بازی معارضان سوری با «گفتگوهای صلح»/ «مذاکره» یا «تونل بی‌پایان»

خبرگزاری مهر، گروه بین الملل ـ رامین حسین آبادیان: دور جدید مذاکرات صلح سوریه از روز دوشنبه هفته گذشته به صورت رسمی و غیرمستقیم میان هیأت سوری و مخالفان آغاز شد. «استفان دی میستورا» فرستاده ویژه سازمان ملل در امور سوریه در جریان این مذاکرات به صورت جداگانه با نمایندگان دولت سوریه و مخالفان دیدار کرد و نتیجه آن را به طرف های مقابل انتقال داد؛ پروسه‌ای که طی ادوار گذشته مذاکرات صلح سوریه نیز شاهد آن بوده ایم.

نکته قابل تأمل در این دور از مذاکرات، هم زمان شدن آن با انتخابات پارلمانی سوریه بود؛ انتخاباتی که ائتلاف موسوم به «معارضان سوری» و حامیان منطقه ای و بین المللی آن بی وقفه برای خدشه وارد کردن به آن تلاش کردند. در واقع می توان گفت این انتخابات، مشارکت گسترده سوری ها در آن و همچنین نتایج آن معادلات در عرصه سیاسی سوریه را به کلی دستخوش تغییر کرده و هیأت مذاکره کننده سوری را با کوله باری از دستاوردهای سیاسی و نظامی عازم ژنو کرد.

انتخابات پارلمانی سوریه با مشارکت بیش از ۵۷ درصد از واجدین شرایط موجب تقویت مشروعیت داخلی و خارجی دولت کنونی این کشور به ریاست «بشار اسد» شد؛ مشروعیتی که معارضان سوری و حامیان آنها به ویژه ایالات متحده آمریکا همواره مدعی از دست رفتن آن بودند. بنابراین، این مشارکت گسترده خط بطلانی بر ادعاهای حامیان تروریسم در سوریه مبنی بر نامشروع بودن دولت دمشق کشید و موجب شد «بشار اسد» نمایندگان خود را با پشتوانه مردمی ـ که فاکتور اصلی قدرت محسوب می شود ـ به ژنو اعزام نماید.

از سوی دیگر، نتایج این انتخابات که پیروز نهایی آن حزب «بشار اسد» اعلام شد، به گونه ای رقم خود که معارضان سوری و حامیان آنها نتوانند پس از آن پروژه «نه به بشار اسد» را کلید زده و اعلام کنند که اسد دیگر از پایگاه مردمی در سوریه برخوردار نیست. بنابراین، انتخاباتی که همزمان با آغاز مذاکرات صلح سوریه در ژنو، برگزار شد از چند بُعد برای دولت دمشق حائز اهمیت بود و ماحصل آنچه که اتفاق افتاد، حاکی از آن است که اهداف دولت سوریه در این انتخابات در مجموع محقق شده است.

در هر صورت مذاکرات صلح سوریه سرانجام با رایزنی های گسترده «استفان دی میستورا» فرستاده ویژه سازمان ملل در امور این کشور در ژنو آغاز شد. همانگونه که انتظار می رفت ائتلاف موسوم به معارضان سوری به تلاش های خود برای به شکست کشاندن این مذاکرات ادامه داد. تنها چند روز پس از آغاز این مذاکرات، تعدادی از اعضای ائتلاف معارضان ژنو را ترک و «ریاض حجاب» رئیس هیأت عالی مذاکره کنندگان معارض نیز از تصمیم خود برای ترک ژنو خبر داد.

وی در توجیه این اقدام مدعی شده بود: «دولت تعهدات خود را اجرا نمی کند و شمار مناطق تحت محاصره در سوریه و همچنین رنج های مردم سوریه افزایش یافته است. همچنین تاکنون هیچ یک از زندانیان آزاد نشده اند و بیش از ۲۰۰۰ نفر در زندان های سوریه بازداشت هستند». حجاب در بخش دیگری از سخنان خود تصریح می کند: «تشکیل دولت وحدت ملی یا دولت فراگیر را نمی پذیریم و خواستار آغاز مرحله انتقالی هستیم». وی همچنین از گروه های مسلح می خواهد تا سلاح های خود را تا زمان سرنگونی «بشار اسد» روی زمین نگذارند.

تنها نتیجه ای که می توان از مجموع اظهارات «ریاض حجاب» به عنوان یکی از اعضای ارشد ائتلاف معارضان سوری گرفت، این است که این ائتلاف هیچ اعتقادی به حل و فصل مسالمت آمیز بحران سوریه ندارد؛ البته در گذشته نیز این مسأله برای افکار عمومی داخل و خارج سوریه به اثبات رسیده بود اما هم اکنون معارضان از چهره واقعی خود پرده برداشته و حقیقت آنچه که به دنبال آن هستند را آشکار کردند.

اظهارات «ریاض حجاب» نشان می دهد که معارضان همچنان از مطرح ساختن پیش شرط هایی مبنی بر «عقب نشینی ارتش از مناطق تحت سیطره خود» و «آزادی معارضان در بند» دست نکشیده و بر تحقق این پیش شرط ها اصرار دارند. بخش دیگری از اظهارات وی در خصوص عدم پذیرش دولت فراگیر نیز به خوبی حاکی از «انحصارطلبی» آنها در قدرت بوده و هیچ معنای دیگری ندارد. تأکید معارضان بر آغاز مرحله انتقالی نیز تنها بهانه آنها برای کنار زدن محترمانه «بشار اسد» از قدرت است.

در این میان، سؤالی که به ذهن متبادر می شود، این است که اگر معارضان سوریه به حل و فصل سیاسی بحران سوریه اعتقادی ندارند و آشکار افراد مسلح را به حفظ سلاح های خود تشویق می کنند، پس چرا در مذاکرات صلح شرکت و در مسیر آن کارشکنی می کنند؟ با توجه به اینکه «ریاض» به نوعی خانه معارضان سوری محسوب و سلسله جلسات و نشست های اعضای این ائتلاف نیز عمدتا در ریاض برگزار می شود، بدون شک این مقامات سعودی هستند که برای آنها تعیین تکلیف کرده و در قبال دیکته کردن اوامر خود به معارضان، از آنها حمایت کافی به عمل می آورند. بر همین اساس، جای هیچ تعجبی نیست که رویکرد نظامی گری ائتلاف معارضان در قبال بحران سوریه توسط سعودی ها ساخته و پرداخته و برای اجرا به ائتلاف ابلاغ شده باشد.

رژیم سعودی طی سال های اخیر این مسأله را به اثبات رسانده که «رویکرد دیپلماتیک» در حل و فصل بحران‌های منطقه هیچ جایگاهی در قاموس این رژیم ندارد، از سیاست های مخرب آن در سوریه گرفته تا عراق و لیبی و اقدامات سرکوبگرانه آن در بحرین. بنابراین، تکیه ائتلاف معارضان سوری بر گزینه نظامی در سوریه برای سرنگونی «بشار اسد» که نشأت گرفته از اوامر صادره از سوی سعودی هاست چندان عجیب و غریب به نظر نمی رسد؛ با این حال معارضان به ۲ علت عمده همواره در مذاکرات صلح ـ البته تا نیمه راه ـ شرکت کرده اند؛ 

۱ـ فشارهای ایالات متحده آمریکا مبنی بر لزوم مشارکت ائتلاف معارضان در گفتگوهای صلح که اظهارات اخیر «باراک اوباما» در دیدار با «دیوید کامرون» مبنی بر لزوم مشارکت تمامی طرفها در مذاکرات تنها نمونه کوچکی از آن است.

۲ـ اندک امید معارضان و حامیان آنها از جمله عربستان سعودی و آنکارا برای تحقق دیپلماتیک آنچه که از راه نظامی قادر به محقق ساختن آن نیستند؛ مانند وادار ساختن ارتش سوریه به عقب نشینی از مناطق تحت سیطره خود و آزادی معارضان مسلح.

برآیند آنچه گفته شد این است که عربستان سعودی هم اکنون یکی از چالش های بزرگ در مسیر حل سیاسی بحران سوریه به شمار می رود و با وابسته ساختن ائتلاف موسوم به «معارضان سوری» به خود در صدصد پیشبرد اهدافش در سوریه و سرنگونی بشار اسد. در این میان اما حمایت های دولت آنکارا از تروریسم در سوریه همچنان با قدرت ادامه دارد. این همان مسأله ای است که «ولید المعلم» وزیر خارجه سوریه چند روز پیش به صراحت به آن اشاره کرده و گفت: «دولت آنکارا همچنان به حمایت های لجستیکی خود از تکفیریها در سوریه ادامه می دهد و از آن دست نکشیده است». 

در خصوص نقش غیرسازنده ترکیه در سوریه چندی پیش خبری مبنی بر ورود بیش از ۱۰۰ نیروی ویژه ارتش ترکیه به خاک سوریه در رسانه ها منتشر شد. درست در آستانه برگزاری دور جدید مذاکرات صلح سوریه رسانه های خبری اعلام کردند که ۱۰۰ نیروی ویژه تُرکیه ای از طریق گذرگاه «باب الهوی» وارد استان «ادلب» سوریه شده اند. از سوی دیگر ایالات متحده آمریکا با وجود اصرار بر لزوم حضور ائتلاف معارضان در مذاکرات صلح به منظور عدم شکست این مذاکرات، در عین حال بر لزوم کناره گیری اسد از قدرت تأکید کرد.

در هر صورت، با توجه به مواضع اعلام شده ائتلاف معارضان سوری، تداوم حمایت های مالی ـ تسلیحاتی عربستان سعودی و ترکیه از تروریست های تکفیری و تأکید واشنگتن بر لزوم عدم مشارکت بشار اسد در آینده سیاسی سوریه، به نظر می رسد که مذاکرات صلح برای معارضان و حامیان آنها تعریف دیگری غیر از آنچه که در عرف دیپلماتیک مرسوم است، دارند. به نظر می رسد تنها هدف آنها از شرکت در مذاکرات صلح، وادار نمودن دولت سوریه به تَن دادن به خواسته‌هایشان است و نه لزوما رسیدن به یک راهکار مشترک و مورد توافق تمامی طرف های درگیر.

با توجه به سلسله اتفاقاتی که ادوار گذشته مذاکرات صلح رخ داده و کارشکنی هایی که معارضان برای به نابودی کشاندن مذاکرات انجام دادند و همچنین با توجه به اینکه تاکنون هیچگونه حمایت جدی از سوی جامعه جهانی از مذاکرات صلح سوریه به عمل نیامده است، به نظر می رسد که این مذاکرات بیش از هر چیزی به یک «تونل بی پایان» شبیه باشد. بسیار بعید به نظر می رسد که دولت سوریه با توجه به عدم حسن نیت طرف مقابل، به موفقیت این مذاکرات خوش‌بین بوده باشد، اما در هر صورت همواره با هدف اثبات حسن نیت خود در حل سیاسی بحران کشور در نزد افکار عمومی داخلی و خارجی، در مذاکرات شرکت کرده است.

بدون شک پیمودن «تونل بی پایان» مذاکرات بیش از هر کسی، معارضان و حامیان آنها را خسته خواهد کرد. در این میان، دولت سوریه چیزی را از دس&a

ویدیو مرتبط :
پایان گفتگوهای هسته ای در لوزان ( جدید )