شائبه اقدام کارتل گونه شبكه بانكی درباره نرخ سود

كاهش بیشتر نرخ سود، در عمل نرخ‌ها را بالا می‌برد. بررسی‌های صورت گرفته از عملكرد بانك‌ها پس از كاهش نرخ سود نشان می‌دهد نه تنها نرخ‌ها كاهش پیدا نكرده بلكه در مورد سپرده‌های كلان به بالای 28 درصد و در مورد تسهیلات تا 40 درصد هم افزایش یافته است.

پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) :

كاهش بیشتر نرخ سود، در عمل نرخ‌ها را بالا می‌برد. بررسی‌های صورت گرفته از عملكرد بانك‌ها پس از كاهش نرخ سود نشان می‌دهد نه تنها نرخ‌ها كاهش پیدا نكرده بلكه در مورد سپرده‌های كلان به بالای 28 درصد و در مورد تسهیلات تا 40 درصد هم افزایش یافته است.   نرخ سود تسهیلات عملا به دلیل شرایط ضمن عقدی كه بانك‌ها برای تسهیلات گیرندگان می‌گذارند و نگاه داشتن بخشی از تسهیلات در حساب بانك تا زمان پایان یافتن اقساط وام، عملا نرخ‌ها بسیار بیشتر از 30 درصد برای متقاضی رقم می خورد.  بر این اساس با توجه به واقعیت‌های بازار کاهش نرخ سود سپرده‌های بانكی، تنها سپرده‌گذاران خرد را با کاهش بازدهی مواجه خواهد کرد، زیرا بر اساس اطلاعات موجود بسیاری از بانک‌ها نرخ‌های مصوب قبلی یعنی سقف 20 درصد را هم رعایت نمی‌کنند و در مورد سپرده‌های كلان به را حتی حاضر به پرداخت نرخ‌های 25 تا 28 درصد هستند.  از سوی دیگر هرگونه تصمیم برای کاهش نرخ سود سپرده‌های بانكی باید با کاهش متناسب نرخ سود تسهیلات بانكی همراه باشد، در غیر این صورت شائبه اقدام کارتل گونه شبكه بانكی و احتمال تبانی پنهان برای افزایش حاشیه سود خود به زیان سپرده‌گذاران تقویت خواهد شد.

 پس از آنكه نرخ سود سپرده‌های بانكی در اردیبهشت ماه با كاهش 2 درصدی به 20 درصد رسید، شورای پول و اعتبار مقرر كرد هر سه ماه یك بار نرخ‌ها را بازبینی و در صورت لزوم كاهش بیشتر این نرخ در دستور كار قرار گیرد. مدتی پیش هم در جلسات مشترك مدیران عامل بانك‌ها صحبت بر سر كاهش نرخ سود تا 18 درصد بود كه البته در حد صحبت اولیه باقی ماند اما تاكید مسئولان پولی و مالی كشور بر كاهش بیشتر نرخ سود است.  پرسش مهم این است که چرا در یک اقتصاد بزرگ مانند اقتصاد ایران، بانک مرکزی برای هدایت نرخ سود بانكی جز توسل به شیوه دستوری راه حل دیگری ندارد؟ نرخ سود یكی از مهمترین و تأثیرگذارترین نرخ‌ها در کل اقتصاد است و به دلایلی مانند ریشه‌های درونزایی پول، امكان کنترل آن به صورت دستوری تقریبا محال است.  اغلب کشورهای دنیا فعالانه نرخ سود را در بازار از طریقی غیر از روش‌های دستوری هدایت می‌کنند. بالا بودن نرخ‌های سود بانكی علامت مشكالت موجود است نه علت آن. بر این اساس مركز پژوهش‌‌های مجلس در شرایط فعلی کاهش نرخ سود سپرده‌های بانكی را توصیه نمی‌كند.  این تصور برخی سیاستگذاران که صرفا با افزایش یا کاهش نرخ تورم، نرخ سود بانكی نیز باید به سرعت واکنش نشان دهد، ناصحیح است، زیرا غیر از مساله انتظارات آتی، در تعیین نرخ سود اسمی، صرف ریسك هم دخالت دارد. به نظر می‌رسد علت بالا بودن نرخ سود بانكی بانک‌های کشور در شرایط کنونی، بالا بودن نرخ سود بین بانكی در معاملات کوتاه مدت است و علت بالا بودن نرخ سود بین بانكی در معاملات کوتاه مدت نیز این است که میزان کسری‌های کوتاه مدت بانک‌ها بسیار بالاست.  بالا بودن نرخ سود بانكی به خوبی بیانگر وضعیت بد بانک‌هاست که تالش می‌کنند آن را آشكار نكنند. اگر چه بانک‌ها توانسته‌اند این موضوع را در صورت‌های مالی خود مخفی کنند، اما از عهده نرخ سود بر نیامده‌اند و نرخ مزبور به خوبی بیانگر این واقعیت تلخ است.  هم اکنون در کشور حدود 34 بانک و موسسه اعتباری تحت کنترل بانک مرکزی است اما در کنار آنها تعدادی زیادی موسسه اعتباری و مالی، تعاونی‌های اعتبار و صندوق‌های قرض‌الحسنه خارج از نظارت رسمی بانک مرکزی با حدود 90 هزار میلیارد تومان نقدینگی در حال فعالیت هستند.  با کاهش نرخ سود سپرده‌ها، مؤسسات خارج از نظارت بانک مرکزی موقعیت ممتازتری پیدا می‌کنند و سپرده‌ها و نقدینگی از نهادهای رسمی و تحت کنترل سیاستگذار پولی به موسسات غیرمجاز و غیرقابل کنترل سرازیر می‌شود؟  باید این نكته را در نظر گرفت تا زمانی که ترازنامه برخی بانک‌ها با مشكلات متعدد و بعضا بحران ورشكستگی غیررسمی مواجه است، امكان کاهش جدی نرخ سود بانكی وجود ندارد. به همین دلیل لازمه اصلاح وضعیت کنونی، حل مشكل ترازنامه‌های بانكی با همكاری دولت، بانك مركزی و شبكه بانكی است.  توضیح اینكه در شرایط کنونی اغلب بانک‌های کشور به علل گوناگون با مشكل كمبود نقدینگی مواجه هستند. در برخی بانك‌ها مشكل از كمبود نقدینگی نیز فراتر رفته و به بحران سرمایه و اعسار تبدیل شده است.  چنین بانك‌هایی ناچارند با هدف زنده ماندن و اجتناب از ورشكستگی با هر نرخی پایین‌تر از نرخ‌های تنزیل بانك مركزی سپرده جذب كنند. به همین دلیل نیز در طول دو سال گذشته در موارد متعدد تخلف بانك‌ها از نرخ‌های مصوب شورای پول و اعتبار گزارش شده است.

ویدیو مرتبط :
اقدام بانک ها در دور زدن مصوبه نرخ سود