ریشه‌های اقتصادی و امنیتی بحران در روابط الجزایر و عربستان / چند کشورعربی راهشان را از سعودی‌ها جدا کردند؟

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری فارس، اگرچه طی یک سال اخیر عربستان سعودی برای فرار از برخورد با موج بیداری اسلامی تلاش کرد با ایجاد ائتلافهای ظاهری منطقه ای و اسلامی و خلق دشمن های فرضی برای خود، تصویر یک بازیگر تاثیرگذار و محبوب از خود را در دو سطح منطقه ای و جهانی به نمایش بگذارد اما دوستان او نیز می دانستند که این «نمایش خانگی» هرگز نخواهد توانست ازاو چهره ای محبوب درنزد افکار عمومی و دولت های خارجی بسازد چه اینکه کشورهایی همچون مصر،‌ پاکستان، ترکیه، مالزی، تونس، لبنان، اندونزی، تاجیکستان، عراق، الجزایر و... با جدا شدن از این ائتلاف ها از همان ابتدا پروانه نمایش خانگی پروژه جدید سعودی را لغو و اجازه دادن این بندبازی ها تنها برای چند کشور محدود نظیر جیبوتی، سودان و امارات و یکی دو کشور دیگر به اکران خصوصی درآید.

یکی از این کشورها که ناسازگاریش با طراحی های عربستان بدجوری مقامات پادشاهی سعودی را عصبانی کرده الجزایر به عنوان یک کشور آفریقایی- عربی (عضو همزمان اتحادیه آفریقا و اتحادیه عرب) و در عین حال یک کشور انقلابی ضد استعماری است.

روزنامه الجزایری الخبر در این رابطه می نویسد: روابط الجزایر و عربستان هم اینک وارد یک بحران حقیقی شده است هرچند که رسانه های سعودی تلاش کردند و می کنند تا این اختلاف از لایه های زیر به سطح نیاید. اما سفر هفته گذشته ولید معلم وزیر خارجه سوریه به الجزایر اوج این اختلافات را نشان داد.

الجزایر در سه محور اصلی با سعودی ها دارای اختلاف نظر شدیدی است. اقدام عربی مشترک، ‌انرژی و مباحث منطقه ای از جمله مواردی است که الجزایری ها را به شدت از سعودی ها دور می کند و باعث ایجاد یک دوره فترت در روابط بین دو کشور شده است.

مواضع متفاوت و کاملا متضاد الجزایر و عربستان در خصوص تحولات یمن و سوریه  این روزها کاملا مشهود است.

الجزایر دارای مواضعی اصولی مبتنی بر «عدم دخالت در امور کشورها» در قبال تحولات منطقه عربی است و از این حیث خواستار راه حل های سیاسی و مسالمت آمیز و پرهیز از زبان زور و سلاح و همچنین ایجاد تفرقه برای حل وفصل تحولات منطقه ای است.

یکی دیگر از موارد اختلافی الجزایر و عربستان که به بحران روابط بین دو کشور دامن زده است بحث بر سر منافع اقتصادی بویژه در حوزه انرژی است. الجزایر که موافق با اکثریت تولید کنندگان نفت و گاز بر لزوم ایجاد تعادل در بازار از طریق کاهش تولید تاکید دارد، عربستان را مسئول ایجاد اختلال در بازار نفت و انرژی می داند . زیرا معتقد است  این اختلال اثرات کشنده ای بر حوزه های اجتماعی مردم الجزایر داشته و دولت این کشور را با مشکلات عدیده ای مواجه کرده است. درآمدهای حاصل از فروش نفت تقریبا تشکیل دهنده 98 درصد بودجه  الجزایر و تامین کننده پروژه های توسعه این کشور است که تقریبا همه معلق مانده است.

اما  در پس این کلام نقاط اختلاف و افتراق زیادی نهفته است که در اظهارات برخی مسئولان متجلی می شود. به رغم دیدارهای ویژه امیر محمد بن نایف ولی عهد عربستان از الجزایر اما این دیدارها از یک دیدار سیاسی فراتر نرفت. زیرا محمد بن نایف به تاسی از پدر مرحومش  امیر نایف بن عبدالعزیز که همواره علاقمند به حفظ روابط با الجزایر بود این دیدارها را صورت داد و در عمل این دیدارها هرگز نتوانست اختلافات را حل و فصل نماید. علاوه بر آن حمایت همه جانبه شورای همکاری خلیج فارس از کشور مغرب در اثنای انقلاب های عربی(عربستان پیشنهاد عضویت مغرب و اردن را در شورای همکاری خلیج فارس داد ) آب پاکی را بر دست الجزایر که با مغرب بر سر صحرای غربی منازعه دارد ، ریخت و همه تلاش ها برای عادی سازی روابط را از بین برد. الجزایر با مغربف  تونس ، لیبی و موریتانی اتحادیه مغرب عربی را تشکیل داده اند.

نخستین نشانه ها بر ظهور این بحران روابط، مخالفت عبدالعزیز بوتفلیقه با مراسم استقبال از عادل الجبیر وزیر خارجه عربستان در الجزیره در ماه دسامبر 2015 بود. الجبیر مجبور شد در این سفر کوتاه با همتای الجزایری خودش رمضان لعمامره ملاقات کند و از سوی عبدالمالک سلال وزیر اول دولت در فرودگاه مورد استقبال قرار گیرد. این در حالی است بوتفلیقه براساس پروتکل داخلی از میهمانان بلندپایه دولت استقبال می کند.

در این چارچوب اظهارات لعمامره پس از دیدار با الجبیر گوشه های دیگری از زوایای این اختلاف را برملا کرد انجا که گفت: نامه ای که رییس جمهور بوتفلیقه به ملک سلمان پادشاه سعودی در فوریه 2015 پیرامون وضعیت بازار نفت و ضرورت همکاری برای بازگرداندن تعادل به بازار ارسال شد هیچ تاثیری نداشته است. الجزایر معتقد است که کاهش قیمت ها پیامدهای منفی برا اعضای سازمان اوپک خواهد داشت.

قبل از لعمامره وزیرخارجه الجزایر این  عمار سعدانی دبیرکل حزب جبهه آزادی بخش ملی الجزایر بود که با حمله به سعودی خود را در صحنه بین المللی معروف کرد. وی عربستان را به همراهی  با توطئه آمریکا در کاهش قیمت نفت بر ضد الجزایر متهم کرد.

سعدانی تصریح کرد: الجزایر نمی تواند در برابر این طراحی آمریکایی- سعودی ساکت بنشیند و شاهد تضعیف خود باشد. وی پیشنهاد نزدیکی الجزایر به ایران را داد و حمله ائتلاف عربی به یمن را محکوم کرد.

اما سفر هفته گذشته ولید معلم وزیرخارجه سوریه به الجزایر و استقبال بوتفلیقه از وی در فرودگاه- کاری که با الجبیرنکرد-  نشان داد که دایره اختلافات الجزایر با عربستان از مسئله نفت و انرژی فراتر رفته و عادی سازی آن با توجه به استمرار اوضاع سیاسی و امنیتی منطقه عربی به این سادگی ها نخواهد بود.

حسنی عبیدی مدیر مرکز مطالعات جهان عرب و مدیترانه که مقرش در ژنو سوییس است در این باره اما الجزایر را مورد نکوهش قرار می دهد و در مصاحبه با روزنامه الجزایری الخبر می گوید:  متاسفانه روابط بین دو دولت بزرگ و مهم منطقه عربی به سطحی رسیده که شایسته آنان نیست. وی افزود:  اظهارات طرف الجزایری نامناسب است و بیشتر در خدمت به منافع دولت های اجنبی است که به دنبال انزوای الجزایر از محیط عربی و اسلامی اش هستند. وی ادامه می دهد که الجزایر بیشتر متاثر از موج تحولات در لیبی و تونس و منطقه ساحل است و نقشی اساسی به نفع سایر کشورها دارد . این کشور هیچ نفع سیاسی از تلاش های نظامی اش در تامین امنیت مرزهایش با تونس و لیبی نبرده و این به معنای آن است که همچنان اسیر نگاه دُگمی است که مناسب با شرایط روز نیست.

عبیدی پیشنهاد می کند که «الجزایر حق دارد در قضایای منطقه ای با سعودی ائتلاف کند و از منافع داخلی و خارجی اش حمایت نماید اما در سکوت و آرامش باید این کارها را انجام دهد» وی این اقدامات دولت الجزایر را بیشتر دارای مصرف داخلی خواند و توصیه کرد که الجزایر می تواند نقش یک میانجی خوب را در تحولات لیبی و در رابطه با ایران عربستان ایفا کند.

الجزایر اولین و تنها کشور عربی نیست که از زمان ماجراجویی های جدید تیم جدید پادشاهی عربستان راه خود را از سعودی ها جدا می کند. پیش از این در تحولات مصر قطری ها - از اعضای مهم شورای همکاری خلیج فارس - رو در روی عربستان قرار گرفتند.

خود مصر- به عنوان رییس دائمی اتحادیه عرب-  که هم چنان به دنبال جایگاه از دست رفته رهبری جهان عرب است حاضر نشد در ائتلاف سعودی ها علیه یمن مشارکت نماید.

عمان نیز به عنوان دومین کشور عضو شورای شش نفره همکاری خلیج فارس در بحران یمن راه خود را از عربستان جدا کرد و برخلاف دستور ریاض سفارت خود را همچنان در یمن حفظ کرده است.

لبنان نیز از جمله کشورهای عضو اتحادیه عرب است که تاوان استقلال در رای خود از سعودی ها را این روزها پرداخت می کند. او هم نپذیرفت که در ائتلاف ضد یمن شرکت کند و از همین روی مورد خشم سعودی ها واقع شده است.

عراق دیگر کشور عربی عضو اتحادیه عرب نیز از زمان فروپاشی رژیم بعث صدام دقیقا ساز مخالف با سیاست های منطقه ای عربستان را دنبال می کند. استقلال عراق در آرای منطقه ای خود سعودی ها را واداشت تا با تبانی با حزب منحله بعث پدیده داعش را به جان ملت عراق بیندازد.

حساب سوریه که مدت هاست با عربستان جدا شده است. سوری ها با عبور از بحران تحمیلی اخیر بدون شک جایگاهی فراتر از هر کشور عربی دیگری پیدا خواهند کرد.

تونس هم با مخالفت اخیر خود با طرح سعودی در خصوص گنجاندن نام حزب الله در لیست سازمانهای تروریستی نشان داد در سطح منطقه سیاست استقلال در رای را ترجیح داده است. استقبال دو کشور سوریه و تونس از بازگشایی سفارتخانه های خود در دمشق و تونس برخلاف میل عربستان حکایت از این استقلال دارد.

اگر حساب کشورهایی چون لیبی،‌ یمن، بحرین و سودان را بخاطر وضعیت داخلی شان از مجموعه کشورهای اتحادیه عرب جدا کنیم از ائتلاف عربی ساخت عربستان به جز خود این کشور جیبوتی می ماند و امارات و اردن که معلوم نیست این کشورها تا کجا با سعودی ها بمانند.

در محیط اس

ویدیو مرتبط :
عربستان سعودی ریشه ی تمام جنایت های جهان