جهان شبکه یی، تازش داعش و مساله ستیزش با دهشتگری

جهان اکنون بیش از هر زمانی در تاریخ تمدن بشر پیچیده شده و حالتی شبکه یی به خود گرفته است. در چنین جهانی، هر پدیده یی مستقیم یا غیرمستقیم با دیگر پدیده ها -حتی پدیده هایی که فاصله یی به اندازه 2 قاره از یکدیگر دارند- در ارتباط است و این باعث شکل گیری انگاره یی به نام «اثر پروانه یی» شده است. در اثر پروانه یی هر پدیده یی هر چند جزیی می تواند تحولاتی عمیق در مکانی به مراتب دورتر ایجاد کند و به عبارتی همه ی پدیده های می توانند با درجه هایی از ضعف و قوت با یکدیگر ارتباط یابند.
در چنین جهانی، ابزارهای گوناگونی برای ایجاد تاثیرگذاری و تحول وجود دارد که گروه های حاشیه یی را نیز می تواند به متن رویدادها بکشاند و تحول آفرین سازد.
یکی از پدیده هایی که از جهان شبکه یی به شدت تاثیر پذیرفته، دهشت افکنی یا همان تروریسم است. این پدیده که تا پیش از این بیشتر محدود به گروه های خاصی بود و در بیشتر موارد محدوده ی آن از مرزهای سرزمینی یک کشور فراتر نمی رفت، اکنون به مدد جهانِ شبکه یی شده هم از نظر تنوع اعضا و هم از نظر گستره، جهانی شده است. بهترین و نزدیک ترین شاهد مثال این گروه ها، داعش است که کانون آن در قلمرو سوریه و عراق قرار دارد.
این گروه تروریستی ارایه دهنده ی تازه ترین الگوهای دهشت افکنی است که توانسته از فضای شبکه یی به بهترین و پیچیده ترین شیوه استفاده و جهان را از گستره و دامنه ی عمل خود متاثر کند. داعش با بهره گیری از ابزارهایی چون شبکه های مجازی از این امکان برخوردار شده که به شیوه های گوناگون و فراتر از محدوده ی سرزمینی خود دست به اقدام تروریستی بزند.
داعش که از زمان تصرف شهر موصل در عراق در مرکز توجه های جهانی قرار گرفت، بر خلاف همتایان پیشینی -که در صدر آن ها گروه «القاعده» قرار دارد- تمرکز خود را بر تصرف سرزمینی و تشکیل دولت و هم زمان مبارزه با آن چه دشمن نزدیک می خواند قرار داد. این در حالی است که القاعده از آغاز کار هدف مبارزه با غرب را دنبال کرد و تشکیل دولت و مبارزه با دشمنان نزدیک در اولویت های بعدی این گروه قرار گرفت.
در چارچوب چنین راهبردی بود که داعش حمله به شهرها و روستاها در عراق و سوریه را آغاز کرد، دست به کشتار وحشیانه یی زد و تلاش کرد با رعب افکنی گسترده راه را برای پیشروی بیشتر خود بگشاید. در این راه، داعش از اینترنت و شبکه های اجتماعی - که مهم ترین نمود شبکه یی شدن جهان است - به بهترین نحو بهره می برد و با تبلیغات گسترده در فضای مجازی، توانسته است هزاران نفر را از گوشه و کنار جهان به خود جلب کند. به عبارتی دیگر داعش با رویکردی سرزمین محور وارد جهان شبکه یی شده است و از مزایای این جهان در راه اهداف تخریب گر و ضد بشری خود بهترین بهره را می برد.
حوادث دهشت افکنی (تروریستی) در پاریس و انفجار هواپیمای مسافربری روسی در صحرای سینا نشان داد داعش به رغم اولویتی که از ابتدا دنبال کرده نوعی تغییر رویه را در پیش گرفته و همانند القاعده در پی ضربه زدن به اهدافی در کشورهای غربی است. به همین دلیل، بسیاری از تحلیلگران تحولات اخیر را نوعی تغییر رویکرد داعش در پیگیری اهداف این گروه می دانند.
در این راستا تحلیل های بسیاری از علت های این تغییر رویکرد داعش ارایه شده که بخشی از آن بر تلاش این گروه برای انتقام از روسیه و فرانسه و بالا بردن هزینه های حمله به قلمرو تروریست ها متمرکز است و بخشی دیگر به فرار به جلو و جبران شکست های تازه ی داعش در سوریه و عراق اشاره دارد.
در این میان، آن چه کمتر مورد توجه قرار می گیرد، انعطافی است که داعش با تکیه بر ابزارهای تازه ی ارتباطی از خود نشان می دهد. در سایه ی این ابزارها است که داعش توان عملیاتی گسترده یی یافته و با تکیه بر راهبرد «عملیات گرگ های تنها» پیروان خود را به عملیات تروریستی در گوشه و کنار جهان تشویق می کند.
بنابراین می توان گفت داعش وارد فاز تازه یی از حیات خود شده است که مشخصه ی بارز آن عملیات تروریستی ورای مرزهای سوریه و عراق است که تکیه ی بسیاری بر ابزارهای تازه ی ارتباطی جهان مجازی دارد.
همان گونه که بیان شد، زمینه ی چنین تغییر رویه یی فشارها و ضربه هایی است که در ماه ها و هفته های اخیر به دلیل تشدید حمله های نظامی بر داعش وارد شده و این گروه را وادار به واکنشی فراتر از مرزهای سنتی خود کرده است.
این تغییر رویه در کنار بازیگری هوشمندانه ی داعش در جهان شبکه یی به گسترش بیش از پیش تهدیدهای امنیتی تروریست ها در گوشه و کنار جهان منجر شده است. از پیامدهای نزدیک چنین تحولی می توان به لغو برخی پروازهای داخلی در آمریکا، ترکیه و سنگاپور در روزهای گذشته به دلیل تهدید تروریستی اشاره کرد؛ روندی که می تواند ضربه هایی جدی به اقتصاد جهانی نیز وارد کند.
بر این پایه، همان گونه که تهدیدهای تروریستی داعش از انعطاف و گستردگی بیشتری برخوردار شده، شیوه ها و راهکارهای مبارزه با این گروه نیز باید شاهد تحولی جدی باشد. به همین دلیل است که زمزمه هایی جهانی مبنی بر گذار کشورها از مرحله ی منفعت طلبی صرف به مصلحت اندیشی جهانی به گوش می رسد و برخی از رهبران قدرت های بزرگ از جمله آمریکا را به موضع گیری های جدی در این ارتباط وادار کرده است. در این زمینه می توان به موضع گیری تازه «باراک اوباما» رییس جمهوری آمریکا در کنفرانس مطبوعاتی در کوالالامپور پایتخت مالزی اشاره داشت که اعلام کرد داعش بزرگ ترین دشمن آمریکا است.
فرجام سخن این که عملیات داعش در پاریس، لبنان و بمب گذاری در هواپیمای روسی هرچند نشان دهنده ی رویکرد تازه ی این گروه در خارج از مرزهای عراق و سوریه است، اما این امر به شکل گیری فضای تازه یی در سطح بین المللی برای مبارزه با داعش منجر شده است و می تواند نویدبخش ائتلاف هایی نو برای مقابله ی هر چه بیشتر و جدی تر با این گروه تروریستی باشد.
*از:مهدی جوکار (گروه پژوهش و تحلیل خبری)
پژوهشم**9347** 9279**2054

انتهای پیام /*

ویدیو مرتبط :
ره بر : مساله فلسطین , مساله اول جهان اسلام است