از انقراض گونه گياهي ساليکورنياي بومي تا واردات ساليکورنياي آمريکايي!

ايسنا/ يک استاد دانشگاه و گياه‌شناس برجسته با بازخواني داستان ورود گونه گياهي ساليکورنياي آمريکايي به کشور طي 25 سال گذشته از عدم توجه به ساليکورنياي بومي و تب شديد ساليکورنياي آمريکايي در روزهاي اخير انتقاد کرد و کشت اين گونه وارداتي را موجب از بين رفتن گونه بومي و آسيب به ذخاير ژنتيکي کشور دانست.
اين استاد دانشگاه و گياه‌شناس برجسته در مطلبي به انتقاد از همه‌گير شدن تب ساليکورنياي آمريکايي! در کشور پرداخته است.

25 سال پيش!
وي با اشاره به تجربيات 25 سال گذشته خود از شناخت پيشينه ورود اين گياه به کشور، مي‌نويسد: ساليکورنيا (Salicornia) گياهي است از تيره اسفناجيان. اين گياه بيشترين مقاومت به شوري را در گياهان اين تيره دارد که معمولا در سواحل شور، حاشيه رودخانه‌ها، چشمه‌ها و جويبارهاي شور، تالاب‌ها و درياچه‌هاي شور تقريبا در تمامي دنيا ديده مي‌شود.

در اواخر دهه 80 و اوايل دهه 90 ميلادي يک شرکت امريکايي به رهبري ادوارد گلن از دانشگاه آريزونا تلاش کرد گونه آمريکايي اين جنس (S. bigelovii) را به‌عنوان گونه زراعي معرفي کند که هم با آب دريا قابل کشت است و هم با داشتن دانه‌هاي روغني از آن مي‌توان به‌عنوان جايگزين سويا در خاک‌هاي شور و آبياري با آب دريا استفاده کرد.

آن‌ها تبليغات وسيعي در دنيا راه انداختند و حتي پروژه‌هاي خود را در بسياري از کشورهاي دنيا و از جمله در کشورهاي خليج فارس آزمايش کردند. در سال 1990 که کنگره گياهان هالوفيت در شهر العين امارات برگزار شده بود من هم شرکت داشتم. در آنجا با آقاي گلن آشنا شدم. اتفاقأ در آن همايش شادروان دکتر جوانشير هم بودند. هم با گلن و هم با مرحوم جوانشير صحبت کردم. گلن آرزو مي‌کرد که به ايران بيايد و کشت و کار ساليکورنيا را در ايران راه بياندازد.

دکتر جوانشير به من گفت که گروه گلن در آن زمان با دولت ايران مکاتبه کرده بودند که مي‌خواهند به ايران بيايند و حتي درخواست مجوز کرده‌اند. به همين دليل از طرف رئيس جمهوري به تيمي ايراني به سرپرستي دکتر جوانشير مأموريت داده شده بود که بروند تحقيق کنند که آيا بايد به آن‌ها اجازه داد يا نه؟ دکتر جوانشير به من گفت که ما به نتيجه قانع کننده‌اي نرسيديم و به همين دليل مجوز حضور شرکت گلن در ايران صادر نشد. در آن زمان که با گلن صحبت کردم او اين آرزو را پنهان نکرد و مي‌گفت که به زودي به ايران مي‌آيد.

ديروز!
اين استاد دانشگاه تهران سپس بيان مي‌کند: جواني از شهر کرمان به من زنگ زد تا تلفني نام گياه ساليکورنيايي را بپرسد که در ايران کاشته شده است. او به من گفت که گونه آمريکايي S. bigelovii وارد ايران و کشت شده است. شنيدن اين خبر مرا آشفته کرد. چه آدم‌هاي فرصت‌طلبي راهنمايي‌هاي غلط داده‌اند که بذر گونه آمريکايي وارد شود و با کشت آن در طبيعت ايران به ذخاير ژنتيکي کشور آسيب وارد شود؟

آخاني مي‌افزايد: ورود گونه گياهي خارجي آن‌هم در کشوري که يک سوم گونه‌هاي جنس ساليکورنياي جهان، گونه بومي دارد، بسيار بسيار بسيار اشتباه است و هر کسي آن دستگاه را تشويق به اين کار کرده است صرفا خواسته از برند و چتر آن براي تجربه بي‌دانشي خود استفاده کند و نتيجه کارش دانسته و ندانسته آسيب‌رساندن به آب و خاک اين مملکت است. بايد اين محقق‌نمايان فرصت‌طلب را دور کرد.

اين روزها!
وي در ادامه با اشاره به شيوع و فراگيري تب ساليکورنيايي در کشور چنين مي‌نويسد: تقريبا هر هفته از اقصي نقاط ايران و از انواع و اقسام سازمان‌ها، شرکت‌ها، دانشگاه‌ها، سرمايه‌گذارها و افراد عادي ... به من ايميل و تلفن مي‌شود که ما به بذرها و اطلاعات ساليکورنيا نياز داريم.
اين گياه‌شناس ادامه مي‌دهد: چندي قبل هم از برنامه يکي از پژوهشکده‌هاي وابسته به وزارت کشاورزي که قصد وارد کردن 500 کيلو بذر ساليکورنياي خارجي براي احياي درياچه اروميه داشت، پرده برداري شد که خوشبختانه رياست سابق آن پژوهشکده قول داد که اين اتقاق نمي‌افتد. جالب است که صداي ساليکورنيا چنان بلند است که به گوش رييس‌جمهور هم رسيده و به قولي بناست 40 ميليارد تومان براي کشت و کار آن بودجه تخصيص داده شود.

آخاني اضافه مي‌کند: فعلا يک قلم 2.6 ميليارد تومان آن در پروژه‌هاي ستاد احياي درياچه اروميه تصويب و احتمالا تا حالا پرداخت هم شده است ولي با اين تعداد آدم‌هايي که به جان ساليکورنيا افتاده‌اند، بعيد نيست که به‌زودي همه در باغچه‌هاي خود "ساليکورنيا کاري" راه بياندازند؛ در هفته درختکاري بذرهاي ساليکورنيا توزيع شود؛ روز ملي ساليکورنيا به تقويم کشور وارد شود و روغن سالکورنيا براي درمان سرطان و سکته به بازار عرضه شود.