شمارش معکوس برای نمایشگاه کتاب تهران

مهر/ نمایشگاه کتاب تهران در حالی چهارشنبه هفته آینده فعالیت خود را آغاز می‌کند که اصلی‌ترین مسئله مبتلابه نمایشگاه امسال نیز مربوط به مکان برگزاری آن است.
شمارش معکوس برای آغاز بیست و نهمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران آغاز شده است. نمایشگاهی که در آستانه ورود به دهه سوم عمرش و پس از دو بار اثاث کشی، به نظر می‌رسد حالا دیگر صاحب خانه شده است. این نمایشگاه که در ۹ سال اخیر مهمان مصلای بزرگ امام خمینی(ره) پایتخت بود و قبل از آن هم در محل دائمی نمایشگاه‌های تهران است دایر بود، امسال در «شهر آفتاب»، پروژه البته در حال تکمیل مجموعه شهرداری تهران، و در جوار حرم مطهر امام خمینی(ره) برگزار خواهد شد.

به جرئت می‌توان گفت که اصلی‌ترین مسئله مبتلابه نمایشگاه امسال باز هم مربوط به مکان آن است؛ شهر آفتاب، در جنوبی‌ترین نقطه تهران، حد فاصل اتوبان تهران-قم واقع شده است. شرکت «یادماه سازه»، مجری شهر آفتاب، این پروژه را اینگونه معرفی می‌کند: «پروژه مجموعه نمایشگاهی شهرآفتاب در جنوب شهر تهران در زمینی به مساحت ۱۳۸ هکتار در مجاورت مرقد مطهر امام خمینی (ره) و به فاصله اندکی از فرودگاه امام خمینی (ره) در مسیر اتوبان تهران - قم واقع شده است».

شاید بتوان گفت شهر آفتاب - که از امسال و با میزبانی از نمایشگاه کتاب تهران، رسماً فعالیت آن هم کلید می‌خورد - حتی برای مسئولان مربوطه (اعم از شهرداری تهران و وزارت ارشاد) اگر نگوئیم یک مکان ناشناخته اما قطعاً گزینه تازه‌ای است که حتماً باید در چنین آزمونی محک بخورد تا کاستی‌هایش مشخص‌تر شود و نقاط قوتش به چشم بیاید. به همین اعتبار می‌توان گفت که شهر آفتاب برای بهره‌برداران نمایشگاه کتاب اعم از ناشران و بازدیدکنندگان، کماکان یک هندوانه دربسته است!

اتخاذ این تصمیم البته چندان هم ساده نبوده است و جدا از اینکه سال‌هاست بحث نامتناسب و نامناسب بودن مکان فعلی یعنی مصلای تهران برای برپایی رویداد عظیمی مانند نمایشگاه کتاب تهران از زبان مسئولان امر و کارشناسان این حوزه مطرح می‌شود، اما در ماه‌های اخیر و به عبارت دقیق‌تر پس از قولی که شهردار تهران در آئین اختتامیه نمایشگاه بیست و هشتم کتاب تهران و جلوی دوربین‌های رسانه‌ای به وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی داد، تصمیم‌گیری در خصوص چنین مسئله بغرنجی، دشوارتر هم شده بود.

«شهر آفتاب» که چندی پیش و با مصوبه شورای شهر تهران هم، برایش بودجه‌ای چندصدمیلیارد تومانی برای تکمیل این پروژه و همچنین توسعه خطوط متروی آن، تخصیص یافت تا شهرداری آن را به طور کامل به بهره‌برداری برساند، در حال حاضر نزدیک به ۵۵ هزار مترمربع فضای مسقف دارد و شهرداری تهران هم در حال ایجاد نزدیک به ۷۰ هزار مترمربع فضای مسقف دیگر برای برپایی غرفه‌ها در فضای باز است.

در شرایطی که کمتر از ۱۰ روز به آغاز بزرگترین رویداد فرهنگی کشور، زمان باقی است، در این گزارش تلاش می‌کنیم نگاهی گذرا داشته باشیم به همه اقداماتی که تاکنون برای برپایی بیست و نهمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران در شهر آفتاب انجام شده است:

مکان برگزاری نمایشگاه «امسال» رایگان به ارشاد داده شد
سیدمجید حسینی مدیرعامل موسسه نشر شهر در گفتگویی با خبرنگار مهر، جزئیاتی از تفاهمنامه شهرداری و وزارت ارشاد برای برگزاری نمایشگاه کتاب را اعلام کرده است. به گفته او، مهمترین دغدغه مسئولان وزارت ارشاد در رابطه با مکان جدید برگزاری نمایشگاه کتاب، «پایداری برگزاری نمایشگاه کتاب در شهرآفتاب» بوده است که «البته مورد موافقت شهرداری تهران هم قرار گرفته است»؛ «وزارت ارشاد همچنین خواستار حضور رایگان در شهرآفتاب برای سال اول برگزاری نمایشگاه بوده که ما با این خواسته نیز موافقت کرده‌ایم».

حسینی می‌گوید که امور اجرایی، فنی، حمل و نقل و غیره در رابطه با برپایی نمایشگاه کتاب، بر عهده شهرداری تهران و امور محتوایی و کارهای مربوط به ناشران و تبلیغات و غیره هم بر عهده وزارت ارشاد گذاشته شده است.

اما در یکی از اولین اقدامات پس از موافقت وزارت ارشاد با پیشنهاد شهرداری تهران در انتقال مکان نمایشگاه کتاب به «شهر آفتاب»، شهرداری موافقت ارشاد برای تغییر بانک عامل این نمایشگاه را هم جلب کرد. به این ترتیب و پس از ۸ سال پیاپی که بانک صادرات ایران به‌عنوان بانک عامل نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، عهده‌دار انجام کلیه فعالیت‌های بانکی و مالی این رویداد بزرگ و دارای گردش مالی بالا بود، سرانجام و با تغییر مدیریت مکان میزبانی از این نمایشگاه، دوره تصدیگری فعالیت مالی نمایشگاه کتاب تهران از سوی این بانک بزرگ به سرآمد.

بر این اساس، شهرداری تهران پس از آنکه موفق شد نظر مساعد وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و همچنین تشکل‌های نشر را برای تغییر مکان برگزاری نمایشگاه کتاب تهران جلب کند، در دومین گام توانست مدیریت فعالیت‌های بانکی و مالی این نمایشگاه را به بانک زیرمجموعه خود یعنی «بانک شهر» منتقل کند. بانکی که به عنوان بانک عامل در نمایشگاه کتاب تهران انتخاب می‌شود، مسئولیت تسهیل در امور بانکی و مالی ناشران و شرکت کنندگان در این رویداد را بر عهده خواهد گرفت که در دوره‌های گذشته برگزاری این نمایشگاه، بانک‌های صادرات و رفاه کارگران هر یک در سال‌هایی که عهده‌دار این مسئولیت بوده‌اند، با استقرار شعب ثابت و سیار در بخش‌ها و سالن‌های تحت پوشش نمایشگاه؛ به ارائه خدمات پرداخت و دریافت پول و سایر عملیات بانکی، مبادرت کرده‌اند.

استقرار دستگاه‌های خودپرداز در سالن‌ها و نیز محوطه باز برای ارائه خدمات به ناشران و بازدیدکنندگان، حضور کافی و به موقع پرسنل بانک در شعبه مرکزی مستقر در نمایشگاه و سایر باجه‌ها برای ارائه خدمات به شهروندان و ناشران و عوامل اجرایی و تجهیز غرفه‌های ناشران در نمایشگاه به دستگاه‌های کارت خوان، از دیگر وظایف بانک عامل نمایشگاه کتاب است.

اقداماتی که برای جلوگیری از ریزش مخاطب نمایشگاه کتاب صورت گرفت
امسال و با توجه به احتمال ریزش مخاطب در نمایشگاه کتاب - به علت بُعد مسافت شهر آفتاب - وزارت ارشاد تصمیماتی را با هدف جلوگیری از ریزش بیشتر مخاطبان اتخاذ کرده است. همایون امیرزاده مشاور اجرایی معاونت امور فرهنگی این وزارتخانه فرهنگ و ارشاد اسلامی در گفتگویی با خبرنگار مهر، در این باره گفته است: «امسال سیاست نمایشگاه کتاب تهران، افزایش جمعیت بازدیدکننده از آن است و یکی از اقداماتی که می‌تواند در این زمینه موثر واقع شود، افزایش مشمولین یارانه‌های حوزه نشر برای این رویداد بین‌المللی است».

به گفته وی و در همین راستا، امسال در حوزه دانشجویان و طلاب، علاوه بر اینکه بن دانشجویی برای خرید از نمایشگاه امسال کتاب تهران ۵۰ درصد شاهد افزایش پیدا کرد، سهم معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از ۸ میلیارد تومان در سال گذشته به ۱۲ میلیارد تومان در سال جاری رسیده است و در حالی که با اعتبار ۸ میلیارد تومانی سال گذشته، ۲۴۰ هزار دانشجو و طلبه از این یارانه حمایتی برخوردار می‌شدند، امسال با افزایش ۵۰ درصدی این اعتبار (۴ میلیارد تومانی) و سهم آورده دانشجویان و طلاب، تعداد مشمولین این یارانه به ۳۰۰ هزار دانشجو و طلبه خواهد رسید.

البته اتفاقی که در مورد بُن‌های خرید کتاب اختصاص یافته به دانشجویان رخ داده، این است که امسال سهم دولت ۴۰ درصد و سهم دانشجو ۶۰ تعیین شده است که علت اتخاذ این تصمیم نیز به همان سیاست افزایش دایره شمول بهره‌مندی افراد از جمله دانشجویان از یارانه‌های حمایتی در نمایشگاه کتاب امسال برمی‌گردد. اگرچه سقف دریافتی هر دانشجو که در سال گذشته ۸۰ هزار تومان بود، به ۱۰۰ هزار تومان در سال جاری افزایش پیدا کرده است.

همچنین بر اساس آخرین آمار، بالغ بر ۱۶۵ هزار دانشجو از دانشگاه‌های سراسر کشور برای دریافت بن‌کارت نمایشگاه کتاب ثبت‌نام کرده‌اند. مهلت ثبت‌نام امروز دوشنبه ۶ اردیبهشت به پایان می‌رسد. همچنین سهمیه‌بندی‌های استانی هم کنار گذاشته شده است تا دانشجویانی که سهمیه استان خودشان تکمیل شده، بتوانند از سهمیه باقیمانده در استان‌های دیگر استفاده کنند.

به گفته حسین‌پور، استان‌های تهران، کردستان، قم و همدان را از جمله استان‌هایی که دانشجویانشان استقبال خوبی از این تسهیلات کرده‌اند و ظرفیت سهمیه خود را پر کرده‌اند، برشمرد و در مقابل، استان‌های هرمزگان، سیستان و بلوچستان، بوشهر و برخی دیگر از استان‌های جنوبی کشور، استقبال کمتری از این طرح کرده‌اند که به نظر می‌رسد علت این مسئله، بُعد مسافت و دوری راه برای حضور آنها در نمایشگاه کتاب تهران باشد.

امسال برای نخستین بار در نمایشگاه کتاب 