سفر از «خورهه» سرزمین طلوع خورشید تا «هزاوه» زادگاه امیرکبیر

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها: روستای تاریخی وفس در شهرستان کمیجان، روستاهای هزاوه و انجدان در شهرستان اراک و خورهه در شهرستان محلات از جمله روستاهای دارای جاذبه گردشگری استان مرکزی هستند. البته استان مرکزی میزبان روستاهای تاریخی بسیار با آداب و رسوم و صنایع دستی خاص خود و یا روستاهایی است که زادگاه بزرگان و مفاخر تاریخی و معاصر کشورمان هستند که می تواند شرایط مطلوبی را برای گردشگران و علاقمندان به شناخت فرهنگ ها و رسوم مختلف فراهم کند.

به استناد منابع تاریخی، استان مرکزی در هزاره اول قبل از میلاد جزء ایالات ماد بزرگ بود که تمام قسمت مرکزی و غربی ایران را در بر می گرفته و از کانون های قدیم استقرار انسانی در فلات ایران به شمار می رود. این منطقه در قرن دوم هجری قمری همراه با همدان، ری و اصفهان به نام عراق عجم معروف شد.

این استان با مساحتی معادل ۲۹ هزار کیلومتر مربع از ۱۲شهرستان، ۶۶دهستان و یک هزار و ۴۹۱ روستا تشکیل شده است که شمار زیادی از این روستاهای دارای جاذبه های تاریخی، فرهنگی و طبیعی دیدنی هستند.

روستای تاریخی خورهه، خورشید یادگار مانده از دوران باستان

خورهه در اوستا به معنی «محل برآمدن خورشید» است. روستای خورهه از بخش‌های مركزی شهرستان محلات است كه هنوز بافت قدیمی و سنتی خود را حفظ كرده است و خانه‌های با گل و چوب ساخته شده در این روستا خودنمایی می‌كند.

محوطه تاریخی و باستانی خورهه در مجاورت این روستا در شمال شرق شهرستان محلات، در استان مرکزی قرار دارد. محوطه تاریخی خورهه محلات متشکل از آثار تاریخی به جا مانده از دوره اشکانی، اسلامی و سلجوقی است که سه هزار متر مربع وسعت دارد و از یک بنای اربابی شامل بخش درونی، اتاق‌های متعدد و محوطه بیرونی تشکیل شده است.

از این محوطه تاریخی تنها دو ستون متشکل از شش قطعه سنگ با مجموع ارتفاع هشت متر، بقایای فرو ریخته ستون‌ها، بخشی از دیواره‌های سنگی، گورها و آثار به دست آمده در شش مرحله عملیات کاوش در این منطقه به جا مانده است.

این محوطه باستانی نخستین بار در زمان ناصرالدین شاه قاجار مورد کاوش قرار گرفت. تصاویری از این کاوش در آرشیو کاخ گلستان موجود است.

بهترین سوغات و یادگاری‌هایی كه مسافران می توانند به همراه خود از این روستای زیبا همراه ببرند، انواع قالی و قالیچه‌های كوچك در طرح‌های روستایی و انواع جوراب‌های پشمی و كرباس بافی است.

علاوه بر بازدید از جاذبه‌های طبیعی و تاریخی، در این روستا انواع خوراكی و غذاهای خوشمزه شامل نان‌های شاته، فتیر، نان شیری و آش‌های جو،، دوغ، شیر (ترخینه شیر)، آبگوشت، كالجوش، اشكنه، خورش كرفس، كنگر و بامیه است.

روستای تاریخی انجدان، میزبان درختان گردو و انگور

روستای انجدان در ۳۷ كیلومتری اراك واقع شده و از روستاهای دهستان مشک‌آباد بخش مرکزی شهرستان اراک است. این روستا در منطقه‌ای کوهستانى قرار دارد که کوه چشمه و کوه برف شاه در اطراف آن است و غارهای کوچک و بزرگ فراوانى در نزدیکى آن وجود دارد.

انجدان معرب واژه انگدان‌ و نام گیاهى است که ماده انگرود یا آنغوزه‌ را از آن مى‌گیرند این گیاه در اطراف روستای انجدان به فراوانى مى‌روید و بدین سبب این روستا را بدین نام خوانده‌اند. شغل عمده مردم کشاورزی و دامداری است‌ و محصولات آن گردو، گندم‌، جو، یونجه و انگور است.

بر اساس مستندات تاریخی، به ویژه سنگ نوشته‌ها و سنگ های قبور موجود، قدمت این روستا به قبل از اسلام برمی‌گردد.

آیین معنوی چغچغه‌زنی در روز عاشورا یكی از رسوم دیرین مردم روستای انجدان است كه در عزاداری ماه محرم و در شام غریبان برگزار می‌شود. قدمت این آیین كهن به دوره تیموری و صفویه می‌رسد و مردم عزادار این روستا در روزهای نهم و یازدهم محرم آن را اجرا می‌كنند.

غارهای انجدان در اطراف این روستا واقع شده‌اند و در کنار جاذبه‌هاى تاریخى و طبیعى این روستا جلوه‌‌اى خاص دارند. از میان این غارها، غار آسیلى و غار طاق‌ رچه دیدنى‌تر هستند. غار آسیلى ۷۳/۵ متر طول دارد و در فصل بارندگى منظره زیباى استالاکتیت و استالاگمیت‌هاى آن پدیدار مى‌شود. این غار در پنج کیلومترى غرب انجدان واقع شده است. غار طاق‌ رچه نیز به دلیل وجود دو درخت کهنسال در مقابل دهانه آن منظره‌اى زیبا و دیدنى دارد.

 روستای هزاوه، زادگاه امیرکبیر و یادگار دوره ایلخانیان

روستای تاریخی و زیبای هزاوه واقع در ۱۸ کیلومتری شمال غربی اراک، در شیب آرام دامنه کوه های غربی اراک دارای بافتی پلکانی و متراکم است. هزاوه در دل دامنه‌های صخره‌ است و قدمت آن به قرون ۷ و ۸ هجری و دوره ایلخانیان برمی گردد.

هزاوه یکی از زیباترین روستاهای استان مرکزی است که زادگاه مفاخری همچون امیرکبیر است. آرامگاه امامزاده سلطان سیداحمد از نسل امام زین العابدین (ع) نیز در این روستا قرار دارد. این امامزاده در زمان شاه عباس صفوی بنا شدهه است و در پس گذر ایام استوار و میزبان زائران است.

فصل‌های کوهستانی، بهار و تابستانی معتدل و زمستانی سرد وجود چشمه سارهای متعدد و خاک خوب و حاصلخیز و اقلیم مناسب شرایط مساعدی را برای رشد و پرورش تاکستان های انگور در هزاوه فراهم کرده است.

هزاوه با اقلیم کوهستانی مناسب برای باغداری و دارای مزارع وسیع انگور است و گونه‌های مختلفی از انگور در رنگ‌ها و شکل های مختلف در هزاوه پرورش می‌یابد.

مطالعات باستانشناسى بر روى تپه تاریخى هزش در این منطقه نشان می‌دهد که روستای هزاوه قدمتی طولانی دارد و عمر آن با توجه به سفال‌های پیدا شده از تپه، به قرن پنجم هجرى می‌رسد.

اگر گذارتان به هزاوه افتاد، می‌توانید مقبره شاهزاده احمد را بر روى بلندترین قسمت روستا در محله بالا ببینید که عمر آن به دوره ایلخانان می‌رسد.

بافت مسکونی روستا هم آنقدر پیچیده و جالب است که به تنهایی می‌تواند جذاب‌ترین بخش سفر گردشگران را رقم بزند.

محله‌های کیور، میان ده، محله پایین، محله چاله، سرآسیاب‌ها، تره زار و ده بالا، مسجد شبستان‌ دار، درخت سرو کهنسال و حمام قدیمی این روستا از دیگر مکان های دیدنی آن هستند.

روستای وفس، «ماسوله» استان مرکزی

روستای تاریخی و طبیعی وفس، یادگاری از دوران مادها است که به خاطر نوع معماری و شرایط محیطی به «ماسوله استان مرکزی» شهرت دارد. این روستا با مساحت تقریبی ۲۰ کیلومتر مربع در ۱۵ کیلومتری شمال شهر کمیجان واقع شده و حدود دو هزار نفر جمعیت دارد و به لحاظ بافت کالبدی روستا و نوع معماری خانه‌ها، ابنیه مذهبی و خدمات عمومی بسیار جذاب و دیدنی است.

خانه‌های مسکونی روستا با بافتی متراکم در یک طبقه با ایوانی در پیش و پوشش بام مسطح بر دامنه کوه ها ساخته شده‌اند و در یک نگاه در توازن مصالح طبیعی و چینش آنها معماری روستای ماسوله در ذهن تداعی می‌شود.

این زیبایی‌ها وقتی کامل می‌شود که باغات پرمیوه گسترده بر پهنه دشت «انجمن» و زمین‌های زراعی در شیب کوهپایه‌ها و میان دره‌ها نیز به آن افزوده شود و این صحنه‌های چشم نواز در هنگام طلوع و غروب خورشید تابلویی است که شاید در کمتر جایی بتوان نظیر آن را یافت.

طبیعت وفس، یک تابلوی نقاشی بی نظیر است و بافت تاریخی و ارزشمند آن نیز با معماری کم نظیر برای هر بیننده‌ای جذاب و چشم نواز است و این کانون جمعیتی روستایی موقعیتی استثنایی دارد تا گردشگران را در آغوش زیبا و دلنواز خود بپذیرد و خاطرات ماندگار و تجربه‌ای بکر از زندگی روستایی در محیطی به یاد ماندنی را برای آنان خلق کند.

روستای وفس علاوه بر جاذبه‌های طبیعی، مساجد و اماکن مذهبی را نیر در خود جای داده است که نمونه‌های آن امامزاده حسین مشهور به(حاج رضوان)،امامزاده اسماعیل و امامزاده یحیی(ع) است.

آمیزه هنر و خلاقیت در مردمان وفس از گذشته‌های دور در قالب صنایع دستی متجلی بوده است و به عنوان بخشی از زندگی روزمره مردم این دیار نقش آفرینی کرده است.

زیراندازها و قالی‌های هزار نقش وفسی که در میان رنگ و طرح‌های خود هزاران حرف برای گفتن دارند، بیش از یک قرن است که به دست پرتوان مردان و زنان این دیار بافته می‌شود و به عنوان بخشی از برنامه اقتصادی و درآمدزایی خانواده‌های این روستا مطرح است.

کارگاه‌های بافت قالی و تجربه گره زنی خامه‌های رنگی بر تارهای دار قالی از جذابیت‌هایی است که گردشگران در سفر به وفس از آن دیدن آن بهره مند می‌شوند.

گیوه بافی و ساخت تخته گیوه نیز از دیگر مهارت‌های امردم در روستای وفس است که از دیرباز مردمان این دیار به آن اشتغال دارند و گیوه وفسی در بین کسانی که این پاپوش سنتی را می‌پسندند نامی آشنا است.

ویدیو مرتبط :
روستای هزاوه زادگاه امیركبیر