشم» که اینک به موزه مردم شناسی خمین تبدیل شده توسط «میرزا علی خان کمره ای» معروف به سالارمحتشم ساخته شد و تاریخ ساخت آن به اواسط دوره قاجاریه می رسد.این بنای تاریخی واقع در محله قلعه ؛ یکی از محله های قدیمی شهرخمین شامل یک هزارمترمربع عمارت های اشرافی و بزرگ در درون یک باغ است و جلوی اتاق های این بنا یک ایوان بزرگ قرار دارد که از دو طرف به وسیله پله به حیاط ارتباط پیدا می کند.«سراب عباس آباد» واقع در دو کیلومتری شرق شهر شازند؛ در دامنه شمالی رشته کوه راسوند از دیگر مناطق گردشگری استان مرکزی است.امتداد مسیر جریان آب این سراب از دهانه چشمه به سوی محله عباس آباد است ودرحاشیه آن درختان صنوبر و بید ، فضای سرسبز و مناظر بسیار دیدنی سراب را زیباتر کرده و سرسبزی محل و آب روان زیر کوهسار؛ تفرجگاهی پدید آورده که هر ساله هزاران نفر را به سوی خود جلب می کند.سرچشمه های «محلات» و «بلاغ حک» ، چشمه «اسکان» ، سراب های «رضاآباد» ، «عمارت» ، «شفا» ، «سلیمانی» ، «حکیم» ، «گراو» ، «عنبرته» ، «قاقان» و «پنجه علی» و 25 چشمه منطقه حفاظت شده هفتاد قله و تعدادی چشمه در مناطق روستایی ، از دیگر چشم اندازهای طبیعی استان مرکزی است.مجموعه ارزشمند بازار اراک ؛ یکی دیگر از جاذبه های مهم تاریخی استان مرکزی است که در زمان فتحعلیشاه قاجار به دست سپهدار اعظم ساخته شد.این بازار که به عنوان آخرین نمونه معماری و شهرسازی اسلامی در دوره قاجاریه مطرح است، دو محور عمود بر هم دارد و در آن اصناف و مشاغل مختلف از دیرباز فعالیت داشته و علاوه بر کاربری اقتصادی شامل بناهای آموزشی، مسجد و حمام نیز هست.«مسجد جامع ساوه» از نخستین مسجدهای ایران است که در شهر ساوه ساخته شده و در دوره های مختلف تاریخی توسط هنرمندان ایرانی تزئین و مرمت شده است.این مسجد کهن که در ساخت آن از خشت و گل استفاده شده، چهارهزارو 200 مترمربع وسعت دارد ودرسال 1310 هجری شمسی به عنوان نخستین مکان تاریخی استان مرکزی در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید.«مسجد جامع شش ناو» هم یکی از قدیمی ترین و مهمترین آثار تاریخی و معماری دوره سلجوقیان در شهرستان تفرش استان مرکزی است که گردشگران و مهمانان نوروزی را به سوی خود فرامی خواند.دلیل اینکه به این مسجد دیدنی واقع در محله تاریخی «فم» تفرش ، شش ناو می گویند؛ به خاطر شش ناودانی است که آب قنات را به طور مساوی عبور می داده و به محله های تفرش جاری می کرده است.«موزه چهار فصل» اراک واقع در بنای تاریخی حمام چهار فصل یکی از 12 موزه زیبا و دیدنی استان مرکزی است که درآن اشیای باستانی و مردم شناسی به نمایش درآمده است.حمام چهارفصل درعهد قاجاریه به همت «حاج محمدابراهیم خوانساری» بنا شده واکنون به گنجینه ای ازآثارتاریخی تبدیل شده است.این حمام از گرمخانه، سربینه (رختکن)، حجره های متعدد و قسمت های زنانه و مردانه تشکیل شده است.موزه های سلطان آباد، حسن پور (صنایع دستی) و مفاخر اراک ، سالار محتشم خمین ، تکیه فرمهین ، گنبد چهار سوق و مسجد جامع ساوه ، منزل وزیر دفتری و معتمدالدوله آشتیان از مهمترین موزه های استان مرکزی هستند.دراستان مرکزی 263 بنای مذهبی و بقاع متبرکه وجود دارد و هرساله به خصوص نوروز؛ خیل کثیری از گردشگران و مهمانان را به سوی خود فرامی خواند.«امامزاده خاتون (ع)» در اراک، «شاهزاده محمد عابد (ع)» در مشهد میقان اراک ، «هفتاد و دو تن» ساروق، امامزاده «سهل بن علی (ع)» در شازند، امامزاده «سلطان سید احمد هزاوه ای (ع)» ، امامزاده «سید اسحاق» در ساوه و امامزاده «عبدالعلی ریحان» در خمین ، از جمله بقاع متبرکه شاخص این سامان هستند.منزل استاد دکتر «عبدالعظیم قریب» هم به عنوان یکی دیگرازجاذبه های دیدنی و تاریخی استان مرکزی در شهرستان آشتیان مربوط به دوره قاجار است.این منزل واقع درروستای گرکان ، در پنجم بهمن ماه سال 1378 با شماره 2551 در فهرست آثارملی ایران به ثبت رسید.وجود «شهر زیرزمینی زلف آباد» در فراهان و «تپه تاریخی سرسختی» در شازند با هفت هزارو 500 سال قدمت بیانگر غنای فرهنگی استان مرکزی از دیرباز تاکنون بوده و از دیگر ظرفیت های باستانی مهم منطقه می توان به روستای آوه ساوه، آتشکده آتشکوه و خورهه محلات اشاره کرد.استان مرکزی در حوزه جاذبه های معنوی نیز سرمایه های گران سنگی دارد که وجود 80 زیررشته صنایع دستی از 362 رشته فعال صنایع دستی کشور بیانگر ذوق و قریحه هنری و زیباشناختی مردم این دیار است.استان مرکزی در ایام تعطیلات نوروز با مجموعه جاذبه های تاریخی، طبیعی و مذهبی آماده بازدید گردشگران است.گزارش : احمد الهی6066/6012 /1484