پشت پرده کمک‌خواهی ترکمنستان از ریاض و دوحه در پروژه تاپی

به گزارش خبرنگار خبرگزاری فارس در دوشنبه، «الکساندر کنیازف» کار‌شناس سیاسی روس ضمن یادداشتی اختصاصی برای فارس موضوع دعوت عشق آباد از ریاض و دوحه برای سهم گرفتن در ساخت خط لوله گاز تاپی را مورد بررسی قرار داده است.

در این یادداشت آمده است: تلاش‌های رئیس جمهور ترکمنستان برای جلب عربستان سعودی و همچنین قطر در خصوص تسریع پروژه تاپی دارای دلایل خاصی می‌باشد.

یکی از این دلایل اقتصادی است؛ بر اساس توافق نهایی مبنی بر ساخت تاپی، عشق آباد به عنوان رهبر کنسرسیوم موظف به ساخت بخش ترکمنی این خط لوله می‌باشد ولی بودجه این کشور با کسری جدی مواجه شده است. بنابراین روی آوردن عشق آباد به «ریاض» و «دوحه» علاوه بر سایر موارد، هدف دریافت وام را دنبال می‌کند.

افتتاح ساخت پروژه تاپی که در 14 دسامبر سال گذشته میلادی صورت گرفت، عملا فقط محدود به ترکمنستان شد و در مابقی مسیر این خط لوله تاکنون پیشرفتی نداشته و البته معلوم است که مهم‌ترین دلیل این امر تشدید درگیری‌های مسلحانه در افغانستان می‌باشد.

نقش عربستان و قطر در تجهیز و تقویت گروه‌های افراطی افغانستان

در این رابطه نقش عربستان سعودی و قطر که بر بسیاری از گروه‌های افراطی موجود در افغانستان و همچنین امکان تاثیرگذاری ریاض و دوحه بر روی رفتارهای مقامات پاکستانی برای مقابله با چین که به صورت غیر مستقیم با کمک گرفتن از عده‌ای از نخبگان حاکم اسلام آباد موفق به مشارکت ضعیف این کشور در تحقق این پروژه شده است، مهم دانسته می‌شود.

ترکمنستان به عنوان اپراتور اصلی تاپی و کشوری که در راستای صادرات گاز خود حساب اصلی را روی این پروژه باز کرده است، به اصطلاح مجبور است تا همزمان به فکر تامین ثبات در سایر بخش‌های این خط لوله باشد.

فعلا چندان روشن نیست که «قربانقلی بردی محمداف» با چه شرایطی پیشنهاد حضور بالقوه دوحه و ریاض در پروژه تاپی را مطرح کرده است. این در حالی است که موضع هند به عنوان چهارمین شرکت کننده این پروژه به نفع ساخت تاپی نمی‌باشد. این موضوع عمدتا به اختلاف بین هند و قطر بر می‌گردد. مسئله اینجاست که قطر با توجه به افت قیمت گاز در موقعیت مطلوب قرار گرفت و هند بر اساس قراردادی که برای 25 سال منعقد کرده است، مجبور به خرید گاز با قیمت دو برابر گران‌تر می‌باشد.

با این حال طبق پیش بینی‌های کار‌شناسان و از جمله بانک سرمایه گذاری «گلدمن ساکس»، در سال 2016 قیمت گاز طبیعی مایع 13 درصد کاهش یافته و این رقم تا سال 2018 به 23 درصد خواهد رسید. بنابراین در حال حاضر در بازارهای آسیایی روند انتقال از قراردادهای بلندمدت به تصفیه حساب با قیمت‌های موجود بازار به صورت جدی دنبال می‌شود.

در این میان در ماه مارس سال 2016 نمایندگان دولت هند از آزادسازی بازار گاز طبیعی خود خبر دادند. این به آن معنی است که هند قصد ندارد به صورت بلندمدت با قیمت گاز دریافتی از طریق خط لوله تاپی و یا چارچوب‌های موجود تصفیه حساب موافقت کند.

تاپی همچنان در ابهام

هند عملا با این تصمیم خود خط لوله تاپی را از نظر اقتصادی غیر سودآور می‌کند. علاوه بر آن شرکت روسی «گازپروم» نیز برای ورود به بازار گاز طبیعی مایع هند برنامه دارد. از جمله گازپروم با شرکت هندی «GAIL» قرارداد الزامی برای 20 سال جهت واگذاری سالانه 2. 5 میلیون تن (با احتمال افزایش آن تا 3. 5 میلیون تن) منعقد کرد که در حال حاضر امکان بالا بردن آن تا سقف 5 میلیون تن در سال در دست بررسی قرار گرفته است.

رژیم صهیونیستی نیز در همکاری با قطر برای بازار گاز هند اهدافی را در نظر دارد که از بسیاری جهات مانع دستیابی به توافق نهایی در مورد پروژه تاپی خواهد شد.

به عبارت دیگر در حال حاضر رقابت برای عرضه گاز طبیعی بین طرف‌های تامین کننده آن و مسیرهای مربوطه در حال شدت گرفتن است. همچنانکه قطر می‌خواهد موقعیت خود به عنوان تامین کننده اصلی گاز طبیعی مایع برای هند را حفظ کند.

با توجه به اطلاع شرکت نفت و گاز «بریتیش پترولیوم»، هند از نظر ذخایر اثبات شده گاز رتبه 21، میزان استخراج رتبه 25 و مصرف رتبه 15 را به خود اختصاص داده است. اما بر اساس پیش بینی آژانس بین المللی انرژی، هند در سال‌های آینده بالا‌ترین نرخ رشد تقاضای انرژی در جهان را خواهد داشت.

بر این مبنا، تا سال 2030 هند پس از چین به دومین مصرف کننده گاز در منطقه آسیا و اقیانوس آرام تبدیل خواهد شد. نرخ رشد مصرف سالانه انرژی در کشور تا سال 2035 به طور متوسط به 3 درصد خواهد رسید در حالی که این رقم در چین 1. 6 درصد و در دنیا 1. 2 درصد می‌باشد.

 به دلایل فوق، کمک خواستن رئیس جمهور ترکمنستان از قطر بعید است که بتواند منجر به نتایج مثبت شود. علاوه بر آن، ترکیه نیز که دارای نفوذ رو به رشد در ترکمنستان می‌باشد، با توجه به یک سری از منافع خود علیه پروژه تاپی اقدام خواهد کرد.

یادآوری این نکته نیز لازم است که شرکت «دلتا آیل» عربستان سعودی و «یونیکال» آمریکا از نخستین مبتکران پروژه تاپی در ابتدای دهه 1990 بودند که قصد فراهم کردن امکان حضور و بهره برداری از آن توسط طالبان را داشتند.

با این حال از لحاظ سیاسی، عمدتا آمریکا نسبت به ساخت این پروژه علاقه‌مند می‌باشد تا در برابر وابستگی ترکمنستان از صادرات گاز به چین گزینه دیگری ایجاد کند و همزمان مانع احداث خط لوله «صلح» ایران نیز شود.

انتهای پیام/ح

ویدیو مرتبط :
گلهای بازی: ترکمنستان ۲-۱ هند (گل زیبای ترکمنستان)