گزارش عملکرد بنیاد ملی نخبگان 94-1393/ بخش دوم

به گزارش ایرنا از بنیاد ملی نخبگان، این بنیاد طی یکسال گذشته، طراحی مسیرکامل طی طریق نخبگانی و تمهید و تجهیز ایستگاه های نخبگانی را سرلوحه اهداف خود قرار داده است، از همین رو سیاست بنیاد مبتنی بر جامعیت برنامه های «شناسایی آحاد وگروه های نخبگانی»، «طراحی مسیر هدایت در پرتو تعالیم و آداب اسلامی ـ ایرانی»، «تمهید شرایط به کارگیری نخبگان در جهت اثرگذاری»، «الگوسازی از نخبگان و سرآمدان» و «پاسداشت مقام آنان در جامعه» بوده است.
مأموریت اصلی بنیاد ملّی نخبگان توسعۀ منابع انسانی برگزیده کشور در جهتی است که بتوانند مدیریت تحول کشور را در دست گیرند، به همین دلیل برنامه­های بنیاد به منظور «نخبه شناسی»، «نخبه پروری»، «نخبه گزینی» و «نخبه گماری» بازبینی شده است.
از جمله وظایف بنیاد ملّی نخبگان می توان به سیاست گذاری و برنامه ریزی برای «پشتیبانی مادّی و معنوی از نخبگان کشور»، «شناسایی، هدایت و حمایت نخبگان به منظور ارتقای تولید علم درکشور»، «کشف، جذب و پرورش استعدادها و حمایت از شخصیت های جامع الشرایط علمی»، «حمایت از نخبگان برای انجام فعالیت های تحقیقاتی وکارآفرینی» اشاره کرد.
در بدو استقرار دولت یازدهم، بنیاد نقش اصلی خود را در اعطای کمک هزینه تحصیلی به برگزیدگان کنکور و المپیادها و نیز مخترعان می دانست و پیرو تصویب سند راهبردی کشور در امور نخبگان در شورای عالی انقلاب فرهنگی و تأکید مقام معظم رهبری و مقام عالی ریاست جمهوری، بنیاد ملّی نخبگان بازنگری در مقررات و نیز فرایندهای کاری خود را از بدو تشکیل دولت یازدهم در دستور کار قرار داد و تلاش کرد مسیر توانمندسازی و هدایت مستعدان برتر و نخبگان را برای تبدیل شدن به نقطه اتکای ملّی هموار کند.
یکی از مهم­ترین توفیق­های بنیاد ملّی نخبگان طی دو سال گذشته، تغییر بینش و چرخش در رویکردهای اجرایی در زمینه شناسایی اجتماعات نخبگانی و چگونگی پشتیبانی از آنان بوده است، به همین دلیل شناسایی و هدایت اجتماع­های نخبگانی عرصه­های مختلف درمسیر تأثیرگذاری با این نگرش که ارزش نخبه نه صرفاً به هوش و استعداد او بلکه به تأثیرگذاری و نقش­آفرینیِ او در عرصۀ ملّی بستگی دارد، در دستور کار قرار گرفت.
برای تحقق این هدف می بایست چند رویکرد اصلی مورد توجه قرار می گرفت که گام نخست توجه به تنوع عرصه­های فعالیت نخبگانی (و نه فقط علم) است.
از سوی دیگر بنیاد تلاش کرد با پرهیز از برچسب­زنی به اجتماعات نخبگانی، یکی از آفت­های جدّی در این حوزه را از بین ببرد و نظریه «توانمندی­برتر، مسؤولیت بیشتر» و «خدمت بیشتر، ارزش والاتر» را در اجتماع نخبگانی نهادینه کند.
یکی از نکات مهم در برنامه­ریزی­های بنیاد ملّی، توجه به نقش حاکمیتی این نهاد از یک سو و لزوم همکاری و هماهنگی با دستگاه­های ذی­ربط ملّی از سوی دیگر است به همین دلیل این نهاد تلاش برای هم­افزایی میان دستگاهی را در اولویت کاری خود قرار داد و تلاش کرد تا اولاً نقش خود را به عنوان نهادی «سیاست­گذار، راهبر و ناظر» در سطح ملّی ارتقا دهد و از «تصدّی گری» در امور اجرایی بپرهیزد و ثانیاً در طراحی برنامه­ های ملّی، از توانمندی سایر دستگاه ­ها مانند وزارت آموزش و پرورش، وزارت علوم، وزرات بهداشت و دانشگاه­ها بهره ­مند شود.
مسئله اول در حوزه نخبگانی، ضعف نظام شناسایی برگزیدگان درحوزه های مختلف بود که استقرار نظام شناسایی اجتماعات نخبگانی از طریق تنوع بخشی در تعریف سطوح، حوزه های فعالیت های نخبگانی و روش های شناسایی آنان و همچنین بازنگری و بازتعریف ضوابط و مقررات مربوط به فرایندهای شناسایی، جذب و پشتیبانی از اجتماع های نخبگانی در دستگاه ها مسؤول تا حد قابل قبولی برطرف شد.
شناسایی و پشتیبانی از دانش آموزان در قالب اجرای طرح شهاب (شناسایی و هدایت استعدادهای برتر) در هشت حوزه استعدادی شامل استعداد اجتماعی، استعداد کلامی، استعداد علوم، استعداد حرکتی، استعداد ریاضی، استعداد هنری، استعداد فرهنگ دینی و استعداد فضایی، توجه به تفاوت­های فردی و با رعایت اصل عدالت آموزشی و تربیتی در تمامی استان های کشور و همچنین توجه به ارتقای سطح کیفی آموزش های مدرسه ای (در همه دوره های تحصیلی) به منظور پرورش خلاقیت، مهارت حل مسأله، آداب و مهارت های زندگی در دانش آموزان اقدام مهم بنیاد ملی نخبگان در حوزه دانش آموزی است.
دانشجویان گروهی دیگر از جامعه هدف بنیاد ملی نخبگان بودند که در این حوزه آیین نامه «اعطای جایزه های تحصیلی به دانشجویان صاحب استعداد برتر» به منظور هدایت هدفمند دانشجویان صاحب استعداد برتر در دانشگاه ها، پژوهشگاه ها و مراکز فناوری کشور و پشتیبانی از فعالیت های نخبگانی آنان به تصویب و اجرا رسید.
براساس این آیین نامه، بنیاد ملی نخبگان هرساله به تعدادی از دانشجویان صاحب استعداد برتر در صورت کسب امتیاز از فعالیت های نخبگانی خود در مقاطع مختلف تحصیلی، جایزه هایی را در چهار بخش آموزش، پژوهش، فناوری و فرهنگ در سه مقطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری تخصصی به برگزیدگان دانشگاهی اعطا می کند.
بر اساس مقررات جدید، جایزه های تحصیلی شامل «اعتبار توانمندی آموزشی»، «اعتبار ارتباطات علمی»، «اعتبار آموزش یاری/ پژوهش یاری/ فن یاری»، «اعتبار اجرای پایان نامه/ رساله»، «اعتبار توان مندی کارآفرینی»، «اعتبار راتبه دانشجویی»، «هدیه ازدواج»، «ودیعه اجاره مسکن» و «اعتبار برنامه ها و سفرهای زیارتی وگردشگری» است که هرساله به برترین دانشجویان دانشگاه ها اختصاص می یابد.
افزایش تعداد مشمولان جایزه های تحصیلی به ویژه در دوره های تحصیلات تکمیلی، تخصیص ظرفیت به دانشگاه های سراسرکشور، ارائه خدمات موردنیاز برای انجام فعالیت های فردی وگروهی، توسعه هسته های فعال دانشجویی، رصد رفتار و فعالیت های نخبگانی دانشجویان و همچنین ترویج فرهنگ کار و تلاش به جای ایجاد توقع از جمله مهمترین رویکردهای آیین نامه مذکور است.
یکی از گروه هایی که همواره باید مورد توجه نظام نخبگانی قرار بگیرند، فارغ التحصیلان دانشگاهی هستند. آیین نامه «شناسایی و پشتیبانی از دانش­آموختگان ­برتر دانشگاهی» در همین راستا با هدف ایجاد چارچوبی برای شناسایی برترین دانش آموختگانِ دانشگاهی و ایجاد تمهیدات لازم برای هدایت و به کارگیری آنان در اجتماع تخصصی مرتبط با دو محور «هدایت و تواناسازی» و «اشتغال و اثرگذاری» به تصویب رسید و اجرایی شد.
بر اساس این آیین نامه، دانش آموختگان برترِ دانشگاه ها مشمول تسهیلات مختلفی مشتمل بر استفاده از تسهیلات نظام وظیفه تخصصی، جایزه پسادکتری شهید چمران، جذب در مؤسسه های علمی، جذب در نهادهای فناورانه، جذب در دستگاه های اجرایی و نیز تسهیلات فرهنگی می شوند.
«هدایت و تواناسازی» و «اشتغال و اثرگذاری» دانش آموختگان برتر در اجتماع تخصصی، حمایت از دانشگاه ها، پژوهشگاه ها و مراکز علمی برای استمرار نقش تربیتی خود برای دانش آموختگان، پررنگ کردن مجموعه فعالیت های نخبگانی دانش آموختگان دانشگاهی، استفاده بهینه از فرصت «خدمت نظام وظیفه» صاحبان استعداد برتر و نخبگان به منظور تمرکز بر حل مسائل اصلی دستگاه های مختلف با همکاری ستاد کل نیروهای مسلّح مهمترین خروجی های نگاه جدید بنیاد ملی نخبگان است.
یکی از جوامع مهم نخبگانی کشور استادان دانشگاه ها هستند که بنیاد در دور جدید این قشر را نیز مورد توجه قرار داده است و آیین نامه «شناسایی و پشتیبانی از اعضای هیئت علمی برگزیده دانشگاهی» به منظور شناسایی و حمایت از اعضای هیئت علمی تلاشگر دانشگاه ها، مؤسسات آموزشی عالی و پژوهشی و فناورانۀ کشوربه تصویب رسید که البته از ابتدای سال 1395 اجرایی می شود.
بر اساس آیین نامه مذکور، بنیاد سالانه از میان اعضای هیئت علمی مؤسسه­های علمی کشور در دو سطح منطقه­ای و ملّی و با در نظر گرفتن فعالیت­های نخبگانی آنان در زمینه­های آموزش، پژوهش، فناوری، فرهنگ و خدمت، تعدادی را به عنوان «استاد سرآمد» و تعدادی را به عنوان «استاد شامخ» شناسایی کرده و ضمن تکریم از آنان، از فعالیت های نخبگانی آنها پشتیبانی می­کند.
بر مبنای این آیین نامه، «کرسی آموزش»، «کرسی پژوهش»، «کرسی فناوری و نوآوری»، «کرسی فرهنگ و خدمت» و «کرسی استاد شامخ (جایزه علامه طباطبایی)» به برگزیدگان اعطا خواهد شد.
آیین نامه «شناسایی و پشتیبانی از برگزیدگان قرآنی کشور» دیگر آیین نامه بنیاد ملی نخبگان بود که با هدف شناسایی اجتماعات نخبگانی در زمینه های مرتبط باگفتمان قرآنی شامل حفظ ، قرائت، تفسیر، تربیت منابع انسانی، آموزش، پژوهش، تبلیغ، فرهنگ سازی و ترویج قرآن و معارف اهل بیت علیهم السّلام خردادماه سال 94 به تصویب رسید.
این آیین نامه که به منظور ترویج فرهنگ انس با قرآن، معارف عترت علیهم السلام و اصول و ارزش های انقلاب اسلامی در بین اجتماع نخبگانی تدوین شده است، در مرحله اجرایی شدن قرار دارد.
تصویب آیین نامه «شناسایی و پشتیبانی از برگزیدگان ادبی کشور» دیگر اقدامی بود که با هدف شناسایی اجتماعات نخبگانی در هر یک از حوزه های ادبی شامل شعر، داستان و تخصص های زبانی و ادبی از جمله نویسندگی، ویرایش، آموزش زبان فارسی، ترجمه، زبان شناسی و پژوهش زبانی و ادبی به تصویب رسید.
بر این اساس بنیاد تلاش دارد تا با بهره مندی از توان دستگاه های تخصصی مانند فرهنگستان زبان و ادب فارسی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان تبلیغات اسلامی و صاحبنظران حوزه ادبی، برگزیدگان را در هر یک از حوزه های ادبی در دو رده «مستعد برتر ادبی» و «سرآمد ادبی» شناسایی کند و به منظور تسهیلِ مسیر فعالیت های نخبگانی آنان، تسهیلاتی را منظور زمینه سازی برای رشد مستعدان برتر ادبی و اثرگذاری و الگوسازی از سرآمدان ادبی اعطا کند.
شناسایی و پشتیبانی از برگزیدگان حوزوی کشور دیگر رسالت بنیاد ملی نخبگان است که به دلیل دستیابی به آن آیین نامه «شناسایی و پشتیبانی از برگزیدگان حوزوی کشور» به منظور شناسایی اجتماعات نخبگانی در حوزه های علمیه کشور و با در نظر گرفتن فعالیت های نخبگانی آنان در ساحت های پنج گانه آموزش، پژوهش، اخلاق و تربیت، تبلیغ و امور فرهنگی و مدیریت به تصویب هیئت امنا رسید.
آیین نامه شناسایی و پشتیبانی از برگزیدگان هنری کشور نیز با هدف شناسایی اجتماعات نخبگانی در گروه های هشت گانه هنری شامل هنرهای نمایشی، تجسمی، سینمایی، موسیقی، سنتی، صنایع دستی، معماری و شهرسازی و هنرهای چندرسانه ای به تصویب رسیده است که از ابتدای سال 1395 اجرایی خواهد شد.
فقدان زیرساخت های پژوهشی مرتبط با نظام نخبگانی مسئله دیگری بود که بنیاد ملی نخبگان با آن دست به گریبان بود که با رویکرد توسعه زیرساخت های پژوهشی و اطلاع رسانی نخبگان و همچنین ایجاد و ساماندهی زیرساخت های پژوهشی به منظور تسهیل دسترسی آحاد اجتماع نخبگانی به دستاوردهای مطالعاتی و پژوهشی کشور تلاش شد بخش زیادی از آن رفع شود.
پشتیبانی از پایان نامه های دانشجویان در مقاطع تحصیلات تکمیلی، ایجاد مرکز اطلاعات و پایش فعالیت های نخبگانی و راه اندازی سامانه همگام ازجمله اقدامات این حوزه بود.
علاوه بر آن برنامه ریزی برای ایجاد درگاه جامع هدف دستیابی به محیطی یکپارچه و جامع برای دسترسی به اطلاعات بنیاد با توجه به سطوح کاربری مختلف متقاضیان، کارشناسان و مدیران، تجمیع همۀ وبگاه های موجود، چه در سطح بنیاد ملّی و چه در سطح بنیادهای استانی است که با طراحی و پیاده سازی این درگاه، هر یک از وبگاه های استانی حکم «زیردرگاهی» از درگاه اصلی را خواهند داشت.
فقدان زیرساخت های ظهور و بروز خلاقیت­های نخبگان در عرصۀ اقتصاد دانش بنیان نیز از مشکلات اساسی پیش روی بنیاد ملی نخبگان بود که تلاش شد با توجه به نقش­آفرینی نخبگان در اقتصاد دانش­بنیان و همچنین برنامه ریزی کوتاه و بلندمدت برای توانمندسازی افراد و گروه های نخبه دارای توانمندی تولید محصولات و خدمات رقابتی و کیفی داخلی در حوزه هایی که نیاز کشور از محصولات خارجی تأمین می شود، این معضل نیز رفع شود.
آیین نامه «شناسایی و پشتیبانی از اختراع های برگزیده» دیگر اقدام در این بخش بود که با هدف توانمندسازی اختراع های برگزیده به منظور رسیدن به محصولی دانش بنیان، ایجاد بازار برای آنها و تکمیل چرخه ملّی نوآوری و تبدیل دارایی های فکری به ثروت از تصویب هیئت امنای بنیاد گذشت.
بر اساس این آیین نامه، بنیاد هرساله تعدادی از اختراع های عرضه شده را در سه سطح شناسایی و به منظور هدایت آنها، تسهیلات توانمندساز در قالب «جایزه نقدی» و «تسهیلات توانمندسازی» برای تحقق مواردی نظیر ثبت بین المللی اختراع، تأسیس شرکت دانش بنیان (نوپا)، آشنایی با فرایند سرمایه یابی و بازاریابی، تسهیل فرایند نمونه سازی (نیمه صنعتی) و شرکت در نمایشگاه های داخلی و بین المللی اعطا می کند.
برگزاری 10 دوره جشنواره «منطقه ای رویش»، بررسی بیش از 12 هزار اختراع در سراسرکشور و شناسایی 220 طرح برگزیده برای تواناسازی صاحبان آنها از مهم ترین نتایج اجرای ضوابط بنیاد در این زمینه است.
علاوه بر این همکاری با نهادهای تخصصی مانند پارک علمی و فناوری پردیس به منظور هدفمندکردن فرایند پشتیبانی از صاحبان طرح و همچنین تخصیص بهینه منابع بنیاد به طرح های دارای قابلیت برای ورود به بازار از طریق طی مسیرِ طراحی شده، از جمله نتایج اجرای مقررات مربوطه در بنیاد است.
اما شاید بتوان ضعف نظام شناسایی برگزیدگان در جشنواره ها و رقابت های نخبگانی را از مسائل مهم در حوزه نخبگانی دانست که تلاش شد با توسعه و تنوع بخشی به جشنواره ها و رقابت ها در زمینه ها و سطوح مختلف و همچنین طراحی شاخص ها و معیارهای لازم برای اعتباردهی، اعتبارسنجی و رتبه بندی جشنواره ها و رقابت های نخبگانی تا حد زیادی این مسئله نیز رفع شود.
تصویب آیین­نامه «شناسایی رویدادهای نخبگانی و پشتیبانی از برگزیدگان آنها» با هدف شناسایی جشنواره ها، مسابقه ها و المپیادهای رقابتی و پشتیبانی از برگزیدگان آنها یکی از اقدامات این حوزه به شمار می آید.
براساس این آیین نامه، بنیاد هر ساله برگزیدگان هر رویداد را متناسب با موضوع رویداد و سطح آن پشتیبانی می کند. چنانچه نتیجه رویداد نخبگانی، گزینش طرح یا فعالیت نخبگانیِ خاصی باشد، پشتیبانی از آن با هدف توسعه طرح برگزیده و در قالب تسهیلات توانمندسازی تجاری یا تسهیلات توسعه علمی و فناورانه صورت می پذیرد.
چنانچه نتیجه رویداد نخبگانی، انتخاب فردی خاص بر اساس فعالیت های نخبگانیِ وی باشد، پشتیبانی از طریق اعطای تسهیلات «توانمندسازی و تأثیرگذاری فرد برگزیده» صورت می پذیرد.
شناسایی و پشتیبانی از برگزیدگان جشنواره های بین المللی فارابی، بین المللی خوارزمی، علوم پزشکی رازی و جوان خوارزمی طی چند سال گذشته از مهم ترین نتایج اجرای ضوابط بنیاد در این زمینه است.
بر اساس آیین نامه جدید، علاوه بر شناسایی و پشتیبانی برگزیدگان رخدادهای رقابتی، بنیاد ملی نخبگان از برگزاری رویدادها نیز پشتیبانی خواهد کرد.
علمی**1055**2017

انتهای پیام /*

ویدیو مرتبط :
عملکرد بنیاد نخبگان استان بوشهر در سال 1391