درگفت‌وگو با نصرت‌الله تاجیک مطرح شد: نگاه به درون در پسا تحریم

مثلث/ متن پیش رو در مثلث منتشر شده و انتشار آن به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست

با‌توجه به اجرای برجام، اکنون ایران با اتخاذ چه رویکردی می‌تواند حداکثر‌بهره وری را از فرصت‌های به وجود آمده با لغو تحریم‌های بین‌المللی و غیر‌هسته‌ای داشته باشد؟
به اعتقاد من اگرچه دوران پسابرجام به دلیل تحولات در سیاست خارجی در حال شکل گرفتن است، اما پسا‌برجام به واقع بیش از اینکه مرتبط با مسائل خارجی باشد، با مسائل داخلی پیوند خورده است، به عبارت دیگر اگرچه پیشابرجام با مسائل حوزه خارجی همراه بود اما پسابرجام با مسائل داخل کشور همراه است. این مسائل داخلی می‌تواند سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی باشد. بنابراین در دوران پسا‌برجام بیش از آنکه نگاهمان به خارج از کشور باشد باید توجه خود را به مسائل داخلی متمرکز کنیم. در همین راستا، تحریم‌های ظالمانه‌ای که در طول سال‌های گذشته علیه ایران اعمال شده بود، اکنون این تحریم‌ها برداشته شده و به جمهوری اسلامی ایران اجازه تنفس در سیستم بین‌المللی داده شده است، بر همین اساس می‌توان گفت که در دوره پسابرجام سیاست خارجی کشورمان در عرصه منطقه‌ای و بین‌المللی می‌تواند با دو ریه نفس بکشد.
زیرا تا به حال به دلیل اعمال تحریم‌ها و فشارهای بین‌المللی علیه کشورمان، فضای تنفس از ما گرفته شده و حوزه سیاست خارجی کشورمان دچار گاز‌گرفتگی شده بود. الان این شراط اضطراری برطرف شده و ما می‌توانیم در دنیای خارج تعاملات صحیح سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی داشته باشیم. در دوران پیشین دولتمردان کشورمان تنها تلاش می‌کردند که فضای امنیتی حاکم بر کشورمان در عرصه بین‌المللی را کاهش دهند اما اکنون پس از اجرای برجام و لغو تحریم‌ها با سلسله اقداماتی که باید در این دوره جدید انجام گیرد می‌توانیم این اطمینان را بدهیم که فضای امنیتی ایران‌هراسی برداشته شده و ما می‌توانیم تعاملات صحیحی در سطوح مختلف با کشورهای جهان داشته باشیم.
از این به بعد در دوره جدید پسابرجام، مولفه‌های مهمی‌در داخل کشور مانند مدیریت صحیح، حقوق شهروندی، اجرای سیاست داخلی، برقراری آرامش وامنیت مطرح می‌شود که باید توسط مسئولان کشور مورد توجه قرار گرفته و برنامه‌ریزی لازم در این باره انجام گیرد تا بتوانیم از فضای تنفسی حاصل از اجرای برجام به نحو احسن در راستای منافع ملی کشورمان استفاده کنیم.
پس از اجرای برجام، اکنون همگان بر این مساله متمرکز شده‌اند که از این پس حرکت ایران در حوزه سیاست خارجی به چه سمت و سویی خواهد بود؟ آیا ایران همانند گذشته به ارتقای روابط با روس‌ها متمایل خواهد شد‌ یا برای احیا و گسترش هر‌چه بیشتر روابط با غرب به‌خصوص کشورهای اروپایی مانند آلمان، فرانسه و... تلاش خواهد کرد؟
پیش از هر‌گونه اتخاذ رویکردی در حوزه سیاست خارجی پس از اجرای برجام باید یک نگاه به درون داشته باشیم. از سوی دیگر باتوجه به موقعیت ژئوپلتیکی کشورمان و قرار گرفتن در چهار راه انرژی و تبا‌دلات اقتصادی و نقش ایران در عرصه منطقه‌ای و خلیج‌فارس، تعامل ایران نباید تنها به سمت یک سو باشد، ما در سیاست خارجی می‌توانیم تعاملات گسترده‌ای با جهان چه شرق و غرب داشته باشیم.
در واقع ما از نظر موقعیت جغرافیایی در بن بست قرار نداریم که تنها بخواهیم با یک سری از کشورهای محدود ارتباط داشته باشیم. همچنین اینگونه دسته بندی‌ها مانند اردوگاه شرق ‌یا اردوگاه غرب در حوزه سیاست خارجی باتوجه به واقعیت‌های موجود در عرصه روابط بین‌الملل چندان مفهومی‌ندارد. بر همین اساس از‌یک سو باید با روس‌ها به‌عنوان همسایه بزرگ و قدرتمند خود مراو‌دات را به‌خصوص در حوزه اقتصادی و تجاری گسترش دهیم و از سوی دیگر به‌دنبال ارتقای روابط با قدرت‌های بزرگ آسیا مانند چین، ژاپن و حتی هند باشیم، همچنین باید واقع‌بین باشیم و این مساله را درک کنیم که برای دستیابی به فناوری‌ها و تکنولوژی مدرن نیاز به غرب داریم و نمی‌توانیم خود را از سلسله تحولات در غرب محروم کنیم.
پس از اجرای برجام، شاهد تبادل تعدادی از زندانیان میان ایران و آمریکا بودیم اما آمریکا پس از حصول از آزادی شهروندان زندانی خود، تحریم‌های جدیدی را به بهانه آزمایش موشکی علیه کشورمان اعمال کرد، ارزیابی شما در این باره چیست؟
در سال‌های اخیر روند خوبی را با کشورهای غربی از جمله آمریکا طی کرده‌ایم. این سیاست از آن جهت صحیح بوده‌ که تلاش کرده‌ایم حساسیت‌های امنیتی را به صورت دو‌طرفه کاهش بدهیم. اما این مساله بدین معنا نیست که تمام مسائل‌چالش برانگیز ما با دنیای غرب به‌خصوص واشنگتن حل‌و‌فصل شده است. طبیعتا آمریکایی‌ها بر‌اساس منافع ملی خود و سیاست‌های اعمالی‌شان در منطقه و جهان دغدغه‌هایی دارند و در مقابل نیز جمهوری اسلامی ایران بر پایه سیاست‌های خود نیازهای امنیتی دارد، بنابراین نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم که پس از حل مساله هسته‌ای کشورمان، آمریکایی‌ها تمام اقدامات ما را تایید کنند‌ یا ما بر‌اساس خواسته‌های آنها رفتار کنیم، چنین تلقی‌ای اشتباه است. همچنین ما باید این نکته را مورد توجه قرار دهیم که در این روند در نقطه آغازین قرار داریم و راه پر‌سنگلاخی در پیش است اما همه مسائل از طریق گفت‌وگو و دیپلماسی قابل حل است. در واقع برجام نشان داد که دیپلماسی و گفتمان‌سازی دارای قدرت موثری است. این واقعیت است که آمریکایی‌ها به هر نیاز امنیتی کشورمان حساسیت نشان می‌دهند و به‌دنبال اعمال تحریم علیه کشورمان هستند. این رویکرد آنها با انتقاد از سوی کشور و مردم‌مان مواجه است اما می‌توان در چارچوب دیپلماسی و گفت وگو همه مسائل حتی این مساله را هم حل کرد. بر همین اساس باید به تدریج این مساله را در محور گفت‌وگوهای خود با غرب از جمله آمریکا قرار دهیم.


منبع: مثلث