قيصر امين پور؛ شاعر، معلم، مولف و جريان ساز ادبي

برترين ها/ قيصر امين پور که دوم ارديبهشت 1338 در گتوند شوشتر به دنيا آمد و 48 سال بعد در تهران از اين دنيا رفت؛ فقط شاعر نام آشناي معاصر ايراني نيست.

قيصر امين پور در حوزه هاي مختلفي ردپاي عميقي از خود برجاي گذاشت که هر چند همه به هنر نويسندگي و شاعري مربوط است؛ به سرانجام رساندن هر کدام عمري مي طلبد. نگاهي به زندگي کوتاه اينجايي وي، امين پور شاعر، امين پور معلم و مولف و امين پوري را بازمي نماياند که با ايفاي نقش عمده در تاسيس مراکزي از جمله حوزه هنري، مجله سروش نوجوان همچنين دفتر شعر جوان و خانه شاعران، بر روند ادبي- فرهنگي ايران طي دو دهه تاثير پررنگي گذاشت.

امين پور که پس از پايان دبيرستان براي تحصيل به تهران آمده بود، در فرصت تعطيلي دانشگاه ها به دليل انقلاب فرهنگي (1359 تا 1362) تدريس در مدارس راهنمايي و دبيرستان را آغاز و تا پايان عمر اين دنيايي، شغل معلمي را با علاقه و انگيزه در مقاطع مختلف ادامه داد.
وي همزمان با شماري از هنرمندان انقلابي از جمله مرتضي آويني (1326 تا 1372) و امير حسين فردي (1328 تا 1392) حوزه هنري را براي گسترش هنر متعهد تاسيس کردند.
نخستين اثر وي به نام کوچه آفتاب که گزيده رباعي هاي انقلاب بود در سال 1363 منتشر شد.

راهي که امين پور شاعر با سرايش اشعار انقلابي و پيرنگ قوي مذهبي آغاز کرد؛ با مجموعه هاي ديگر مانند تنفس صبح (1363) مجموعه اشعار، طوفان در پرانتز (1365) نثر ادبي براي کودکان و نوجوانان، مثل چشمه مثل رود (1368) مجموعه شعر براي نوجوانان و بي بال پريدن (1370) مجموعه نثر براي نوجوانان ادامه و به انتشار مجموعه شعر آينه هاي ناگهان (1372) رسيد که قطعاتي از بعضي اشعار نيمايي آن مانند حسرت هميشگي يا هرچه هستي، باش به زودي به ضرب المثل تبديل شد و همچنان بسيار استفاده مي شود؛ مانند ناگهان، چه زود دير مي شود.

امين پور در اين مجموعه غير از شعرهاي عاشقانه شعرهايي با پيرنگ مذهبي مانند مهماني نيز دارد با اين مطلع؛ طلوع مي کند آن آفتاب پنهاني/ ز سمت مشرق جغرافياي عرفاني. اشعار اين مجموعه از نظر پختگي و رواني همچنين مفاهيم عميق تر نيز قابل توجه اند.

دو مجموعه بعدي که از امين پور منتشر شد؛ يعني گل ها همه آفتابگردان اند (1380) و دستور زبان عشق (1386) قطعا متاثر از زندگي شخصي و فضايي بود که امين پور سال هاي 1378 تا 1386 را در آن گذراند؛ اما روند صعودي از نظر تکامل شعري را طي کرد. آن دسته از اشعاري که بعد از تصادف سنگين فروردين 1378 وي سروده شده است؛ در مجموعه گل ها همه آفتابگردان اند اين دشواري را به آساني بازمي نماياند؛ مانند اشعار نيمايي مرگ، سفر و مدينه فاضله که اين است: خدا روستا/ بشر شهر /شاعران آرمانشهر را آفريدند که در خواب هم خواب آن را نديدند.

مجموعه دستور زبان عشق که با فاصله نسبتا زيادي از مجموعه قبلي منتشر شد شايد حتي فضاي تاريک تري را ترسيم کند. شوربختانه تاريخ سرايش اشعار در اين مجموعه مشخص نيست؛ اما از آنجا که اولين بار در اين مجموعه منتشر شده مي توان نتيجه گرفت بين سال هاي 1380 تا 1386 سروده شده اند. اشعار اين مجموعه از جمله سه شعر طرحي براي صلح که در قالب نيمايي سروده شده اند، يقينا از تغيير حال و هواي شاعر خبر مي دهد. اشعاري مانند آهنگ ناگزير و نام گمشده نيز به نوعي روايت سال هاي سختي است که امين پور با دردهاي جسماني مي زيست؛ اما شايد مهم ترين شعر اين مجموعه شعر «ناگفته» و اين بند در آن شعر باشد: انگار/ اين روزگار چشم ندارد من و تو را/ يک روز خوشحال و بي ملال ببيند/ زيرا/ هر چيز و هر کسي را/ که دوستر بداري/ حتي اگر يک نخ سيگار/ يا زهرمار باشد/ از تو دريغ مي کند...

با وجود اين اگر خواننده پرحوصله همين مجموعه هم از اشعار دلگير و نااميد عبور کند؛ همان پيرنگ اصلي اشعار امين پور يعني عشق و ستايش آن را در غزل هاي فوت و فن عشق، سفر در هواي تو، غزل شرقي و ... مي خواند؛ آنهم با پرداخت عميق تر و از شاعري که سردوگرم روزگار را چشيده است.
امين پور اما هرگز به کار شاعري محدود نشد و در دهه 1360 بعد از جدا شدن از مجموعه حوزه هنري، کار در مجلات سروش و سردبيري سروش نوجوان را آغاز کرد.

سروش نوجوان که به همت قيصر امين پور، فريدون عموزاده خليلي، نويسنده و بيوک ملکي، شاعر کودکان در خرداد 1367 راه افتاد، اولين نشريه در حوزه ادبيات براي نوجوانان در خاورميانه بود.

اين نشريه در دوران سردبيري امين پور به مهم ترين نشريه براي نوجواناني تبديل شد که آرزوي نوشتن داشتند. وي در اين نشريه غير از انتخاب و چينش مطالب، نقدهاي ارزشمندي نيز مي نوشت که بعضي از آنها با زبان ساده ولي دقيق داستان هاي کوتاه را نقد مي کرد؛ مانند نقد داستان گلدسته ها و فلک از جلال آل احمد که وي ساده ترين درس هاي نقد داستاني را در آن براي نوجوانان تشنه ادبيات آن روزها روايت کرد.

امين پور در واقع با نويسندگي در سروش نوجوان شروع به تربيت نسلي کرد که نوشتن را با نثر بي پيرايه وي ياد گرفت و در ادامه يا به شعراي مطرح معاصر تبديل شد يا در آرزوي قيصر امين پور شدن همچنان نفس مي کشد.
وي همزمان با سروش نوجوان با همراهي حسن حسيني (1335 تا 1383) و فاطمه راکعي (تولد 1333) شعراي معاصر دفتر شعر جوان و خانه شاعران را تاسيس کرد.

امين پور بعد از جدايي از مجموعه سروش نوجوان بعد از 188 شماره در آبان 1382 که زحمت زيادي براي شکوفايي آن کشيده بود؛ به عنوان يکي از مهم ترين موسسان دفتر شعر جوان تا آخرين روزها وقت زيادي را براي خواندن و نقد اشعار شاعران جواني گذاشت که به اميد ديده شدن شعرشان، آن را از دورترين مناطق ايران به دفتر مي فرستادند.

تاثير امين پور بر شاگردان فراواني که طي سال ها تدريس ترتيب کرد؛ حائز اهميت است و هشت سال بعد از رفتن او همچنان بهترين خاطره شاگرداني است که بعد از ساعت ها تدريس ادبيات معاصر در کلاس هاي شلوغ دانشکده ادبيات دانشگاه تهران شعرهاي دانشجويان را مي خواند و نظر مي داد.

با همه اينها بايد پذيرفت آنچه بيش از همه امين پور را در فضاي ادبي ايران و حتي شعراي مسلمان مطرح کرد؛ هنر ناب شاعري او بود. تسلط بر ادبيات قديم و جديد ايران که در نگارش پايان نامه دکتري وي در سال 1377 به نام سنت و نوآوري در شعر معاصر تجلي کرد، ذوق خالص خداداد و از همه مهم تر باور صادق او به جهان بيني ديني وي را به شاعري تبديل کرد که عوام و خواص همزمان از شعر وي لذت مي بردند.

قيصر امين پور؛ شاعر، معلم، مولف و جريان ساز ادبي
آمار خوب فروش آثار وي در خشکسال بازار کتاب ايران يقينا مهر تاييدي بر اين امر است. دستور زبان عشق که چند ماه پيش از کوچ او از اين جهان چاپ شد اکنون به چاپ چهاردهم (شمارگان در هر چاپ متفاوت است و گاه به 5000 نسخه مي رسد) و گزيده اشعار که يقينا پرمخاطب ترين اثر اوست به چاپ 21 رسيده است.

غير از اين گزيده اي از اشعار امين پور به زبان انگليسي توسط انجمن شاعران و با ترجمه سعيد سعيدپور و گزيده اي به زبان عربي توسط انتشارات مرکز الحضاره بيروت به ترجمه موسي بيدج منتشر شده است. رايزني فرهنگي ايران در پکن نيز مجموعه اي از اشعار وي را به زبان چيني با ترجمه موهون يانگ در سال 1388 منتشر کرد.

جوان جنوبي که در بحبوحه انقلاب اسلامي و تحول بنيادين در ايران با مردم همراه شد و تا پايان عمر دست از تکاپوي دروني براي رسيدن به حقيقت برنداشت؛ احتمالا در يکي از پيش بيني هاي خود اشتباه کرد که عاقبت پرونده ام را با غبار آرزوها/ خاک خواهد بست. روزي ...روي ميز خالي من صفحه باز حوادث/ در ستون تسليت ها نامي از ما يادگاري. زيرا ماندگاري نقش و تاثير او در ادبيات ايران فراموش شدني نيست.
قيصر امين پور شاعر نام آشناي ايران زمين هشتم آبان ماه سال 1386 به ديار باقي شتافت.

با کانال تلگرامي آخرين خبر همراه شويد
https://telegram.me/akharinkhabar