همکاری ایران و ترکیه از تشدید تهدیدهای منطقه ای جلوگیری می کند

به گزارش ایرنا، مجتبی برغندان، کارشناس ارشد علوم سیاسی و روابط بین الملل در مقاله ای که در روزنامه حریت دیلی ترکیه به چاپ رسیده، نوشت: روابط قدرت های تاثیرگذار در عرصه های منطقه ای و جهانی همواره تاریخ ساز و کلاس درس برای آیندگان می باشد .
او با اشاره به اینکه مناسبات راهبردی پرفراز و فرود دو قدرت بزرگ ایران و ترکیه نیز از این قاعده مستثنی نیست، می نویسد: به رغم اینکه این دو قدرت برتر جهان اسلام به سبب عوامل مختلف از جمله وضعیت ژئوپلتیکی از دامنه نفوذ متفاوتی برخوردار بوده اند و در خصوص بسیاری از مسائل منطقه ای نظیر بحران عراق و سوریه و کشمکش های قومی نژادی نگرانی های مشابه دارند، اما تهدیدی برای امنیت ملی یکدیگر به شمار نمی آیند.
به تحلیل این کارشناس ارشد ایرانی مقیم استانبول، تاریخ روابط متقابل دو کشور حاکی از آن است که در نتیجه موقعیت ژئوپلتیک، اتحاد و اتفاق این دو به موفقیت بیشتر آنها منتهی شده و دولتمردان دو کشور به خوبی می دانند که نظم در خاورمیانه در سایه اقتصادهای منزوی و انزوای سیاسی شان به دست نمی آید. این ویژگی پایه و اساس همکاری ها و تعاملات دو کشور را به موازات رقابت سالم میان آنها تشکیل می دهد.
به نوشته برغندان، ایران و ترکیه به رغم توانایی تأثیرگذاری در مناطق اطراف خود، بر حسب تجربیات گذشته و تاریخ مناسبات، خوب می دانند که درگیری و کشمکش با یکدیگر و کشورهای همسایه موجب انزوای آن ها در سطح منطقه ای و بین المللی می شود. لذا اظهارنظر و یا انتقاد مقامات و مسئولین دو طرف از یکدیگر هم اجتناب ناپذیر است و باید در قالب توجه متقابل به حفظ امنیت و استقرار منطقه ای تعبیر گردد.
او می نویسد: موضع گیری های سیاسی کشورها در نظام بین الملل، در میدان عمل، همواره آشکار و ملموس نیست. اغلب در پس پرده تعاملات و تقابلات در روابط، سیاست هایی اتخاذ می گردد که ضمن محک زدن درجه تحمل کشورها، قادرند موازنه را دگرگون نماید.
اقدام اخیر ترکیه در سرنگونی جنگنده روسی، صرف نظر از اینکه حق با کدام کشور است و یا صرف نظر از گفتمان های دیپلماتیک و نظامی، نه تنها بازخورد سایر کشورها در منطقه را محک زده است، بلکه بر موازنه حاکم بر منطقه تاثیر گذاشته ، به طوری که در قبال امنیت منطقه ای نگرانی جدی را به وجود آورده است.
در 24 نوامبر 2015 هواپیمای جنگنده روسی توسط جنگنده های ترکیه مورد هدف قرار می گیرد . توجه محافل جهانی این بار با نگرانی و کنجکاوی بیشتری به منطقه معطوف می شود. در مدت زمانی اندک، این خبر توسط صدها رسانه به اشکال و با مضامین و رویکردهای مختلف منعکس می شود . گفتمان و لحن مقامات دو کشور هم آن گونه که انتظار می رفت بر اوضاع متشنج موجود می افزاید.
دیگر بازیگران منطقه ای و بین المللی، اعم از کشورها و گروه های تروریستی و غیره، به بیان مواضع خود پرداختند. خبرهایی هم در خصوص نقش و جایگاه همسایه شرقی ترکیه یعنی جمهوری اسلامی ایران منتشر شده است.
در این میان، جمهوری اسلامی ایران در قالب مفاهیم بین المللی دو طرف را به خونسردی و آرامش دعوت کرد و راه حل را دیپلماسی و مذاکره توصیه کرد که از سوی اغلب رسانه های ترکیه متاسفانه برداشت های مختلف و البته بعضا نادرست شده است .
این رسانه ها اظهارات مقامات جمهوری اسلامی ایران را در قالب موضع ویژه ایران در قبال سیاست خارجی منطقه ای ترکیه تعبیر کرده اند.
البته این بدان معنا نیست که رسانه ها در انجام وظایف آزاد نیستند، بلکه می تواند به جای استفاده از زبان نفرت و خشونت، از زبان صلح و دوستی و یا به عبارتی، دیپلماسی نرم استفاده کنند و تنها در این صورت است که می توانند به دیپلماسی و تصمیمات سیاسی کشورها جهت ببخشند.
این تحلیل گر با اشاره به واکنش های مقامات بلندپایه ایرانی در ارتباط با حادثه سرنگونی جنگنده روسی، نوشته است: دکتر روحانی در اظهارات کوتاهی گفت، «موشک و هواپیما که اسباب بازی نیستند!»، البته چنانچه تعبیر به جانبداری نشود، باید گفت که اظهارات روحانی قابل تمجید است.
اظهارات دکتر روحانی باز هم دیپلماسی محور است که تهاجم و خشونت را رد می کند. این اشاره بسیار خوب دیپلماسی، بیانگر ضرورت جلوگیری از تشدید بحران موجود است و اینکه کشورهای منطقه پیش از هر اقدامی لازم است به منافع کلی منطقه بیاندیشند. تکلیف کشورهای خارج منطقه نیز مشخص است. زیرا آنها اساسا نباید نقشی در آینده منطقه داشته باشند و اقدامات و سیاست های برخی کشورهای منطقه ای به موازات عدم انسجام و فقدان اتحاد و همبستگی موجب ایجاد خلاء قدرت در منطقه شده و این جسارت را به این قدرت های بیرون منطقه داده است.
در هر صورت، فرایند کنونی به چند دلیل که به انها در ذیل اشاره می شود، وضعیت منطقه ای را با توجه به شرایط موجود بیش از پیش به مخاطره انداخته و تشدید می کند که طبعا بر وضعیت بازیگران اصلی و مهم منطقه مانند ایران در ابعاد مختلف تاثیر خواهد گذاشت.
1) سیاست های ایالات متحده و روسیه در سوریه در نهایت با سیاست های ترکیه همخوانی ندارد و این عدم همخوانی با بحران اخیر میان روسیه و ترکیه تشدید شده است.
2) هرگونه تلاش برای تغییر موازنه موجود یک خطای استراتژیک محسوب می شود زیرا به نظر نمی رسد منطقه٬ بیش از این ظرفیت و توان تحمل بازی های جدید را داشته باشد و لذا خطای استراتژیک ناشی از اتخاذ سیاست های نادرست ضمن اینکه بر تعداد رقبا می افزاید، به نوبه خود قدرت تصمیم گیری منطقی و عادلانه را نیز از کشورهای منطقه ای سلب می کند.
3) تمایل احتمالی ترکیه برای بازگشت به وضعیت قبل از بحران، این کشور را در نهایت وادار خواهد کرد برای دستیابی به موازنه دلخواه٬ خواسته یا ناخواسته در راستای اهداف منطقه ای آمریکا قدم بردارد. این موضوع، بحران موجود را به مراتب تشدید می کند.
این نویسنده در ادامه تصریح کرده است: اگرچه بحران فعلی میان دو کشور روسیه و ترکیه به نظر می رسد موقت و گذرا باشد، اما تبعات آن در کوتاه مدت از طریق بروز اختلافات و مناقشات جدید بین همسایگان منطقه ای و در طولانی مدت به عنوان هموار کننده بسترهای جدید مداخله های قدرت های بیگانه در منطقه، نه تنها به نفع ترکیه نیست، بلکه در ابعاد مختلف برای هریک از کشورهای منطقه ای خسارات جبران ناپذیری به همراه دارد.
حضور نظامی بازیگران خارج منطقه ای، دیر یا زود خاتمه خواهد یافت؛ نکته حائز اهمیت این است که این بازیگران به اندازه و در چارچوبی که کشورهایی مانند ایران و ترکیه برای خاورمیانه دل می سوازنند، نگران نیستند، لذا تعامل ایران و ترکیه و بکارگیری دیپلماسی نرم بسیار مفید واقع خواهد شد و همچنین بسیار عاقلانه تر است که اقدامات و سیاست های دیگر کشورهای منطقه ای مبتنی بر منفعت همگان باشد.
اگر ایران همگان را به دیپلماسی و مذاکره دعوت می کند، به خاطر حفظ صیانت و امنیت منطقه است و نباید صرفا به عنوان موضع گیری ایران علیه یک کشور و یا له کشور دیگری تعبیر شود، بلکه به نسبت، توصیه ای مبتنی بر نگرانی ایران در راستای تشدید تهدیدها در قبال امنیت منطقه ای است.
ترکیه نیز مانند ایران کشوری تاثیرگذار و تاثیرپذیر است. امنیت ترکیه، امنیت ایران است و بالعکس.
لذا به همین علت است که، «موشک و هواپیما» اسباب بازی نیستند که به راحتی بتوان در بکارگیری یا انهدام آنها تصمیم گرفت.
بی نظمی در اتخاذ تصمیمات یا اتخاذ تصمیمات یکجانبه نه می تواند حاکمیت بر منطقه و تحولات منطقه ای را برای هیچ کشوری به همراه داشته باشد بلکه به نسبت، منطقه را هر روز بیش از پیش در باتلاق عمیق منطقه ای فرو می برد.
پیروزی واقعی از آن کشوری است که دیپلماسی را در دستور کار خود قرار می دهد.
حمله، همیشه بهترین دفاع نیست، حداقل با توجه وضعیت حاکم در منطقه؛ دفاع تا اندازه ای که به حاکمیت و مشروعیت صدمه نزند، به اندازه زبان دیپلماسی و مذاکره مثمر ثمر است.
برغندان افزود: رسانه ها بدون توجه به زمان، مکان، تابعیت و منشا، دارای مسئولیت بزرگی هستند؛ رسانه ها هم در پیشرفت و هم در پس رفت اوضاع موجود می توانند ایفای نقش کنند، لذا رسانه های منطقه ای نیز می توانستند با بکارگیری زبان صلح و نه زبان تنش زا، بهتر از این عمل کنند، زیرا ظرفیت استفاده از زبان دیپلماسی نرم را در راستای دستیابی به صلح و ثبات منطقه ای دارا هستند.
این کارشناس در پایان تصریح کرده است: امنیت به خطر افتاده منطقه بدون تعامل و همکاری سازنده به وضعیت سابق بر نخواهد گشت پس حداقل از تشدید و تعمیق تهدیدها در قبال امنیت منطقه ای و در نهایت امنیت بین المللی جلوگیری کنیم.
خاورم/2011**1144

انتهای پیام /*

ویدیو مرتبط :
ایران و ترکیه 8 سند همکاری و یک بیانیه مشترک امضاء کردن