در طرح تحول سلامت آزمایشگاه‌های بالینی از قلم افتاده‌اند

به گزارش گروه بهداشت و درمان خبرگزاری فارس؛  فرید کرمی با بیان اینکه در یک تقسیم‌بندی کلی می‌توان مشکلات آزمایشگاه‌ها را با درنظرگرفتن دولتی یا خصوصی طبقه‌بندی کرد، گفت: برای مثال سیستم ارجاعی که برای انتقال نمونه‌های آزمایشگاهی در طرح تحول بر روی کاغذ آمده بود، فاقد پشتیبانی‌های لازم در محیط بود و بسترهای مربوطه در آزمایشگاه‌های دانشگاهی و دولتی برای آن فراهم نشده بود.

وی افزود: بزرگ‌ترین مانع در ارتقای آزمایشگاه‌های دولتی عدم تناسب تعرفه خدمات آزمایشگاهی با قیمت تمام‌شده آزمون‌های آزمایشگاهی بود که حتی با تجهیز کردن آزمایشگاه‌ها با جدیدترین دستگاه‌ها و تکنولوژی ها امکان انجام بسیاری از آزمون‌های تخصصی در آزمایشگاه‌های بیمارستان‌های دولتی و دانشگاهی فراهم نبوده و نیست.

کرمی تأکید کرد که در این فضا ارجاع نمونه در داخل سیستم بر روی کاغذ می‌ماند و در عمل امکان تحقق ندارد.

رئیس انجمن آسیب‌شناسی ایران خاطرنشان کرد: نگاه مسئولان ارشد حوزه درمان وزارت بهداشت به آزمایشگاه بالینی نگاهی صنعتی است و به نظر من این نوع نگاه نه‌تنها نمی‌تواند به حل مشکل منتهی شود بلکه خود می‌تواند مسائل جدیدی را به سیستم تحمیل کرده و در آینده مشکلات جدیدی برای آزمایشگاه‌های دولتی و دانشگاهی رقم زند.

کرمی منظور از نگاه صنعتی را این‌گونه توضیح داد که با تجمیع خدمات آزمایشگاهی در یکجا، قیمت تمام‌شده کم و انجام آزمون‌های آزمایشگاهی مقرون به‌صرفه شود.

وی افزود: این کاملاً صحیح است که تمرکز خدمات در یک نقطه منجر به کاهش قیمت تمام‌شده می‌شود اما این‌زمانی درست است که تمرکز خدمات مشکلی برای ارائه خود خدمات و کیفیت خدمات ارائه‌شده ایجاد نکند.

کرمی خاطرنشان کرد: در حال حاضر در برخی دانشگاه‌ها طرحی تحت عنوان دستورالعمل مدیریت متمرکز، برای تجمیع خدمات آزمایشگاهی در شرف استقرار است که بسیاری از بدیهیات مدیریت آزمایشگاه در آن دیده نشده است.

وی توضیح داد: برای مثال در این دستورالعمل آزمایشگاه به‌صورت بخش‌های جداگانه‌ای دیده‌شده که هر بخش مسئول دریافت نمونه و ارائه جواب است؛ در این دستورالعمل آزمایشگاه بالینی شامل بخش‌های جداگانه‌ای تحت عنوان بیوشیمی، خون‌شناسی و میکروب‌شناسی  است که هر یک مسئول فنی خود را دارد و در این میان مرحله پست آنالیتیک (مرحله تطبیق نتایج به‌دست‌آمده با وضعیت بالینی بیمار) حذف‌شده است.

کرمی ادامه داد: درصورتی‌که از نظر علمی درخواست آزمایش توسط پزشک معالج نوعی درخواست مشاوره پزشکی است. همان‌طور که متخصص قلب در هنگام ویزیت بیماری که برای مشاوره به او ارجاع داده می‌شود نیاز به انجام برخی تست‌های تخصصی مثل اسکن تالیوم یا تست ورزش را صلاح می‌بیند، درخواست مطالعات بیوشیمیایی یا میکروب‌شناسی بر روی نمونه بیمار نیز باید از این منظر نگریسته شود.

وی تصریح کرد: بدیهی است که نتایج به‌دست‌آمده از بخش‌های مختلف آزمایشگاه بالینی برای یک بیمار باید به پزشک متخصص طب آزمایشگاه جهت جمع‌بندی نهایی و تطبیق با وضعیت بالینی بیمار ارجاع شود تا در صورت وجود مغایرت در جواب‌ها دستور انجام مجدد آزمایش صادر شود و یا ضمن تماس با پزشک معالج درخواست آزمایشی جدید با پزشک معالج مطرح شود.

به گفته کرمی، در کشورهای پیشرفته دنیا اساس آزمایشگاه بالینی به‌صورت الگوی بالاست و از ابتدا با در نظر گرفتن چنین اصول مدیریتی است که اقدام به تمرکز خدمات آزمایشگاهی جهت کاهش قیمت تمام‌شده می‌کنند.

وی گفت: متأسفانه اجرای دستوری چنین طرح‌هایی که قصد دارد بدون آماده‌سازی زیرساخت‌ها در کوتاه‌ترین زمان به نتیجه برسد، ثمری نخواهد داشت و ممکن است به خرابی سیستمی که در حال حاضر کار می‌کند، ختم شود.

 کرمی ادامه داد: البته نکته دیگری که در این دستورالعمل شاهد آن هستیم، نوعی پاسخگویی به درخواست دانش‌آموختگان علوم پایه است که به دلیل عدم وجود امکانات شغلی در حوزه صنعت و تحقیقات متقاضی ورود به آزمایشگاه‌های بیمارستان‌های دانشگاهی هستند و عملاً وزارت بهداشت قصد دارد که با یک تیر چند نشان بزند: هم قیمت تمام‌شده خدمات را پایین بیاورد و هم امکان اشتغال این دانش‌آموختگان را فراهم کند.

 

وی افزود: اما غافل از آنکه حضور همکاران علوم پایه در آزمایشگاه بیمارستانی منوط به گذراندن دوره‌های بالینی است تا آنان با نوع کار در چنین آزمایشگاه‌هایی آشنا شوند و از طرف دیگر هر آزمایشگاهی با هر سطحی از پیچیدگی نیازمند متخصصان دانش‌آموختگان علوم پایه نیست؛ بخش میکروب‌شناسی که در حد کشت معمولی بر روی نمونه خون و ادرار کار می‌کند با یک کارشناس هم اداره می‌شود و نیازی به یک PhD ندارد.

آموزش دستیاران مغفول مانده است

کرمی ادامه داد: یکی از مسائلی که در طرح‌های کلان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی برای آزمایشگاه بالینی در دانشگاه‌ها مغفول مانده، آموزش دستیاران است.

وی افزود: در حقیقت این‌طور به نظر می‌رسد که آزمایشگاه مرجع سلامت بدون در نظر گرفتن نحوه آموزش دستیاران و جایگاه علمی اساتید این رشته طرح‌هایی ارائه می‌دهد که باهدف کاهش قیمت تمام‌شده ممکن است آموزش دستیاری ضربه ببیند. این خود مصداق مشخص نبود تولیت در طرح‌های کلان وزارتخانه است و در تدوین چنین مداخلات بزرگی دغدغه‌های حوزه آموزش لحاظ نمی‌شود.

کرمی در مورد آزمایشگاه‌های بخش خصوصی گفت: در بین گروه‌های پزشکی آزمایشگاه‌های خصوصی بیشترین ضربه را در طول دو سال گذشته متحمل شده‌اند؛ افزایش بی‌رویه قیمت کیت و مواد مصرفی، افزایش قیمت تجهیزات و هزینه سرسام‌آور نگهداری در کنار تعیین دستوری تعرفه‌ای که متناسب با این هزینه‌ها نبوده است، بسیاری از آزمایشگاه‌ها را یا ورشکسته کرده و یا در شرف ورشکستگی قرار داده است.

وی گفت: این در حالی است که متأسفانه زمانی که این انتقادها به مدیریت کلان آزمایشگاه‌ها در وزارت بهداشت ارائه می‌شود باز همان پاسخ قبلی را می‌شنویم: "برای کاهش هزینه‌ها باید به سمت تمرکز خدمات آزمایشگاهی برویم."  و در حال حاضر آزمایشگاه مرجع سلامت الگوی تجمیع را به آزمایشگاه‌های کوچک پیشنهاد می‌کند.

کرمی بیان داشت: انتظار ما از وزارت بهداشت آن است که خود چراغ اول را روشن کرده با بازنگری در نحوه صدور مجوز تأسیس آزمایشگاه از رشد بی‌رویه آزمایشگاه‌های کوچک ممانعت به عمل آورد و سپس به دنبال تجمیع آزمایشگاه‌ها باشد.

وی افزود: اما واقعیت آن است که در حال حاضر شرایط تأسیس آزمایشگاه در دورافتاده‌ترین منطقه کشور با قلب پایتخت فرقی ندارد و سهولت تأسیس آزمایشگاه چه از نظر نبود نظام سطح‌بندی و رعایت فاصله از یکدیگر و چه از نظر فضا و امکانات فنی لازم برای تأسیس، شرایطی را به وجود آورده که فارغ‌التحصیلان این رشته کافی است با اخذ وام بانکی و اجاره یک محل که دارای حداقل‌های مندرج در آیین‌نامه تأسیس و اداره آزمایشگاه باشد، یکی از همان آزمایشگاه‌های ریزودرشتی را که مورد گلایه مسئولان است، تأسیس کنند که البته با این هزینه‌های سرسام‌آور و تعرفه غیرواقعی خدمات سرنوشتی جز ورشکستگی در انتظار این مؤسسان نیست.

به گفته وی، هفدهمین همایش آسیب‌شناسی و طب آزمایشگاه از چهارم تا ششم آذرماه در مرکز همایش‌های بین‌المللی رازی به همت انجمن آسیب‌شناسی ایران و با همکاری گروه‌های پاتولوژی دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور، انجمن رادیوتراپی انکولوژی، انجمن خون و سرطان کودکان، انجمن مدیکال انکولوژی و هماتولوژی، مجمع انجمن‌های علمی گروه پزشکی، آزمایشگاه مرجع سلامت، مرکز تحقیقات غدد دانشگاه علوم پزشکی تهران، پژوهشکده غدد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، مرکز تحقیقات سازمان انتقال خون ایران و مرکز تحقیقات انکوپاتولوژی دانشگاه علوم پزشکی ایران برگزار می‌شود.

 

انتهای پیام/

 

ویدیو مرتبط :
طرح تحول نظام سلامت در استان مرکزی