ایران پس از توافق هسته‌ای؛ جدایی منافع غرب از عربستان سعودی

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم به نقل از پایگاه خبری المیادین، یکی از نتایج اعلام نشده توافق هسته ای، اذعان غرب و به رسمیت شناختن نظام حاکم در ایران از سوی کشورهای غربی است.

توافق هسته ای بین ایران و غرب یکی از برجسته ترین تحولات حاصل در سال 2015 بود، وپیامدهای این توافق تا سال 2016 و حتی سال های بعد از آن همچنان یک رویداد مطرح بین المللی خواهد بود.

حال سوال مطرح شده در این باره این است، که این تحول چگونه می تواند بر نزاع های منطقه ای بعد از این اذعان ضمنی غرب بر حضور ایران در منطقه منعکس خواهد شد؟ هم اکنون دشمن سعودی در حال پیگیری این واقعیت جدید با نگرانی کامل است، ریاض در حال بازنگری در برنامه ریزی های قبلی خود می باشد، اکنون سعودی ها در حال پیگیری اوضاع کشور همسایه خود بعد از خروج این کشور از تحریم ها است، پایان تحریم ها را می نگرد که چگونه ایران را به بهشتی برای سرمایه گذاری ها در خاورمیانه مبدل ساخته است.

اکنون دیگر غرب با ایران منافع خود را گره خورده می داند، به همین دلیل تهدید امنیت ایران ممنوع است، دکتر عماد آبشناس کارشناس مسائل خاورمیانه در دانشگاه تهران در چارچوب افق سال 2016 از مزایای توافق هسته ای ایران و بازتاب این توافق بر پرونده های منطقه ای می گوید، پرونده هایی که شاهد تغییرات ژئوراهبردی شده است، او به خطرها و فرصت های پیش رو اشاره می کند، و دست آوردهای ایران بعد از حصول توافق را شرح می دهد.

سال 2016 چالش ها و خطرهایی برای ایران می تواند در بر داشته باشد، البته این مساله موازی با فرصت های اقتصادی و سیاسی پیش روی ایران بعد از توافق هسته ای نیست.

یکی از برجسته ترین این چالش ها موضوع پافتن راه حل برای پایان دادن به اختلافات با عربستان سعودی است، اگر این مساله فیصله یابد، رفته رفته دیگر اختلاف نظرهای منطقه ای هم خاتمه خواهد یافت، و در این صورت ایران بخش اعظم موانع پیش روی خود را پیموده است، البته در ان صورت عربستان سعودی هم خواهد توانست بر مشکلات و موانع موجود پیش روی خود برای پیشرفت در سال جاری غلبه کند.

کاهش بهای نفت، یک چالش دیگر در برابر ایران است، البته نه به اندازه ای که برای دیگر کشورهای صادر کننده نفت این مساله می تواند چالش برانگیز تلقی شود، اما به طور حتم این امر می تواند در آمدهای ایران را محدود سازد، خوشبختانه جمهوری اسلامی ایران در سال های گذشته ناگزیر شد، به منابع دیگری غیر از نفت برای به دست آوردن سرمایه اعتماد کند، تحریم های اقتصادی تهران را از عایدات نفتی محروم ساخت، اما در مقابل جمهوری اسلامی ایران توانست برای جبران این کاستی ها به منابع دیگری روی آورد.

اختلافات مذهبی در منطقه در چارچوب فشارها به شمار می آید، اما خطر که ممکن است ایران را تهدید کند، در توسعه داعش و جبهه های تکفیری به سمت مرزهای ایران نمایان می شود، اگر این خطر شدیدتر شود، ایران ناگزیر خواهد شد، مبالغ فراوانی را برای دفاع از منافع خود و پیشبرد پروژه های دفاعی هزینه کند، این تنها ابزاری است که ممکن است عربستان سعودی برای وارد آوردن فشار برضد ایران به آن متوسل شود، ابزاری که می تواند تهران را از مبالغ مورد نیاز برای توسعه اقتصادی محروم سازد، و این امر را برای دفاع از منافع خود در برابر تهدیدهای سعودی هزینه کند.

اما آن چیزی که از این خطرهای احتمالی می کاهد، بوجود آمدن واقعیت جدید در ایران است، بخصوص که غرب درهای خود را به روی تهران گشوده است.

امروزه روابط ایران و غرب قوی است، و از دو جبنه اقتصادی و سیاسی نیرومند است، و پیش بینی می شود، در آینده قوی تر هم شود، این واقعیت جدید باعث می شود، تا عربستان سعودی برای بازی با هر برگه امنیتی برضد ایران بداند، این برگه ها دیگر قدرت لازم را ندارند، چرا که امروزه غرب در ایران منافع خود را می بیند.

منافع بر سیاست چیره شده است

امروزه ایران به مثابه بهشتی برای سرمایه گذاران غربی جهت سرمایه گذاری در خاورمیانه تلقی می شود، اما تکلیف کشورهایی که در عربستان سعودی هم منافعی دارند، در این بین چه خواهد بود ؟

کشورهای جهان امروزه به این باور رسیده اند، که تروریسم در خاورمیانه تهدیدی جهانی است، دیگر نتایج تروریسم به گونه ای نیست که بخواهد به این منطقه محدود باشد، امروزه غرب و آمریکا به عربستان سعودی فشار وارد می آورند، تا از سیاست هایی که در پیش گرفته است، صرف نظر کند، ایران هم امیدوار است، این فشارهای غرب بر عربستان سعودی باعث شود، تا ریاض ناگزیر به قبول مذاکره با تهران به منظور حل اختلافات گردد.

اوضاع امروز ایران با مرحله پیش از توافق هسته ای متفاوت است، هم اکنون هتل های ایران مملو از هیئت های تجاری اروپایی و غیر اروپایی است، هم اکنون هجومی از سوی غربی ها به بازارهای ایران صورت می گیرد، حتی در عرصه های سیاسی هم اختلافات تغییر یافته اند، دیگر موضوعات سیاسی را منافع تعیین می کنند.

امروزه ایران به مثابه بهشتی برای سرمایه گذاران غربی جهت سرمایه گذاری در خاورمیانه تلقی می شود، اما تکلیف کشورهایی که در عربستان سعودی هم منافعی دارند، در این بین چه خواهد بود؟

هنوز تجریه فرانسه در این میان قابل بررسی است، تعامل پاریس با ریاض را پیگیران پرونده های سوریه و مذاکرات هسته ای ایران با غرب رصد کردند، حتی نشریه های فرانسوی و اروپایی هم این تعامل فرانسه با عربستان سعودی را رصد کردند، تمام تعامل فرانسه با پادشاهی عربستان سعودی به این دلیل بود، تا پاریس بتواند ثمره قراردادهای خود با عربستان سعودی را بچیند.

این نکته از واقعیت به دور نیست، اما پیش از توافق هسته ای اوضاع به گونه ای بود، که با اوضاع بعد از توافق هسته ای قابل قیاس نیست، فرانسه در جریان روند مذاکرات هسته ای همواره سعی می کرد، از شرایط حاکم بر مذاکرات به نفع خودش بهره برد اری کند، در آن زمان هر آن چه در توان داشت، پاریس به کار گرفت تا از سعودی ها قرارداد و توافقنامه بگیرد، اما امروزه منافع بازرگانان فرانسوی بر سیاست این کشور چیره شده است.

امروزه گروه های قوی اقتصادی در فرانسه به دولت این کشور فشار وارد می آورند، و چشمانشان به عرصه های سرمایه گذاری در ایران دوخته شده است. 

به عنوان مثال به بخش نفتی فرانسه و به شرکت توتال نظر می افکنیم، به صنعت خودرو سازی فرانسه همچون کارخانجات پژو و رنو نظری می افکنیم، همچنین در این بین می توان به شرکت هواپیماسازی ایرباس می توان نگریست، و دید تا چه میزان سرمایه گذاری برای آنها در ایران اهمیت دارد، منافع این بخش های اقتصادی که ذکر شدند، اقتضا می کند، وارد بازارهای سرمایه گذاری در ایران شوند، دیگر عرصه های سرمایه گذاری برای این شرکت ها در عربستان سعودی خیلی سود بالایی عایدشان نمی سازد، بازارهای سعودی برای این بخش های اقتصادی دیگر به حد اشباع رسیده است، و در مقابل بازارهای نوید بخش ایرانی قابل ملاحظه شده اند.

هم اکنون این شرکت های فرانسوی با انگیزه حضور در بازار ایران باهم و با دیگر شرکت های مشابه در حال رقابت هستند، قرارداد ایران برای خرید 114 فروند هواپیمای ایرباس از فرانسه باعث شده تا اشتهای دیگر شرکت های رقیب هم تحریک شود، در حالی که فرانسوی ها ایران را تشویق به خرید شمار بیشتری از هواپیماهای خود کرده اند، می بینیم شرکت بوئینگ آمریکا هم با وارد آوردن فشار بر کاخ سفید، از دولت آمریکا می خواهند تا حداقل 100 فروند از محصولات این شرکت را به ایران بفروشد.

چالش سعودی

جایگزین نظام کنونی عربستان سعودی می تواند نظامی در شکل و سیاق داعش باشد، و این به صلاح ایران نیست.

مشکل عربستان سعودی تنها به ایران خلاصه نمی شود، هم اکنون بین کشورهای عرب برای فرماندهی منطقه و رهبری آن شکل گرفته است، عربستان سعودی بعد از درگذشت جمال عبدالناصر تا به امروز برای تصدی این جایگاه در این نزاع سهیم است، عربستان سعودی بارها کوشیده است تا سران عرب را حذف کند، تمام پروژه سرنگونی رهبران و روسای عرب منطقه را عربستان سعودی در پس آن قرار داشته است، کافی است در این بین صدام حسین و معمر قذافی و تلاش برای سرنگونی بشار اسد را به یاد داشته باشیم، حتی در سرنگونی محمد مرسی هم سهیم بوده و می رسیم به علی عبدالله صالح در یمن، حتی خود عبدربه منصور هادی هم تنها در حد بهانه ای برای ادامه جنگ عربستان سعودی در یمن باقی مانده است.

در مقابل این آرزوهای عربستان سعودی باید گفت که ریاض نمی تواند از حضور و جایگاه کشورهای دیگر منطقه ای نظیر جمهوری اسلامی ایران و مصر و ترکیه که این کشورها حضور و نقش تاریخی در مسائل منطقه ای داشته و دارند غافل شود، و نمی تواند آنها را نادیده تلقی کند، همین واقعیت تاکنون باعث شده تا عربستان سعودی نتواند تا به امر&#