سرمقاله ابتکار/ روسیه، ترکیه و ترس دنیا از «جنگ جهانی سوم»

سرمقاله ابتکار/ روسیه، ترکیه و ترس دنیا از «جنگ جهانی سوم»

ابتکار/ « روسیه، ترکیه و ترس دنیا از «جنگ جهانی سوم» » عنوان یادداشت روز روزنامه ابتکار نوشته رضا دهکی است که می‌توانید آن را در ادامه بخوانید:

حضور داعش در عراق و سوریه و بحران‌های مختلف منطقه، از افغانستان و پاکستان تا یمن و لبنان و فلسطین کم بود، که اروپا هم درگیر ماجرای تروریسم شد. در حالی که هفته گذشته، همه چیز تحت تاثیر حملات تروریستی پاریس در قلب فرانسه و تهدیدهای تروریستی در سایر نقاط اروپا قرار گرفته بود – و این فضای ترس و وحشت هنوز هم بر اروپا سایه افکنده است – این هفته نگاه‌ها ناگهان به میدان اصلی درگیری علیه تروریسم داعشی بازگشت.
این بار البته داعشی‌ها با روش‌های عجیب و غریب و غیرانسانی کشتارشان خبرساز نبودند، بلکه هدف قرار گرفتن یک فروند هواپیمای جنگنده سوخوی روسی حاضر در جنگ علیه داعش مورد توجه بود. ساقط شدن این هواپیما از سوی داعش اتفاق نیفتاد – بعید هم به نظر می‌رسد که علی‌رغم همه تجهیزات موجود در اختیار این گروه تروریستی، هنوز امکانی برای مورد هدف قرار دادن یک هواپیمای جنگی در اختیار داعش باشد – بلکه جنگنده‌های ترکیه به بهانه نقض حریم هوایی این کشور، به هواپیمای سوخوی روسی موشک شلیک کرده و باعث سرنگونی آن شد. این اتفاق در حالی افتاد که ولادیمیر پوتین، در سفر به ایران و برخی کشورهای منطقه به سر می‌برد و مهم‌ترین محور گفت‌وگوهای وی در سفرهایش نیز، روند ادامه مقابله با داعش بود.
پوتین از این اقدام ترکیه به «خنجر از پشت» تعبیر کرد و آن را غیرقابل گذشت دانست و همچنین آنکارا را تهدید کرده است که باید منتظر انتقام باشد. این در حالی است که ترکیه تاکید دارد که جنگنده روسی از حریم هوایی سوریه وارد حریم هوایی ترکیه شده و علی‌رغم صدور 10 اخطار به این هواپیما، به آن‌ها بی‌توجهی کرده و در نهایت توسط جنگنده‌های ترک مورد اصابت قرار گرفته است. بعید به نظر می‌رسد که ترکیه از حساسیت این اقدام که به مثابه بردن آتش به انبار باروت تلقی می‌شود بی‌اطلاع بوده باشد. شاید به همین دلیل است که رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری این کشور، در عین حال که همچنان بر محق بودن در مورد اصابت قرار دادن جنگنده روسی پافشاری می‌کند و حتی با فرار به جلویی از این طریق که روس‌ها در جنگ با داعش، نه مواضع این گروه تروریستی که مواضع ترکمان‌های ساکن در مرزهای شمالی سوریه – که از مخالفان دولت بشار اسد محسوب می‌شوند – را هدف قرار داده است، تاکید دارد که با این کشور سر جنگ ندارد. به نظر می‌رسد آنکارا تلاش دارد در این میانه با متوسل شدن به ابزارهای دیپلماتیکی مثل شورای امنیت سازمان ملل و نیز پشتیبانی ناتو، از درگیری با روسیه پرهیز کند.
سرنگونی سوخوی روس‌ها توسط ترک‌ها، این ترس عمومی را ایجاد کرده است که منطقه، شاهد درگیری‌های جدیدی باشد که وضعیت پیچیده حال حاضر را پیچیده‌تر هم می‌کند. برخی اعتقاد دارند که واکنش سخت روسیه به ترکیه، می‌تواند زمینه‌ساز آغاز «جنگ جهانی سوم» باشد؛ چرا که متعاقب ورود مسکو به جنگ با آنکارا، حامیان هر دو طرف نیز وارد ماجرا می‌شوند. این در حالی است که روسیه حامیانی مثل چین را در کنار خود می‌بیند و ترکیه نیز پشتیبانی ناتو، برخی کشورهای اروپایی و آمریکا را با خود دارد. این همان ترسی است که پیش از این در دوره جنگ سرد نیز در فضای عمومی جهان همواره احساس می‌شد. با این حال شرایط نشان می‌دهد که بعید است روسیه از در جنگ به دنبال برخورد با ترکیه باشد. مسکو احتمالا تلاش خواهد کرد که در عین تنبیه آنکارا از طریق کاهش روابط سیاسی و اقتصادی، تحریم انرژی، عدم حمایت از ترکیه در بحران‌های با منافع مشترک و در عین حال تحریک مقابله نیابتی علیه این کشور و روش‌هایی مشابه این موارد از ترکیه انتقام بگیرد. نتیجه این که شاید جنگ سرد خفیفی در شرف وقوع باشد، اما وقوع یک جنگ جهانی بعید به نظر می‌رسد. کشورهای درگیر این ماجرا به خوبی می‌دانند که وقوع چنین درگیری، تخم داعش را در تمامی منطقه و نیز اروپا می‌پراکند و آن وقت دیگر مقابله با آن دشوارتر از پیش خواهد بود و در نتیجه آتش داعش، دامن همه را خواهد گرفت.
این اتفاق به جز احتمال نامحتمل وقوع جنگ، نتایج دیگری هم دارد. از جمله این که ائتلاف غربی ضد داعش احتمالا مجاب خواهد شد که در قبال جبران این حرکت خطرناک، به طور جدی‌تری به جنگ علیه داعش وارد شود و در عین حال برگ برنده در تصمیم‌گیری درباره روند مبارزه را در اختیار روسیه بگذارد. البته بعید نیست که روسیه نیز از همین بهانه استفاده کند و سوی پیکان مبارزه با داعش را به منافع ترک‌ها نزدیک کرده و از این طریق انتقام خود را بگیرد. ترکیه نیز ناچار است حمایت خود را از نیروهای مخالف دولت اسد در سوریه کاهش دهد تا بهانه کمتری برای روس‌ها بگذارد.
در این میان، اتخاذ تدبیر و موضع هوشمندانه‌ای از سوی ایران بسیار مهم است. ایران از یک سو ترکیه را یک همسایه استراتژیک می‌داند و علی‌رغم برخی اختلاف‌ها در مسائل بین‌المللی و منطقه‌ای، نه تنها علاقه‌ای به تنش با آنکارا ندارد که همواره بر گسترش و بهبود روابط خود – به ویژه بعد از روی کار آمدن دولت یازدهم – تاکید داشته است. از سوی دیگر سفر اخیر ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه به تهران به بهانه اجلاس سران کشورهای صادرکننده گاز، نشان داد که تهران و مسکو در شرایط جدیدی که به ویژه پس از برجام به وجود آمده است، به یکدیگر به عنوان دوستانی استراتژیک و حتی در مواردی هم‌پیمان نگاه می‌کنند. در نتیجه ایران نه تنها باید در موضع‌گیری در این باره هوشمندانه عمل کند، که می‌تواند در ایجاد آرامش و کاهش تنش میان مسکو و آنکارا که فواید آن به کل منطقه و حتی جهان می‌رسد نیز نقش کلیدی و حساسی ایفا کرده و امتیاز دیگری را برای بالا بردن وجهه، جایگاه و نقش خود در مناسبات جهانی کسب کند.

ویدیو مرتبط :
روسیه و ترکیه سر جنگ ندارند