مردی که رکوردار ساخت منبرهای چوبی است/ وقتی چوب هم گره زده می‌شود

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها- مژگان قادری دانشمند: هنر گره چینی، هنری آمیخته با چوب و شیشه‌های رنگی بوده که در زمان صفویه برای ساخت درهای خانه کاربرد بسیاری داشته است.

این روزها اکثر استادکاران این رشته هنری فوت کرده‌اند و انتظار می‌رود آن‌ها که باقی‌مانده‌اند حمایت شوند تا این هنر احیا شود.

مرد ۵۴ ساله گزارش ما که عاشق استکان قهوه‌خانه‌ای خود است چایی نیمه داغش را سر می‌کشد و با مکثی کوتاه پاسخ به سوالات‌مان را شروع می کند؛ آدم را یاد سنت‌های گذشته می‌اندازد، استاد حرفه گره‌ چینی بوده و از ۴۲ سال پیش که وارد این حرفه شده نزد پدر خود شاگردی کرده است.

این گزارش قصه مردی است که از ۱۲ سالگی به هنر علاقه داشته و به گفته خودش همیشه به دنبال پیدا کردن یک‌تکه چوب برای خلق اثر هنری می‌گشته تا اینکه پایش به حرفه گره چینی باز می‌شود و هم‌اکنون تنها استادکار این حرفه در همدان به‌حساب می‌آید.

امیر برق‌زدگان متولد سال ۱۳۴۰، ساکن همدان و فرزند مرحوم استاد صفدر برق‌زدگان از هنرمندان صنایع‌دستی گره چینی کشور است که به گفته پسرش ۵۰ سال در هنر گره چینی خلق اثر کرد.

امیر برق‌زدگان نخستین روزهای مشغول شدنش به کار را خوب به خاطر دارد، باکمی تمرکز و مرور آن روزها گفت: من همراه پدرم هرروز به محل کارش می‌رفتم و به دست‌های پدرم که در لابه‌لای تکه چوب‌های بی احساس به دنبال خلق اثر زنده می‌گشت نگاه می‌کردم، پدرم از علاقه من به کار خودش خبر داشت و من را به شاگردی قبول کرده بود.

از ۱۲ سالگی کنار پدرم شاگردی می‌کردم

برق‌زدگان بابیان اینکه تا آنجا که یادم می‌آید از ۱۲ سالگی کنار پدرم شاگردی می‌کردم تا اینکه بزرگ‌تر شدم و به خاطر عشق و علاقه‌ای که به این کار داشتم فرزند این کار شدم، گفت: از ۱۲ سالگی افتخار شاگرد نجاری را داشتم و پدرم استاد من بود.

وی با تاسف از مرگ پدر هنرمندش یاد می‌کند که اربعین امسال دیدار حق را لبیک گفته است و ادامه داد: پدر و اجدادم از همان ابتدا نجار بودند و با مشاهده هنر و ظرافت کار آنان علاقه‌مند به این‌کار شدم.

برق‌زدگان با تاکید بر اینکه مشوق اصلی کار در هنر به خصوص گره چینی عشق است زیراکسی که عاشق حرفه و هنر نباشد نمی‌تواند این‌کار را دنبال کند، افزود: درگذشته در همه خانه‌ها حداقل اثری از گره چینی وجود داشت ولی اکنون با تغییر کاربری و تبدیل خانه‌ها به آپارتمان‌ها نه تنها منازل ما تغییر بلکه هویتمان نیز دگرگون شد.

برق‌زدگان با بیان اینکه ساخت گره چینی برای عرضه در بازار و فروش در صورتی معنا دارد که جایی برای عرضه آن وجود داشته باشد، افزود: متأسفانه به دلیل آشنایی کم مردم با این رشته‌ و نبود کاربرد مناسب این حرفه در زندگی روزمره، بازاری به معنای سایر تولیدات صنایع‌دستی برای گره چینی وجود ندارد.

این هنر زنده است و نفس می‌کشد

سوال کردم چرا باوجود نداشتن بازار کار این حرفه را دنبال می‌کنی که او گفت: من جانم را فدای هنرم میکنم چراکه این هنر زنده است و نفس می‌کشد و چرا باید آن را رها کرد.

گرانی چوب، مقرون‌به‌صرفه نبودن کار، تجاری شدن هنر، ماشینی بودن مصالح ساختمانی، نبود استادان زبردست، نبود حمایت از سوی سازمان‌ها و حتی از یاد رفتن این هنر قدیمی همه آن مواردی بود که برق‌زدگان را بیشتر از همه متاثر می‌کرد.

برق‌زدگان بابیان اینکه دلیل منسوخ شدن این هنر، ماشینی شدن زندگی های این دوره و زمانه است، ادامه داد: در زمان کار گره‌چینی چنان لذت و شوق وصف‌ناپذیری به من دست می‌دهد که دلم می‌خواهد شوق و لذتم را با همگان تقسیم کنم.

وی که غبار گذر زمان روی چهره و موهای سفیدش خودنمایی می‌کند به بخش مهمی از فعالیت‌های خود در این چند سال اشاره و بابیان اینکه هنرم معطوف به انجام کارهای مذهبی بوده است، گفت: تاکنون موفق به ساخت محراب‌های مختلفی برای مساجد استان همدان شده‌ام.

برق‌زدگان که با ساخت ۹۱ منبر رکورددار ساخت منبرهای چوبی با هنرنمایی‌های گره چینی است، ادامه داد: نجاری مانند درختی است که منبت‌کاری، گره چینی، معماری و غیره شاخه‌های این درخت تنومند هستند.

برای ساخت درب چوبی آستان امام‌زاده عبدالله شب‌بیداری‌ها کشیده‌ام

این هنرمند بابیان اینکه گره چینی درب چوبی آستان امامزاده عبدالله (ع) شهر همدان با بهره‌گیری از گره (ده تند) نیز از فعالیت‌های بنده بوده است، ادامه داد: برای ساخت درب چوبی آستان امام‌زاده عبدالله همدان شب‌بیداری‌ها کشیده‌ام.

برق‌زدگان قلمی که پشت گوش خود داشت را برداشت و گفت: اگر به‌جای فلز از چوب در ساخت درب آستان امامزاده یحیی(ع) شهر همدان استفاده‌شده بود باعث می‌شد که هنر دست سازنده آن به فراموشی سپرده نشود.

وی تاکید کرد: امامزاده مأمن مومنان پاک‌دلی است که ساعت‌ها را در این مکان مذهبی به راز و نیاز با پروردگار خود مشغول‌اند و دستانشان با چوب‌هایی که بامهارت به هم گره‌خورده‌اند اخت شده است.

وی چوب‌های استفاده‌شده در این هنر را از درخت چنار معرفی كرد و اضافه كرد: درخت چنار به دلیل مقاومت بالایی كه دارد برای این‌كار بسیار مقاوم است و پس‌ازآن درخت گردو نیز از چوب‌های مناسب این حرفه است.

راضی نگه‌داشتن هنرمندان و صنعتگران صنایع‌دستی برای مسؤولان کار سختی نیست

برق‌زدگان در ادامه بابیان اینکه هنرمندان و صنعتگران صنایع‌دستی کم توقع ‌ترین اقشار اجتماعی هستند و راضی نگه‌داشتن آن‌ها برای مسؤولان کار سختی نیست، گفت: به گوش مسوولان برسانید که اگر قرار است صنعت گردشگری رونق پیدا کند اول باید از صنایع‌دستی حمایت شود گرچه قبل از حمایت مسئولان از ما، آن‌ها به کار و هنر ما نیاز دارند.

مرد هنرمند گزارش ما اعتقاد داشت به آنچه می‌خواسته رسیده و حالا وقت آن رسیده که این هنر به مردم معرفی شود.

وی بابیان اینکه هنر گره چینی هرگز فراموش نمی‌شود چراکه این هنر زنده است و روح دارد و خودش را معرفی می‌کند، گفت: اگر قرار باشد کسی بیدار شود آن مردم هستند که باید سنت‌های فراموش‌شده را بازسازی کنند.

این هنرمند عرصه صنایع‌دستی استان همدان بابیان اینکه غیاث‌الدین جمشیدها و استاد قمی‌ها به این کار مشغول بوده اند پس ارزش این هنر کم نیست، ادامه داد: این هنریک تناسب الهی است که خودش خریدارش را جذب می‌کند، هرچند که بازار فروش خوبی ندارد.

نشان ملی از سازمان یونسکو دارم اما حمایت نشدم

برق‌زدگان هم‌چنین درباره کارهایش و اینکه چقدر این کاردیده شده است، گفت: من مهر ملی یا همان نشان ملی یونسکو و چندین لوح و تقدیرنامه دارم و در بسیاری از نمایشگاه‌های داخلی و خارجی شرکت کرده ام و از سوی سازمان میراث فرهنگی نشان و تقدیرنامه‌های بسیاری دریافت کرده ام اما چه فایده که تاکنون از هیچ سازمان یا موسسه ای برای توسعه کارم حمایت مالی نشده‌ام.

صحبت‌هایم که با این هنرمند به پایان رسید از روی صندلی بلند شدم و چرخی در کارگاه کوچکش زدم و از او خواستم برای گرفتن عکسهای گزارش با من همکاری کند.برق‌زدگان کنار چند اثری که در دست‌ساخت داشت رفت و با صدایی آرام گفت عکس هایت را طوری تهیه کن که هنر زیبایی خود را نشان دهد.

کارم که تمام شد وسایلم را جمع کردم و در خوش‌وبشی کوتاه از اینکه در ابتدایی ترین ساعات صبح پذیرای حضورم بود از استاد برق‌زدگان تشکر کردم و راهی محل کارم شدم. در راه آنچه در ذهنم می‌گذشت حرفهای این استاد حرفه صنایع‌دستی کشورم بود که بارها بر زبان آورد که حتی جان خود را فدای هنرش می‌کند و این درحالی بود که درک این جمله برایم آسان نبود.

ویدیو مرتبط :
ساخت پازل سه تکه گره ای چوبی