فریبرز رئیس دانا در گفت‌وگو با آرمان: روحانی در‌حال تکرار اشتباه احمدی‌نژاد است

آرمان/ متن پیش رو در آرمان منتشر شده و انتشار آن به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست.

هنگامی که درخواست گفت‌وگو را با وی در میان گذاشتم، پذیرفت. من را به منزلش دعوت کرد تا در یک فضای صمیمی و به دور از هیاهو و جنجال به گفت‌وگو بپردازیم. با ورود به منزلش نخستین چیزی که توجهم را جلب کرد عکس بزرگ زنده‌یاد دکتر مصدق بر دیوار بود. بسیار صمیمی و بی‌پیرایش بود و بیشتر از آنکه از جنس مردان قدرت باشد، از جنس توده‌های مردم به نظر می‌رسید. خودش می‌گفت: «حاضرم برای دفاع از حقوق مردم هر مشقتی را به جان بخرم». اندکی که از گفت‌وگو گذشت متوجه شدم تحلیل‌هایی که ارائه می‌کند متفاوت است؛ نکته‌ای که از دانش بسیار گسترده‌اش حکایت می‌کرد. دکتر فریبرز رئیس دانا اقتصاددان و چهره مطرح دانشگاهی کشور در گفت‌وگو با «آرمان» از تسامح و مدارا با چالش‌های سیاسی و اقتصادی جامعه خودداری کرد و مانند یک منتقد با صراحت به بیان نظریات خود پرداخت. در ادامه متن گفت‌وگوی «آرمان» با دکتر فریبرز رئیس دانا دانش‌آموخته مدرسه اقتصاد و علوم سیاسی دانشگاه لندن را از نظر می‌گذرانید:
آقای روحانی تلاش کرد ابتدا موانع خارجی اقتصاد ایران را که با تحریم‌ها به وجود آمده بود برطرف کند و سپس به ساماندهی اقتصاد داخلی بپردازد. به نظر شما این استراتژی صحیح انتخاب شد؟دولت آقای روحانی در این زمینه به چه میزان موفق عمل کرده است؟
آقای روحانی در انتخاب استراتژی، هدف‌گذاری و ساختار اقتصادی که برای خود تدوین کرده روش صحیحی را در پیش نگرفته و از استراتژی مناسبی استفاده نکرده است. همین مساله که دولت آقای روحانی دوران پس از توافق هسته‌ای را به نام «دوران پسا برجام» نام‌گذاری کرده به معنای این است که ایشان برجام را نقطه عطف تاریخ قلمداد می‌کند. آقای روحانی گمان می‌کند با پیروزی برجام اقتصاد ایران شکوفا خواهد شد. به نظر من این دیدگاه صحیح نیست و دارای پشتوانه علمی و کارشناسی نیست. مشکلات اقتصادی ایران تنها به دلیل تحریم‌های بین‌المللی به وجود نیامده که با برداشته‌شدن تحریم‌ها از بین برود. ساختار اقتصادی و شاکله اقتصادی ایران دارای مشکل و نقصان است و هیچ ارتباطی به تحریم‌های بین‌المللی ندارد. ساخت قدرت و توزیع ثروت در بین طبقات مختلف اجتماعی در ایران به شکلی است که اقتصاد ایران را دچار «فروبستگی تورمی» کرده است. تحریم‌ها مشکلات ساختاری اقتصاد ایران را تشدید کرد و روی بدنه معیوب اقتصاد ایران سوار شد. تحریم‌ها ضربه‌های زیادی به اقتصاد ایران وارد کرد و نتایج ناخوشایندی برای اقتصاد ایران در پی داشت. یکی از نتایج تحریم‌ها این بود که توده‌های مردم را محروم کرد و سبب شد توده‌های محروم جامعه نسبت به این مساله واکنش‌های اجتماعی و سیاسی نشان بدهند. نکته دیگر اینکه بسیاری از موسسات دولتی و نیمه دولتی داخلی در ایران به دلیل اینکه در دوران تحریم‌ها مواد اولیه به آنها تعلق نمی‌گرفت دچار آسیب‌های جدی شدند. همه این مشکلات اقتصادی از درون به دولت فشار وارد می‌کرد که به سمت حل کردن مساله تحریم‌ها حرکت کند. با این وجود برداشته شده تحریم‌ها به منزله بهبود وضعیت اقتصاد ایران نیست. برداشتن شدن تحریم‌ها نمی‌تواند مشکلات ساختاری ایران را از بین ببرد. ازسوی دیگر مساله تحریم‌ها هنوز حل نشده و ایالات متحده آمریکا به شکل‌های مختلف در حال کارشکنی و بدرفتاری در این زمینه است.
شاید آقای روحانی تا قبل از توافق هسته‌ای گمان نمی‌کرد مشکلات دوران پسابرجام عمیق‌تر ازآن چیزی که از قبل فکر می‌کرده است. این در حالی است که مخالفان و همچنین دشمنان منطقه‌ای نیز دولت آقای روحانی را تحت فشار قرار داده‌اند. به نظر شما در چنین شرایطی آقای روحانی چه استراتژی را باید در دستور کار خود قرار بدهد؟
متاسفانه هنوز دقیقا مشخص نیست در مساله برجام چه بده وبستانی صورت گرفته و چه اتفاقی رخ داده است. به نظرمن آقای روحانی در حال «ایرانیزه کردن» اقتصاد نئولیبرالی است واز یکی از شیوه‌های نادرست علم اقتصاد یعنی کمک فرستادن سرمایه دولتی به بازار استفاده می‌کند. در شرایط کنونی دولت آقای روحانی نقش «سرمایه دار» را برای بازار بازی می‌کند. این در حالی است که نه سرمایه‌گذار است و نه از شیوه دولت رفاهی استفاده می‌کند. به همین دلیل در فضای بازار قدرت مانور بالایی ندارد. دولت آقای روحانی گمان می‌کند اگر با کشورهای غربی ارتباط برقرار کند مشکلات اقتصادی ایران از بین می‌رود و اگر توافق هسته‌ای صورت بگیرد سیلی از خوشبختی وارد اقتصاد ایران می‌شود. به نظر من برخی از اقتصاددانان که با دولت همکاری دارند نیز این مساله را از نظر علمی به آقای روحانی گوشزد کرده بودند که چنین روشی صحیح نیست؛ اما روش نئولیبرالی آقای روحانی مانع از پذیرفتن این واقعیت اقتصادی و سیاسی شده است. آقای روحانی گمان می‌کند با صادرات می‌تواند وضعیت اقتصاد کشور را بهبود ببخشد. به همین دلیل هم تلاش می‌کند صادرات ایران را افزایش دهد. این در حالی است که تا زمانی که ساختارهای اقتصادی ایران درست نشود و شکل علمی و منطقی به خود نگیرد نمی‌توان صادرات مطلوب و استاندارد به بازارهای جهانی ارسال کرد. به عنوان مثال ایران در سال‌های اخیر قصد داشته خودروهای خود را به کشورهای دیگر صادر کند. با این وجود به دلیل عدم علاقه کشورهای خارجی به خودروهای ایران، دولت مجبور شده خودروهای تولید شده را به بازارهای داخلی منتقل کند. به نظر من بسیاری از آلودگی‌ها ومرگ و میر در تصادفات رانندگی نیز به همین دلیل بوده است. آقای روحانی گرایش زیادی به غرب دارد و گمان می‌کند می‌تواند بدعت گذار ارتباط پایدار ایران با کشورهای غربی باشد. توافق هسته‌ای که در دولت آقای روحانی به نتیجه رسید دستاورد خوبی بود اما باید از پایه و زیرساخت‌ها شروع می‌شد. همه دولت‌های پس از انقلاب به شکل‌های مختلف در مساله هسته‌ای نقش داشته‌اند و با سیاست‌های باز یا بسته خود در سرنوشت پرونده هسته‌ای ایران تاثیرگذار بوده‌اند. با این وجود آقای روحانی تلاش کرد سایه جنگ را که احمدی‌نژاد به وجود آورده بود از سر مردم ایران بردارد. این حرکت آقای روحانی صحیح و مثبت بوده و هیچ بحثی درباره آن وجود ندارد. با این وجود من معتقدم سایه جنگ هنوز به طور کامل از سر مردم ایران برداشته نشده است. جغد جنگ از این کنگره بلند شده و در کنگره دیگر نشسته است. دولت آقای روحانی هنوز ماهیت دولت ایالات متحده آمریکا را نشناخته است. شاید هم شناخته و گمان می‌کند تنها راهکار همین است. باراک اوباما در جایی عنوان کرد دارایی‌های بلوکه شده ایران در کشورهای خارجی رقمی بالغ بر۱۵۰میلیارد دلار است. این در حالی است که ترامپ در میتینگ‌های انتخاباتی خود عنوان می‌کند۱۳۰میلیارد دلار بوده است. برخی از مقامات دیگر ایران و آمریکا نیز رقم‌های دیگری را در این زمینه عنوان می‌کنند. سوال من اینجاست که چطور سیستم‌های بانکی و مالی ما هنوز نمی‌تواند رقم دقیق دارایی‌های ایران را در بانک‌های خارجی محاسبه کنند و به اطلاع افکار عمومی برساند. دولت آقای روحانی باید نخستین اولویت اقتصادی خود را پیدا کردن راه‌حل برای۷/۵میلیون تحصیلکرده بیکار در جامعه قرار می‌داد. بنده با ایجاد ارتباط با کشورهای خارجی مخالف نیستم و معتقدم ممکن است دستاوردهای خوبی برای اقتصاد کشور به همراه داشته باشد. با این وجود معتقدم نباید اجازه داد عاملان تحریم‌ها و کسانی که باعث به وجود آمدن تحریم‌ها شدند دوباره در ایران به قدرت برسند.
ایالات متحده آمریکا به تازگی مبلغ۸/۲میلیارد دلار از پول‌های بلوکه شده ایران را مصادره کرده است. آیا آمریکا با توسل به چنین اقداماتی در اندیشه گرفتن امتیازات بیشتر از ایران است یا اینکه برای ساکت کردن مخالفان داخلی خود در مساله برجام دست به چنین اقدامی زده است؟
ایالات متحده آمریکا براساس ماهیت نظام امپریالیستی خود دست به چنین اقداماتی زده است. نمی‌توان نام چنین اقداماتی را کارشکنی، سنگ اندازی یا فشار برای گرفتن امتیاز بیشتر گذاشت. با ماهیت امپریالیسم باید با خرد اقتصاد سیاسی و خرد دیپلماسی نوین جهانی برخورد کرد. نوشتن قرارداد و امضا کردن آن سیاست آمریکا بوده است. آمریکایی‌ها از ابتدا می‌دانستند پرونده هسته‌ای ایران برای آنها چه فواید و مضراتی دارد. در نتیجه با سیاست و برنامه‌ریزی با ایران توافق کردند. ماهیت ایالات متحده آمریکا سلطه‌جویانه و متکبرانه است. بیل کلینتون رئیس‌جمهور سابق آمریکا و همسر هیلاری کلینتون سال‌ها قبل به صراحت عنوان کرد«آمریکا بدون سلطه جهانی نمی‌تواند به حیات خود ادامه بدهد». کلینتون در یکی از نطق‌های خود در ي

ویدیو مرتبط :
به روحانی توصیه می کنم خطای احمدی نژاد را تکرار نکند !