هراتی: تعداد کتاب‌های پژوهشی در حوزه هنر و ادب ایرانی معدود است

خبرگزاری کتاب ایران/ نشست «بحثی در کلیات دانشنامه هنر ایرانی و قرآنی» پنجشنبه ( 23 اردیبهشت‌ماه) با حضور محمدعلی معلم چهره ماندگار در عرصه شعر و ادب فارسی و رئیس فرهنگستان هنر، دکتر محمدمهدی هراتی نقاش و عضو فرهنگستان هنر، دکتر حمیدرضا قلیچ‌خانی عضو فرهنگستان هنر و مسعود ناصری رئیس موسسه فرهنگی صبا در سرای اهل‌قلم بیست و نهمین دوره نمایشگاه کتاب تهران در شهر آفتاب برگزار شد.
معلم در ابتدای این نشست با اشاره به وسعت و گستردگی هنر و بحث در مورد چیستی آن گفت: صحبت در مورد مفهوم هنر و سخن گفتن در مورد چیستی آن احتیاج به وقتی بیش از این دارد اما به‌اختصار اولین هنر انسان کلام بوده. سخن گفتن، خواندن و خطابه از نمونه‌های این هنر انسانی هستند. برای خواندن انواع موسیقی در همه گونه‌ها از زبان استفاده می‌شود. انسان زمانی که تصمیم گرفت آن کلام را تثبیت کند از علائم نوشتاری استفاده کرد. امروز در سراسر دنیا اکثر مردم می‌توانند خط بنویسند.
معلم با اشاره بر لزوم دستور زبان برای بیان صحیح کلام و نوشته افزود: دستور زبان، صرف و نحو، بدیع و بیان به عنوان علومی که دو هنر کلام و کتابت را پالایش می‌کنند در شعر و نثر نمود پیدا می‌کنند.
رئیس فرهنگستان هنر با توضیح درباره تاریخچه کتابت بیان کرد: در آغاز انسان‌ها روی پوست حیوانات می‌نوشتند. پس از مدتی احساس نیاز به ساخت کاغذ و آرایش‌هایی برای آن پدید آمد. سپس نوبت به شیرازه‌بندی رسید. تورات، انجیل و اوستا با آمدنشان کتابت را معرفی کرده بودند اما قرآن کریم با نزولش این هنر را احیاء کرد.
چهره ماندگار ادبیات کشور با مقایسه شکل ظاهری نسخه مکتوب قرآن با کتاب‌های آسمانی قبلی گفت: در کتاب‌های قبلی بهره‌گیری از صور حیوانات و انسان‌ها در صفحات مختلف کتاب دیده می‌شد اما مسلمانان با ارائه نقوشی جدید صوری انتزاعی را برای تزئین مصحف انتخاب کردند.
محمدمهدی هراتی در بخشی از این نشست گفت: در هنر کتاب‌آرایی مجموعه‌ای از فنون مستتر ست. کاغذسازی، جلدسازی، صحافی، خوشنویسی و صفحه‌آرایی نمونه‌ای از هنرهایی است که در کتاب‌آرایی مورداستفاده قرار می‌گیرند.
این عضو فرهنگستان هنر با تاکید بر لزوم توجه به نوع هنر و انطباق آرایش‌های متناسب با آن افزود: قسمتی از این آرایش‌ها به نفس هنر بازمی گردد و بخش دیگری از آن متأثر از فکر انسانی است که می‌خواهد آن هنر را ارائه دهد.
هراتی هنر خوشنویسی را از مطرح‌ترین هنرهای اسلامی نامید و بیان کرد: شاید این نکته را همه بدانند که خوشنویسی بعد از شعر و ادب پارسی دومین هنر شاخص ایرانیان است. این هنر ارتباط زیادی با اولین هنر دارد. بنابراین بسیاری از شاعران کاتبند و بسیاری از نویسندگان شاعری می‌کنند.
وی در ادامه گفت: شاید گاهی لازم باشد ما خودمان را به جای میهمانان خارجی در نمایشگاه قرار دهیم. اگر در میان این میهمانان کسانی باشند که دل در گرو زبان و هنر ایرانی داشته‌باشند و بخواهند در مورد آن اطلاعاتی به دست آورند تأیید خواهیم کرد که کارهای پژوهشی در این حوزه به حد قابل‌قبول انجام‌نشده و باید در آن مسیر کتاب‌ها و فعالیت‌های فرهنگی زیادی ارائه شود.
حمیدرضا قلیچ‌خانی نیز در بخش دیگری از این نشست با توجه به تخصصی که در زمینه خوشنویسی دارد بر لزوم توجه به خطاطی تاکید کرد و گفت: هنر خوشنویسی هنری است که ایرانیان آن را به اوج رساندند. این نمونه از نوشتن ذوق و سلیقه هنرمندان ایرانی را نشان می‌دهد و در همه آثار فرهنگی و هنری اسلامی جایی برای خودش باز کرده است. باید بیش از پیش برای ارائه این هنر به جهانیان تلاش کنیم و منابع و امکانات را برای معرفی این هنر ایرانی اسلامی به همه جهان بهره بگیریم.
مسعود ناصری که اجرای این نشست را هم بر عهده گرفته بود به بررسی ارتباط کتابت با وحی نبوی پرداخت و افزود: کتابت قرآن در مقایسه با مسجد ارتباط مستقیم‌تری با وحی دارد و یک هنر انتزاعی است که می‌تواند ما را به وحی متصل کند. با این توضیح، به نظر می‌رسد کتابت قرآن آن‌چنان که باید مورد توجه قرار نگرفته و کمتر روی آن کاری انجام شده است.
رئیس موسسه فرهنگی صبا از برنامه‌ریزی که برای اعتلای هنر خوشنویسی قرآن انجام شده سخن گفت و اشاره کرد: زیبایی‌شناسی خط، حکمت هنر اسلامی، کتاب و کاتبان، صحافی و کاغذ، خطوط اسلامی و انواع آن، خط و هنرهای مختلف، خط و معماری و در نهایت کتاب‌آرایی شاخه‌هایی است که ما برای این طرح در نظر گرفته‌ایم.






منبع: خبرگزاری کتاب ایران