اردوغان رهبری اقتدارگرا و مستبد است/ ترکیه با اقداماتش خود را تنها کرده و شرایط برای این کشور بدتر شده است/ عربستان به دنبال تضعیف نیروهای شیعه در خاورمیانه است

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری فارس، تحولات ماه‌ها و سال‌های اخیر در منطقه خاورمیانه، موجب بروز و تشدید ناآرامی‌ و تنش میان کشورها و گروه‌های مختلف سیاسی شده است. به طوری که، میدان سوریه به عرصه تقابل میان ترکیه، عربستان، قطر و نیز جبهه غربی از یک طرف و بشار اسد و ایران و روسیه، از طرف دیگر، شده است. در این میان، مقامات ترکیه و عربستان و برخی دیگر از کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس، تلاش‌های بسیاری انجام داده‌اند تا اسد، رئیس جمهور منتخب مردم سوریه را از قدرت برکنار کنند اما تا کنون تکاپو و اقداماتشان در پشتیبانی از گروه‌های افراطی و تکفیری، نتیجه مطلوب را برایشان رقم نزده است. با این وجود، این کشورها هنوز هم به پشتیبانی از تروریست‌ها و تکفیری‌ها ادامه می‌دهند و شعله و آتش بحران در سوریه را بیشتر و گسترده‌تر می‌کنند.

برای بررسی بیشتر و دقیق‌تر دلایل این اقدامات ترک‌ها و عرب‌ها در منطقه، با پرفسور «رابرت فریدمن»، استاد علوم سیاسی و روابط بین‌الملل در دانشگاه جان هاپکینز آمریکا به گفت‌وگو پرداخته‌ایم. این استاد دانشگاه آمریکایی به طور خاص مطالعات خود را در حوزه خاورمیانه و روسیه متمرکز ساخته است. وی بر این باور است که اقدامات ترکیه به زیانش بوده به طوری که این کشور دوستان و متحدان نزدیک خودش را از دست داده. وی هدف فعالیت‌های اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه را در جهت برقراری یک «حکومت مستبد اسلامی» در این کشور می‌داند. این استاد علوم سیاسی و روابط بین‌الملل، در خصوص اقدامات عربستان نیز می‌گوید که این کشور به دنبال تضعیف جایگاه و «نفوذ» ایران و نیروهای شیعه در منطقه است، کاری که ایران و عربستان را در دو قطب مخالف هم قرار داده است. مشروح گفت‌وگوی ما با پرفسور فریدمن در زیر آمده است:

فارس:‌ به نظر شما عامل اصلی حرکت سران ترکیه برخلاف سنت سیاست خارجی مدرن و ماجراجویی‌ها و مداخلات این کشور در امور همسایگانش چیست؟ اردوغان و هیأت حاکم بر آنکارا به دنبال چه هستند؟

باید بگویم که اردوغان یک اسلامگراست. اگر شما آنچه را که وی 30 سال پیش نوشته، بخوانید، که البته من آن‌ها را مورد مطالعه قرار داده‌ام، خواهید دید که وی یک اسلام‌گرای [افراطی] است به طوری که در صدد است تا ترکیه را به یک حکومت وکشور اسلامی تبدیل کند، البته مدلی متفاوت با آنچه که در ایران شاهدیم و صد البته، نه آن مدلی که داعش از آن دم می‌زند، بلکه کشوری اسلامی با حاکمیت اسلام در آن، و با حاکمیت خودکامه‌. در نتیجه این اقدامات ترکیه، بسیاری در غرب با ترکیه و اردوغان بیگانه شده‌اند، که در رأس آنها شاید بتوان از آمریکا نام برد، کشوری که بسیار مشتاق و مایل بود تا دموکراسی اسلامی در ترکیه ریشه بدواند تا بدین طریق مدل و الگویی برای دیگر کشورهای منطقه باشد. ترکیه با این تصمیم‌سازی‌هایش، همسایگانش، مانند سوریه و عراق، را از خود دور کرده، و ایران هم در حال حاضر روابط آنچنان گرمی با ترکیه‌ای‌ها ندارد. در کنار همه این موارد، در نتیجه سرنگونی هواپیمای روسی، مسکو هم دیگر روابط مستحکمی با آنکارا ندارد. و البته، باید مصر و اسراییل را هم اضافه کرد که در حال حاضر روابط سردی با دولت اردوغان دارند. به نظر می‌رسد که ترکیه تنها با دولت خودمختار کردستان در شمال عراق، روابط حسنه‌ای دارد که آن هم روابطی تاکتیکی است نه راهبردی. در مجموع، شرایط برای ترکیه بسیار بد و وخیم است.

فارس:‌ پس از ماجراجویی‌های گسترده ترکیه در منطقه، به ویژه پس از سرنگون کردن جنگنده روسی، برخی از تحلیلگران بر این نکته تأکید می‌کنند که باید ترکیه از ناتو اخراج و کنار گذاشته شود. تا چه حد این امر جدی و محتمل است. نظر شما در این مورد چیست؟

من فکر نمی‌کنم که چنین چیزی رخ دهد. ترکیه از سال 1952 میلادی از اعضای پیمان آتلانتیک شمالی، ناتو بوده است. در دهه‌های پیش در ترکیه، ما شاهد وقوع کودتای نظامی در این کشور بوده‌ایم [اشاره به کودتای نظامی در 27 ماه می سال 1960] اما با این وجود، آنکارا از این پیمان نظامی کنار گذاشته نشد. این بار هم ما شاهد حضور یک رژیم اقتدارگرا در قدرت هستیم، حاکمان اقتدارگرا و خودکامه اسلامگرا. من بر این باور نیستم که ناتو، ترکیه را از این پیمان نظامی اخراج کند.

فارس: اما با این وجود، برخی از همین تحلیلگران بر این باورند که ترکیه کشور مسئولی نیست و تبدیل به دردسر و سردردی برای غرب و ناتو شده است.

بگذارید مشکل ترکیه اردوغان را برای شما شرح دهم. اردوغان به طور مخفیانه به حمایت از جبهه النصره و البته به احتمال بسیار زیاد به پشتیبانی از داعش پرداخته است. چرا که وی این گروه‌های تروریستی را ابزاری برای کنار گذاشتن بشار اسد از قدرت می‌دیده است. اما با این حال، اردوغان به هدف خود نرسیده و این اقدامات وی برای خودش دردسر ساز شده است. اما اگر همین الآن وی مرزهای ترکیه با سوریه را به طور کامل ببندد، ترکیه و این اقدامش با ملایمت و استقبال ناتو مواجه خواهد شد.

فارس: اگر اجازه بدهید به مساله سرنگونی هواپیمای روسی از سوی ترکیه بازگردیم. موضوعی که این روزها، بسیار در خصوص آن صحبت شده است. به نظر شما اهرم‌های روسیه برای مقابله قدرتمندانه و شدیدتر با این اقدام خصمانه ترکیه چیست؟ آینده روابط دو کشور را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

ترکیه 50 درصد گاز طبیعی مورد نیازش را از روسیه وارد می‌کند. علاوه بر این، بسیاری از تجار و بازرگانان ترکیه‌ای با روس‌ها مراوده اقتصادی داشته و شاید هنوز هم دارند. شمار بسیار زیادی از گردشگران روسی هر ساله از ترکیه دیدن می‌کنند به طوری که توریست‌های روسی در جایگاه‌ اول یا دوم مسافران به ترکیه هستند.  با همه این تفاسیر می‌توان گفت که وابستگی و روابط نزدیکی میان هر دو کشور برقرار بوده است. به نظر من، پس از یک مدت روابط سرد و خصمانه میان مسکو و آنکارا، روابط این دو کشور به حالت عادی بازخواهد گشت چرا که هم ترکیه و هم روسیه در حال حاضر، از متحدان بسیار معدودی در جهان برخوردارند. برای نمونه، روسیه هم اکنون با چین و به نوعی با ایران روابطی خرده‌پا و نه چندان پر رنگ و پر سابقه دارد. از سوی دیگر همانطور که در بالاتر به آن اشاره کردم، ترکیه نیز، همین وضعیت را دارد. بنابراین، هر دو کشور به یکدیگر نیاز دارند و همین موجب خواهد شد تا روابط خود را ترمیم کنند. 

فارس: برداشت شما از اقدام اخیر ترکیه در اعزام نیرو به شمال عراق چیست؟ آیا این امر بر خلاف حقوق و قوانین بین‌المللی نیست؟

باید بگویم هر آنچه که در سوریه رخ می‌دهد، برخلاف حقوق و قوانین بین‌المللی است. برای نمونه، کشتار وحشیانه سوری‌ها توسط انواع و اقسام بمب‌ها و تسلیحات، و همچنین کاری که ترکیه در سوریه انجام می‌دهند. اقدام ترکیه در اعزام نیرو به شمال عراق، پاسخی به تحکیم مواضع روس‌ها به وسیله استقرار سامانه‌های موشکی و تسلیحات بیشتر در غرب سوریه است. با اعزام سربازان، ترکیه درصدد بهره‌گیری از ظرفیت بارزانی و دیگر کردها، به عنوان متحدان تاکتیکی‌اش است. سوال اینجاست که چگونه می‌توان با این سربازان، موصل را از دست داعش آزاد کرد. ترک‌ها مدعی‌اند که این امر به آزادسازی موصل کمک خواهد کرد. اما من فکر می‌کنم که این حرکت ترکیه، اقدامی نمادین برای آزمودن روس‌هاست. هر چندکه باید اضافه کنم، پس از اینکه عراق تأکید کرد از ترکیه در شورای امنیت سازمان ملل شکایت خواهد کرد، همین امروز صبح (دوشنبه 16 آذر) آنکارا اعلام کرد که دیگر نیروی بیشتری را به منطقه مذکور اعزام نخواهد کرد.

فارس: به عنوان آخرین سوال، نظر شما در خصوص سیاست خارجی عربستان پس از مرگ ملک عبدالله، و به روی کار آمدن ملک سلمان چیست؟ چرایی اقدامات مخرب و غیرسازنده  عربستان به ویژه حمایت از گروه‌های افراطی و تکفیری چیست؟

باید بگویم که ملک سلمان و پسرش محمد بن سلمان، سیاست تهاجمی‌تری در مقایسه با پادشاه قبلی‌ در پیش گرفته‌اند. برای نمونه پس از مدت کوتاهی از به قدرت رسیدن آنها، عربستان، یمن را مورد تاخت و تاز گسترده نظامی خود قرار داده که هنوز هم این اقدام خصمانه آن‌ها ادامه دارد. آنها به بهانه مقابله با حوثی‌ها، گروه‌ طرفدار ایران، این جنگ را به یمن تحمیل کردند.

این کشور دارای 700 میلیارد دلار ذخیره ارزی است و در ماه‌های اخیر قیمت نفت را پایین آورده تا همانگونه که می‌دانید بدین طریق با ایران مقابله کند و این کشور و همچنین روسیه را تحت فشار شدید قرار دهد. چرا که قیمت پایین نفت به اقتصاد این دو کشور ضربه وارد می‌کند. گمان من بر این است که عربستان از ذخایر ارز‌ی‌اش بهره خواهد برد تا با این ابزار برای مدتی به ایران و روسیه آسیب وارد کند.

 عربستان در تلاش بوده تا با حمایت از گروه‌های سنی افراطی، نفوذش در منطقه را افزایش دهد. درست همانند  ایران که با حمایت از گروه شیعه حزب‌ الله لبنان، نفوذش را در منطقه بیشتر کرده است. آل سعود در پی آن است تا اطمینان حاصل کند که منطقه خاورمیانه تحت نفوذ کامل نیروهای شیعی قرار نخواهد گرفت. از همین روست که آنها به دنبال تضعیف نیروهای شیعه در خاورمیانه هستند. و همین دلیل عمده اقدامات آنها در عراق و سوریه و تلاش برای برکنار کردن بشار اسد از قدرت است. ایران و عربستان در حال حاضر در دو سوی مخالف هم قرار دارند.

انتهای پیام/.

http://fna.ir/81T2YB

ویدیو مرتبط :
با تضعیف عربستان، نوری زاده به شمارش معکوس می افتد