اقتصاد مقاومتی، اقدام و عمل در حوزه سلامت-علی اكبر حقدوست

به عنوان مثال اگر یك بیمارستانی بتواند به گونه ای درآمدزایی و خدمات مدیریت را خودش تنظیم كند، اگر كمكی از دانشگاه هم نرسید به شدت حیاتش آسیب نمی بیند و ادامه كارش ریشه ای مختل نمی شود این در واقع مفهوم اقتصاد مقاومتی را در درون خودش پیاده سازی می كند.
اقتصاد مقاومتی و برنامه های مربوطه باید چیزی فراتر از برنامه های جاری و رایج ما در سال های گذشته باشد، صرف تكرار همان ها به معنی ورود به عرصه اقتصاد مقاومتی نیست، اقتصاد مقاومتی یك باز مهندسی در تشكیلات، ساختارها و در بودجه ها می خواهد كه به ما كمك دهد با ورودی كمتر خروجی بیشتر داشته باشیم.
با دریافت منابع كمتر از دولت و جیب نظام بتوانیم كاری بهتر با كیفیت برتر و در حجم وسیعتر ارائه دهیم، كم شدن ورودی و بهتر شدن همزمان خروجی جز با یك بازمهندسی محقق نمی شود قسمتی از این بازمهندسی ها باید برگردد به جلوگیری از ریخت و پاش و هرز رفتن ها، ریخت و پاش و هرز رفتن ها به معنی اسراف نیست، خیلی وقت ها به دلیل عدم داشتن یك برنامه منسجم و بلند مدت و خدایی نكرده سهل انگاری؛ ممكن است برای جایی هزینه شود كه جای باطلی بوده و به نتیجه مطلوب نرسیم، به عنوان مثال در مكانی ساختمان بسازیم كه بعدا در كوتاه مدت به هر دلیلی مجبور به تخریب آن باشیم.
این بحث در تشكیلات هم معنی می دهد، واحدی را درست كنیم و برای آن پرسنل به نوعی شركتی یا قراردادی در استخدام بگیریم كه آن واحد ذاتا با آن تشكیلات و گستردگی تاثیری در مدیریت سیستم ندارد.
فرصت آفرینی یكی دیگر از مفاهیم اقتصاد مقاومتی است مزیت های نسبی را باید خلق كرد و سپس، از آن مزیت نسبی بهینه استفاده كرد، قبلا در آمایش سرزمینی بیان می شد ما می توانیم نگاه كنیم هرجایی چه فرصتی دارد و از فرصتی كه در آنجا وجود دارد به نحو احسن استفاده كنیم.
اینكه مثلا كرمان بیابانی دارد و این بیابان می تواند جاذبه داشته باشد پس از این فرصت خدادادی باید استفاده كنیم، اما الان در تعریف جدید می گویند كه باید فرصت را خلق كرد در بعضی جاها مشاهده كرده اید دریاچه مصنوعی درست كردند و بعد جاذبه های مربوط به آن ایجاد می كنند تا بتوانند جلب توریسم اقدام كنند.
خلق فرصت ها به این معنی است كه مثلا ما در دانشگاه علوم پزشكی كرمان چه فرصت هایی را داریم كه استفاده نمی كنیم، چه فرصت هایی خلق كنیم تا از این فضا بهینه در كارهایمان استفاده كنیم؛ یكی از مصادیق فرصت آفرینی و خلق ثروت مسائل دانش بنیان، شركت های دانش بنیان و تبدیل علم و دانش برتر به ثروت است البته این تنها مصداق فرصت آفرینی نیست ولی با توجه به ماهیت دانشگاه های علوم پزشكی كه در كرمان هم بحث علمی در آن پررنگ است استفاده بهینه از دانش و مهارت، بنیه علمی همكاران در خلق ثروت باید به خوبی مد نظر قرار بگیرد و استفاده شود.
در بحث فرصت آفرینی باید دقت كنیم؛ فضای رقابتی است و ما باید با كسانی رقابت كنیم كه شاید تجربه بیشتری و یا مزیت های طبیعی بیشتری دارند، روابط قوی تر دارند، ما باید خودمان را با رقیبی آماده كنیم كه دستش بازتر است و ابزارهای بیشتری دارد، ما باید در مقابل آن مزیت ها فكر، درایت، برنامه ریزی برتر را داشته باشیم.
اقتصاد مقاومتی سعی می كند خودش را در مقابل هجمه ها و اتفاقات ناگوار آماده كند، به نوعی بحث پدافند غیر عامل را و البته پدافند عامل را در نظر بگیرد كه چگونه در یك شرایط ناخواسته می تواند باشد.
فرض كنید از امروز یك قطره نفت نتوانیم بفروشیم، چه اتفاقی می افتد، باید فكری بكنیم كه اگر چنین اتفاقی افتاد كمتر دچار تلاطم بشویم.
با توجه به این توصیفات كلی از اقتصاد دانش بنیان به نظر می رسد، برنامه ریزی برای داشتن ایده های خلاق و نو، انداختن طرح های جدید جزء اصول و پایه های اقتصاد دانش بنیان است، اقتصاد دانش بنیان از اتاق های فكر زاییده خواهد شد.
اقتصاد دانش بنیان با یك نگاه آینده نگارانه خلق خواهد شد نه صرفا براساس تجربیات گذشته، اقتصاد دانش بنیان برخواسته از یك دید باز و گسترده و جهانی نگاه كردن مسائل و تجزیه و تحلیل های گسترده سیاسی، اقتصادی، اجتماعی در سطح بین الملل و ملی است نه بر اساس یك برنامه صرفا درون زا با حصارهای بلند سازمانی؛ اقتصاد دانش بنیان برنامه ای پویا می طلبد كه روز به روز تكمیل و روز به روز بر اساس تجربیات جدید ارتقا پیدا كند نه یك برنامه ابلاغی و بلند مدت.
مهمترین آفت ما در سیستم فعلیمان كه مانع نزدیك شدن به نگاه ایده آلی در بحث اقتصاد مقاومتی است وابستگی صرف به بودجه های دولتی و نگاه نفتی است.
در حال حاضر تمام وزارتخانه ها، معاونت ها و سازمان های دولتی برای دریافت بودجه و درآمد مملكت رقابت می كنند.
این نگاه باعث می شود كه به سمت پیدا كردن راهكارهایی در جهت دریافت بیشتر منابع دولتی بروند و مدیر قوی مدیری است كه این توانایی را داشته باشد كه در بودجه های مملكت برای موسسه خودش سهم بیشتری بگیرد، وقتی افكار و ذهنیت ها اینچنین بود و برداشتن از یك بودجه عمومی مهمترین معیار توانمندی مدیریت در نظر گرفته شود خواه ناخواه بر این توضیح كه چه بكنیم بیشتر خلق ثروت داشته باشیم كمرنگ تر می شود.
در حال حاضر استاد ما فكر می كند با تدریس، با تحقیقات متعارف وظیفه شغلی خودش را انجام داده و جایگاه شغلیش و پایگاه اجتماعی صرفا به اسم و سمت گره خورده و هر چقدر بیشتر درس بدهد و یا بیشتر مقاله بنویسد دریافتی بیشتری خواهد داشت.
در این شرایط نه ضرورتی می بیند و نه انگیزه ای كه خطر كند و بخواهد برای اجرایی نمودن ایده های خودش سرمایه گذاری كند، وام بگیرد، ساختمان بسازد و تجهیزات از خارج بیاورد؛ این كارها سخت است زمان بر و پر خطر است، امكان شكست در آن است و تا وقتی كه پول دولتی حتی آب باریكه ای به این شكل بدون نگاه كیفیتی سرازیر باشد رغبت آدم ها برای ریسك كردن كاهش می یابد.
استاد دانشگاه باید احساس كند اگر نتواند گرانت خارج از دانشگاهی برای چند سال جذب كند و نتواند خریداری برای حرف های خودش از صنعت به معنی عام آن اخذ كند موفقیتش اگر در این نباشد هرگز و به احتمال زیاد به یك آب باریكه حقوق، حق التدریس، حق التحقیق و حق التالیف قانع خواهد بود؛ این گفتمان را باید عوض كرد.
دانشجوی ما باید یادبگیرد كه بعد از فارغ التحصیلی محل كارش را خودش بسازد و خودش باید روی پای خودش متكی به دانش و مهارت كسب شده بتواند شغلی تولید كند نه تنها خود فرد منتفع شود بلكه از طریق كار آفرینی سایرین را هم متنعم كند.
با این توضیحات اقتصاد دانش بنیان اختصاصا در درون دانشگاه ها باید همراه شود با تغییر نگرش ها، عملكردها، قوانین و مقررات، بودجه و بودجه بندی تا افراد از مصرف كننده به تولید كننده تغییر ماهیت دهند.
این كار زمان می برد، برنامه ریزی می خواهد و مهمتر از این ها ایده و فكر و اندیشه نیاز دارد.
رئیس دانشگاه علوم پزشكی كرمان