حاشیه نشینی و آسیب های پیش روی شهر قم

به گزارش ایرنا، حاشیه نشینی دستاورد مردمان ساکن در مناطق حاشیه ای نیست بلکه ارمغان شوم رشد مهاجرت ، نبود مسکن ، بیکاری و اشتغال کاذب می باشد که اگر وضعیت حاکم بر مناطق حاشیه نشین، به درستی مدیریت نشود از منظرهای مختلف می تواند مسئولان شهری را با چالش های عظیم مواجه سازد.
به اعتقاد بسیاری از کارشناسان، هر چند انسان های ساکن مناطق حاشیه ای افراد متدین، با اخلاق و نجیب هستند ولی فضای مترتب بر حاشیه نشینی به مرور زمان، تاثیرات خود را بر ساکنانش خواهد گذاشت.
بنابراین یکی از مهمترین راه های مقابله با آسیب های اجتماعی در مناطق حاشیه نشین، باور کردن آنان و ارائه خدمات و نظارت های مورد نیاز دراین حوزه ها می باشد.
اعتیاد، سرقت، خشونت، فقر و نابرابری مولد یک زندگی حاشیه نشینی است، هر چند در شهر قم مناطق حاشیه نشین از سطح نسبی امکانات برخوردار بوده و موارد جرم در این مناطق به مراتب نسبت به سطح کشوری پایین است ولی اگر مدیریت صحیح اعمال نشود، این ارمغان شوم حاشیه نشینی تاثیرات خود را در قم نیز برجای خواهد گذاشت.
به گفته یکی از افراد ساکن در منطقه حاشیه نشین قم، سکونت در سکونتگاه های ناهنجار می تواند انحراف ها و آسیب های اجتماعی را تشدید کند.
زندگی حاشیه نشینی و کنش متقابل اعضای آنها با یکدیگر عامل به وجود آورنده فرهنگ خاصی است که با فرهنگ متداول حاکم بر جامعه شهری تفاوت ویژه دارد.
از آنجا که تعداد زیادی از حاشیه نشینان به خصوص درقم از قومیت های خاصی گردهم آمده اند، خرده فرهنگ ناشی از این همنشینی، گاهی ارزش ها و گرایش های جدیدی را خلق خواهد کرد که نتیجه آن می تواند منجر به رفتارهای ناهنجار شود.
در شهر قم نیز به دلیل جنبه های مهاجرپذیری، شاهد حاشیه نشینی هستیم که به گفته مسئولان مربوطه تدابیر لازم برای خدمت رسانی به آنها در حال انجام است.

*گفت و گو با برخی از مردم مناطق حاشیه نشین
سید ابوالفضل حسینیان از افرادی که در یکی از مناطق حاشیه ای قم به سر می برد، می گوید: زندگی سختی را در کنار آزادراه و زیر صداهای شبانه قطار شهری سپری می کنیم ولی چاره ای جز سوختن و ساختن نداریم.
وی ادامه داد: در کنار کمربندی امام علی (ع) ساکن و فاقد امکانات بهداشتی هستیم، و نگهداری چند راس دام تنها راه معاش ما می باشد.
حسینیان خاطرنشان کرد: زندگی در این مناطق بسیار دشوار است و نگران آینده فرزندان خود هستم، از یکی از شهرهای غرب کشور به قم آمدم و درحال حاضر با شرایط سخت زندگی می کنم.
پروانه حسینی یکی دیگر از افراد ساکن در حاشیه شهر قم می گوید: اگر به ساختمان های محل زندگی ما نگاه کنید، از بیرون و نماهای ساختمانمان، فقر خود را نمایان ساخته است، فقر و زندگی حاشیه نشینی مترادف هم هستند و اینجا ما با تمام وجود درخواست حمایت مسئولان و رسیدگی بیشتر به وضعیت مناطق محروم را داریم.
سیده سمانه موسوی نژاد نیز می گوید: همسرم بیمار و از کار افتاده است و تنها راه گذران زندگی، از طریق قالی بافی در منزل مسکونی است، در کنار ما درمانگاه وجود ندارد و برای رفتن به مرکز شهر، با مشکلاتی مواجه هستیم.
وی ادامه داد: گاه انسان هایی با فرهنگ های عجیب و غریب در همسایگی ما قرار می گیرند، مصرف مواد مخدر زیاد است، از مسئولان می خواهم این مناطق را رها نکنند.
علی اکبر سازگارپور نیز که از یکی از استان های جنوبی به قم آمده است، گفت: متاسفانه در نزدیکی ما منزلی مسکونی تنها دست متکدیانی است که از شهرهای مختلف به قم می آیند که آسایش را از ما سلب کرده و احساس امنیت نمی کنیم.
رضاعلی پور از دیگر افراد حاشیه نشین می گوید: اگر به ما امکانات لازم را بدهند راضی به زندگی در این وضعیت هستیم، ولی متاسفانه از امکانات اولیه نیز محروم هستیم.
وی با اشاره به اینکه یکی از مشکلات آنان وجود گرد و خاک در این مناطق است، گفت: در روزهایی که باد شدید و یا طوفان است گرد و خاک زیادی از زمین های کشاورزی اطراف وارد منازل مسکونی می شود.
علی پور بیان داشت: از نظر بهداشت و درمان نیز نیازمند توجه جدی مسئولان هستیم، ابتدا مسئولان باید بپذیرند که مشکل وجود دارد و بعد باید برای رفع آن تلاش کنند.

*گفت و گو با شهردار قم
شهردار قم در این زمینه گفت: حاشیه نشینی نسبت به شهرهای دیگر چالش اصلی قم نیست ولی به دلیل ساختار مهاجرپذیری، مهاجرت به قم زیاد است.
سید مرتضی سقائیان نژاد افزود: ما برای مقابله با این وضعیت، دنبال آماده کردن طرح تفصیلی قم هستیم که در این طرح از گسترش شهر جلوگیری خواهد شد و اگر این اتفاق بیفتد با توجه به مقررات و ضوابط شهری، حاشیه نشینی نیز کم می شود.
وی ادامه داد: در منطقه دو و شش قم، مهاجر پذیری به قدری قوی است که حاشیه نشینی را تحت شعاع قرار داده است، ولی ما طرح تفصیلی را محکم بستیم تا از گسترش جمعیت مهاجر در قم جلوگیری کنیم.
شهردار قم خاطرنشان کرد: باید یک برنامه منظم داشته باشیم که مهاجری که می خواهد وارد قم شود این مهاجرت برای وی هزینه داشته باشد.
شهردار قم در پاسخ به سوالی پیرامون نحوه توزیع عادلانه امکانات در مناطق شهری و حاشیه نشین نیز گفت: حاشیه نشینی یک چالش اصلی برای قم نیست که به فکر توزیع عادلانه امکانات آن باشیم، در شهری مانند مشهد مقدس، چون با کشورهای دیگر هم مرز است حاشیه نشینی زیاد است ولی در قم ما با این معضل مواجه نیستیم.

*مدیرکل فرهنگی اجتماعی استانداری قم نیز در این زمینه گفت: باید بپذیریم که درقم نیز حاشیه نشینی وجود دارد و هفت الی هشت منطقه به عنوان حاشیه نشین مطرح می باشد.
عطاء الله قاسمی افزود: ما نیز برای مقابله با آسیب های اجتماعی در این مناطق، اقدام های لازم را انجام داده و پیگیر ساماندهی امور هستیم.
وی ادامه داد: مهاجرت های بی رویه، رشد بدون قواره شهرها و ضعف مالی افراد از عوامل حاشیه نشینی در قم است، افرادی که از لحاظ مالی جزء طبقات پایین هستند با مهاجرت به قم، نمی توانند با مرکزیت شهر، خود را وفق دهند.
وی گفت: این افراد به دلیل قدرت مالی ضعیف، ناچار باید در مناطقی که زیرساخت های خدماتی درستی ندارد و از نظر فرهنگی و اجتماعی نیز در معرض آسیب هستند، ساکن شوند.
قاسمی با اشاره به اینکه حاشیه نشینی محیط بالقوه ای برای ارتکاب جرایم است، گفت: بسیاری از مجرمان برای ایجاد و وقوع جرم در این مکان ها حضور پیدا می کنند.
وی خاطرنشان کرد: وقتی افرادی با فرهنگ های مختلف در کنار هم زندگی کنند، به طور حتم برخی عوامل دست به دست هم خواهد داد تا معضلاتی ایجاد شود و شهر مقدس قم نیز از این وضعیت مستثنی نیست.
وی با اشاره به اقدام های دستگاه های استان برای کاهش آسیب های حاشیه نشینی نیز گفت: در جلساتی که برگزار شده، تصمیم این است که حاشیه نشینان مانند سایر مردم هسته مرکزی شهر، دارای حقوق شهروندی هستند و باید امکانات زندگی مناسب برای آنها فراهم شود.
قاسمی خاطرنشان کرد: در قم دو کار در حوزه اجتماعی انجام شده ، از طرف سازمان بهزیستی پایگاه های اجتماعی در مناطق محروم و حاشیه ای تاسیس شده است، این پایگاه ها با مشکلات و آسیب های ساکنان این مناطق آگاه بوده و برخی از افراد حاشیه نشین توسط این مراکز به مرکز مشاوره و درمان معرفی می شوند.
وی اظهار داشت: از خدمات دیگر اجتماعی دولت تدبیر وامید به حاشیه نشینان، کمک به ارتقای سلامت آنها می باشد، در تمام استان قم پایگاه و مراکز بهداشتی دایر شده و از نظر علائم بهداشتی، دیابت، فشار خون و غیره افراد معاینه می شوند و به مراکز بالاتری معرفی خواهند شد.
وی بیان داشت: دولت برای اینکه به صورت منسجم، کار را پیگیر کند ستاد ملی بازآفرینی شهری پایدار را راه اندازی کرده که سند ملی راهبردی است که از مهمترین خدمات آن احیا، بهسازی، نوسازی و توانمندسازی بافت های فرسوده است.
قاسمی خاطرنشان کرد: این ستاد دنبال آن است که خدمات مناسب در مناطق استان به صورت برابر ارائه و نقص ها، کمبودها و نابرابری ها برطرف شود.
وی ادامه داد: افراد ساکن در مناطق حاشیه ای در ستاد ملی بازآفرینی شهری پایدار که چند کارگروه فعال دارد مشارکت دارند که از جمله این طرح ها کارگروه وضعیت امور فرهنگی، اجتماعی و سلامت است.
وی گفت: ستاد بازآفرینی شهری نیز دنبال شناسایی و رفع مشکلات و برنامه ریزی منظم برای ارتقا و توانمند سازی آنهاست.
قاسمی تلاش برای ایجاد اشتغال در مناطق حاشیه نشین را از دیگر برنامه های استان ذکر کرد و گفت: در زمینه اشتغال زایی و نظارت شهرداری ها بر این مناطق باید تلاش شود و کاری کنیم که کالبد شهری دگرگون نشود.
وی با اشاره به اینکه 11 میلیون حاشیه نشین درکشور حضور دارند، گفت: سهم قم از این آمار ناچیز است ولی نباید همان تعداد کم هم وجود داشته باشد، چرا که همه انسان ها باید از سطح زندگی مطلوب برخوردار باشند.
قاسمی تصریح کرد: حاشینه نشینی، خاستگاه اصلی آسیب های ا&