مذاکرات تعیین کننده «پوتین» در تهران

ایران/ متن پیش رو در ایران منتشر شده و انتشار آن به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست

یک. رئیس جمهوری روسیه در حالی برای شرکت در اجلاس سران مجمع کشورهای صادرکننده گاز به تهران سفر می‌کند که آهنگ مناسبات استراتژیک ایران و روسیه زیر سایه توافق هسته‌ای و رفع تحریم‌ها شتاب بیشتری گرفته است؛ ضمن اینکه تحولات منطقه و مناسبات روسیه با غرب هم بر اهمیت و حساسیت روابط تاریخی ایران و روسیه افزوده است. این در حالی است که روسیه به عنوان یکی از 6 قدرت طرف مذاکره با ایران، نقش مؤثری در پایان بخشیدن به مناقشه هسته‌ای و به فرجام رسیدن برجام داشت. مقامات کرملین معتقدند که توافق هسته‌ای با ایران نتایج مثبتی را برای امنیت خاورمیانه به همراه خواهد داشت و ایران قادر به مشارکت فعال‌تری در حل تعدادی از مسائل و بحران‌های منطقه‌ای خواهد بود.

دو. مناسبات دوجانبه تهران- مسکو در حالی تاریخی پرفراز و نشیب را پشت سر گذاشته است که طرفین با در نظر گرفتن شرایط و تحولات کنونی منطقه در حال عبور از مشکلات گذشته و تعریف فصل تازه‌ای از تعاملات هستند. چه آنکه تهران- مسکو در دوره دولت یازدهم و در پی تغییراتی که در رویکرد سیاست خارجی ایران اتفاق افتاد با تمرکز بر منافع مشترک بر بسیاری از موانع غلبه کردند و زمینه‌ساز شرایط جدیدی برای افزایش همکاری‌های اقتصادی و سیاسی شدند. البته در برخی مسائل عمدتاً حوزه‌های اقتصادی رقابت‌هایی میان ایران و روسیه وجود دارد که صادرات گاز به اروپا را می‌توان یکی از این مسائل دانست. با این حال همکاری‌های روسیه و ایران در دریای خزر، جهان اسلام و موضوعات مختلف ادامه یافته و هر روز تقویت شده است.

سه. جایگاه ایران و روسیه در عرصه‌های منطقه‌ای و جهانی و تهدیدات مشترک علیه تهران و مسکو به اندازه‌ای قابل اهمیت است که پیوند تنگاتنگ و همسویی بیشتر دو طرف را برای حل و فصل مشکلات منطقه در قالب یک چارچوب متوازن و هماهنگ ضروری می‌سازد. اگرچه بعد از حل موضوع هسته‌ای، دیدگاه‌هایی مبنی بر نزدیکی ایران به غرب و فاصله گرفتن از روسیه و کشورهای حوزه شرق مطرح شد اما ناگفته پیداست که ماهیت رابطه دوسویه ایران و روسیه و زمینه‌های همکاری میان طرفین به اندازه‌ای است که نزدیکی هر یک به کشورهای حوزه غرب، تهدیدی علیه منافع یکدیگر نخواهد بود.

چهار. به نظر می‌رسد پیشفرضی که معتقد است روسیه در محاسباتش در عرصه مناسبات بین‌المللی با کارت ایران بازی می‌کند تا مشکلات خود با غرب را حل کرده و نهایتاً به امریکا نزدیک شود، نوعی بدبینی سطحی‌نگرانه است؛ چرا که معادلات حاکم بر روابط تهران و مسکو از چنان بافت پیچیده‌ای برخوردار است که نمی‌توان آن را به دامنه رابطه پر افت و خیز روسیه با غرب محدود کرد. حال آنکه ایران به عنوان یک قدرت بزرگ منطقه‌ای در همکاری با روسیه به عنوان همسایه بزرگ شمالی خود منافع مشترک بسیاری دارد و این همکاری‌ها روز به روز در حال گسترش است.

پنج. کارشناسان سفر امروز ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه به ایران و ملاقات با رهبر معظم انقلاب در این شرایط منطقه‌ای و جهانی را بسیار مهم و تعیین کننده ارزیابی می‌کنند تا آنجا که آن را همردیف یکی از مهم‌ترین حوادث سیاسی پس از انقلاب از منظر تأثیرگذاری بر تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی به شمار می‌آورند. به نظر می‌رسد هدف مقامات کشور، همکاری گسترده و همه‌جانبه با روسیه است و در همین راستا مشترکات زیادی با روسیه تعریف شده است. بیراه نیست اگر گفته شود در این سفر و این دیدار، سرنوشت پرونده‌های مشترک منطقه‌ای رقم خواهد خورد.

*سید عباس موسوی