نگاه 20 اقتصاددان جهانی به اقتصاد سال 1395 ایران

اقتصاد نیوز/ سال 95 برای اقتصاد ایران سالی متفاوت خواهد بود. این موضوع را تقریباً همه ناظران و صاحب‌نظران داخلی و خارجی قبول دارند.

سال 95 برای اقتصاد ایران سالی متفاوت خواهد بود. این موضوع را تقریباً همه ناظران و صاحب‌نظران داخلی و خارجی قبول دارند. سالی که بهار آن بدون تحریم‌های کمرشکن اقتصادی آغاز شده است و می‌تواند طلیعه رشد و توسعه اقتصاد بزرگ ایران با بازار 80 میلیون ‌نفری‌اش باشد؛ سالی که سیاستگذاران اصلی اقتصاد «بشارت رشد» آن را داده‌اند و فعالان اقتصادی، رونق بازارهایش را انتظار می‌کشند.

بر این اساس، هفته‌نامه تجارت‌فردا در شماره 171 خود که در هفته اخیر منتشر شده، نظر بیش از 20 اقتصاددان و صاحب‌نظر خارجی آشنا به مسائل ایران را در این باره جویا شده‌ است. آنچه در این گزارش می‌آید، پاسخ‌های کوتاه این اقتصاددانان به این سوال‌هاست: چشم‌انداز اقتصاد ایران در سال جدید چگونه خواهد بود؟ چه فرصت‌ها و چالش‌هایی پیش روی ایران وجود دارد؟ و چه توصیه‌ای برای عبور از چالش‌های مورد نظر و بهره‌مندی از فرصت‌های موجود دارید؟ پاسخ‌های مبسوط این اقتصاددانان را در شماره 171 تجارت‌فردا می‌توانید بخوانید.

به گزارش اقتصادنیوز در جمع‌بندی سخنان 20 اقتصاددان جهانی به اقتصاد ایران در سال 1395 ، محمد ماشین‌چیان ، سردبیر سایت بورژوا نوشته است:

با توجه به فضای پساتحریم و فرصت‌های پیش رو در سال جدید، همین‌طور اهمیت تصمیم‌ها و سیاست‌های سال جدید در آینده میان‌مدت و بلندمدت کشور به سراغ تعدادی از اقتصاددانان برجسته دنیا رفتیم و از آنها خواستیم دریافت، جمع‌بندی، و توصیه‌هایشان راجع به ایران را در قالب پیام نوروزی برای مردم ایران ارسال کنند. آنچه خواهد آمد نتیجه این تلاش است.

به سراغ تاریخ‌نگار اقتصادی و نویسنده «صدر اسلام و زایش سرمایه‌داری»، بندیکت کُلر، رفتیم و در سفری به ایران باستان با او همراه شدیم: راه‌های مبدعانه پیدا کردن برای ترویج تجارت، سنتی است که در ایران دوره باستان آغاز شد و حالا در زندگی روزمره، در سراسر جهان، جریان دارد: هرکس که هزینه‌ای را با نوشتن چک صاف می‌کند دارد از جهاز پرداختی استفاده می‌کند که ریشه در ایران دارد. که این خود قصه‌ای دارد...

فیلیپ بوث، استاد فاینانس، سیاستگذاری عمومی، و اخلاق دانشگاه سنت ماری در پیام نوروزی‌اش به سراغ رابطه مذهب و هنجارهای اخلاقی جامعه با نظارت و دخالت‌های دولتی رفته:

اغلب گمان می‌شود که پایبندی به اصول مذهب و آمیختگی‌اش با هنجارهای پررنگ اخلاقی و اجتماعی در دل یک جامعه، فقط با نظارت‌ها و تنظیم‌ کاری‌های فراگیر دولتی در حیطه‌های اقتصاد و حیات اجتماعی هم‌ساز است. در حالی که این‌چنین نیست. به واقع وارونه این صادق است...

الکس تبرک، اقتصاددان ایرانی‌الاصل دانشگاه جرج میسون، در پیام نوروزی‌اش با استفاده از مثال‌های ترکیه و امارات به سراغ الگوهای توسعه می‌رود: اگر فضای کسب و کار مناسب باشد، میلیاردها دلار سرمایه می‌تواند به داخل ایران جاری شود، از‌جمله میلیاردها دلاری که ایرانیان موفق در ایالات متحده و دیگر نقاط جهان با خود به بازار ایران خواهند آورد...

بزرگی بازار ایران برای سرمایه‌گذاران خارجی به هدفی جذاب بدلش می‌کند، سطح بالای فرهنگی مصرف‌کنندگان ایرانی هم در ایجاد این جذابیت موثر است. ایران در سرمایه‌گذاری در بخش آموزش سبقه درخشانی دارد و تحصیل‌کرده‌ترین جمعیت را در میان کشورهای منطقه داراست. وضعیت ایران برای کسب موفقیت در بخش فناوری اطلاعات و راه‌اندازی کسب‌وکارهای اینترنتی، وضعیت مناسبی است، به خصوص اگر ضمانت و حفاظت جریان آزاد اطلاعات را فراهم کند.

موفق شدیم راجع به موفقیت و اصلاحاتی که منجر به شکوفایی اقتصادی چین در چهار دهه اخیر شده پیامی از «نینگ ونگ»، اقتصاددان چینی دریافت کنیم. او به همراه رانلد کوز، برنده فقید جایزه نوبل، «نظام چین چگونه سرمایه‌داری شد» را نوشته است که ترجمه فارسی آن اکنون توسط انتشارات دنیای اقتصاد به چاپ رسیده:

ترقی چین را دولتی همه‌کاره نبود که مهندسی کرد. هدف عمده حکومت چین تبدیل کردن چین به یک «کشور سوسیالیستی مدرن و قدرتمند» بود. ترادیسیدن بازار چین، نتیجه ناخواسته دو رشته اصلاحات بود. یکی را پکن طرح‌ریزی کرده بود و هدفش این بود که سوسیالیسم را احیا کند. اصلاحات دولتی اساساً بر بنگاه‌های در مالکیت دولت، این جواهرات سوسیالیسم، متمرکز بودند.

جفری مایرن، استاد هاروارد و رئیس مطالعات کارشناسی این دانشگاه در پیامی کوتاه به خال می‌زند:

لغو تحریم‌های خارجی به راستی که در ایران دلیل خوبی بوده است برای شادمانی، با این ‌حال محدودیت‌های خودساخته‌ای که بر آزادی اقتصادی تحمیل شده، در محدود کردن موفقیت اقتصادی ایران نقش مهم‌تری داشته است...

اقتصاددان محبوب نگارنده، دانلد بودرو، از دانشگاه جرج میسون به پیمان بورژوا و تبعاتش اشاره می‌کند:

همچنان که تاریخ به ما می‌آموزد، ثروت و کامیابی برای توده مردم معلول نوآوری در بازارهای باز است، و بازارها باز و آزادند تنها اگر اکثریت مردم معامله بورژوا را بپذیرند، که از این قرار است: نوآوران، کارآفرینان، و تاجران می‌توانند هر چقدر دل‌شان می‌خواهد ثروتمند شوند، اما تنها اگر همزمان مشتریان و کارگران‌شان را هم ثروتمندتر سازند.

سون لیتورین، وزیر کار سوئد از 2006 تا 2010 و معمار اصلاحات ساختاری آن کشور، که سال گذشته سفری به ایران داشت پیام نوروزی‌اش را با «سال نو مبارک» به فارسی آغاز می‌کند و از تجربه سوئد می‌گوید:

اکنون که تحریم‌ها برداشته شده، ایران دارد به آرامی اما استوار به عنوان نیرویی اقتصادی به باقی جهان بازمی‌پیوندد. این برای شهروندان ایران و برای باقی جهان، خبر خوبی است. تجارت نیروی بنیادین رشد اقتصادی است، اما همچنین ساختارهای سیاسی داخلی‌ای را که برای رشد و شکوفایی زیان‌آورند، در ملأعام افشا می‌کند. برای اینکه رشد و شکوفایی اتفاق بیفتد، این سیاست‌ها باید که تغییر کنند.

سوئد کشوری کوچک است که برای قرن‌ها به مواد اولیه تکیه داشته: سنگ‌آهن، چوب، پشم، و هر آن ‌چیز دیگر که طبیعت می‌توانست برایمان فراهم کند. تا میانه قرن نوزدهم، سوئد کشوری بود فقیر، سرد و تاریک در شمال اروپا. اما بعد اتفاقی افتاد...

ایوان میکلوس، وزیر سابق خزانه‌داری اسلواکی، و از مشاوران نخست‌وزیر و دولت‌های بسیاری از کشورهای شرق اروپا پس از فروپاشی شوروی از تجربه پساکمونیستی می‌گوید و به چرایی ضعف اقتصاد ایران می‌پردازد:

می‌دانم که بسیاری از ایرانیان حالا دارند با نگاهی پرامید به آینده نگاه می‌کنند، به ویژه به این خاطر که تحریم‌های غرب هم لغو شده است، و حق هم به جانب این عده امیدوار است. از میان برداشته شدن تحریم‌ها فرصت‌ها و امکان‌های تازه‌ای به وجود آورده تا از طریق‌شان ایران بتواند به سوی توسعه و رشد اقتصادی حرکت کند، و کیفیت و استانداردهای زندگی میلیون‌ها ایرانی بهبود یابد. اما فکر می‌کنم خیلی مهم است این نکته را درک کنیم که اصلی‌ترین دلیل پسرفت اقتصاد ایران و رقابت پایینی که در صحنه آن وجود دارد، نه تحریم‌ها، بلکه نظام اقتصادی اصلاح‌نشده، بیش‌ازحد نظارتی، غیرآزاد و بسته ایران است. همین امر دلیل اصلی این است که چرا عملکرد نظام اقتصادی ایران (با سنجه سرانه تولید ناخالص داخلی در واحد دلار) از عملکرد 40 سال پیشش بدتر است، که چرا حتی بعد از برداشتن تحریم‌ها چشم‌انداز رشد این‌قدر ضعیف است و بسیاری از ایرانیان نزدیک به خط فقر زندگی می‌کنند.

واتو لجاوا، پس از انقلاب رُز به دولت گرجستان پیوسته و در کسوت‌های مختلفی، از قائم‌مقام وزیر اقتصاد گرفته تا معاونت اصلاحات ساختاری وزارت کشور و ریاست گروه مشاوران اقتصادی نخست‌وزیر، اصلاحات را در گرجستان سامان داده. او که اکنون رئیس دانشگاه فری تفلیس است به رابطه ایران و گرجستان می‌پردازد: من ایمان راسخ دارم که ایران، نظر به توان بالقوه بکرش و استعداد مردمش، فرصت دارد تا مهبانگی ایجاد کند و به یکی از قدرت‌های بزرگ اقتصادی و تجاری منطقه بدل شود. این به نوبه خود می‌تواند برای کشور من، گرجستان، هم مفید باشد، و در نتیجه این آرزو سال نویی برای خودم هم هست...

بیجان شاهین، استاد اقتصاد سیاسی دانشگاه خواجه تپه آنکارا در پیام نوروزی‌اش به اهمیت تجارت در رشد دموکراتیک می‌پردازد:

در اینجا می‌توان پرسید که تجارت چطور مروج دموکراسی است؟ اول آنکه باید اشاره کنیم دموکراسی‌ها در جوامعی که طبقه متوسط گسترده‌تر است، شانس بیشتری برای نهادینه شدن دارند. اعضای طبقه متوسط که تحصیل‌کرده‌ترند و از ثبات نظام سیاسی سهمی می‌برند، تمایل‌شان به اعتدال و همر&am