روستای «خور» نگینی بر پیشانی کویر خراسان جنوبی

خبرگزاری مهر- گروه استان ها: روستای خور یکی از روستاهای هدف گردشگری خراسان جنوبی بوده که درفاصله ۸۵ کیلومتری شمال غربی شهر بیرجند، در کرانه شمالی دشت لوت قرار دارد.

این روستا با خانه‌های کویری خود همچون نگین بر پیشانی کویر خراسان‌جنوبی از سمت یزد و کرمان می‌درخشد.

خانه‌های خشت و گلی، ردیف بادگیرها، اتاق‌های دور تا دور حیاط، هشتی‌ها و دهلیزها، دیوارهای قطور و حوض و باغچه وسط حیاط از آرایه‌های اصلی روستا است.

«گوده» که گودی پهن و نسبتا عمیقی بوده و نتیجه سالیان دراز خاکبرداری و گودبرداری مردم روستا برای حاصلخیز کردن زمینهای کشاورزی است، دور تا دور آبادی را در برگرفته است.

تراکم خانه‌ها و کوچه‌های پر پیچ و خم هم‌چنین بادگیرها از شاخص‌های عمده روستاست که به‌منظور مقابله با اوضاع اقلیمی منطقه به‌وجود آمده است.

در ارتباط با وجه تسمیه خور نظرات متفاوتی وجود دارد، برخی گویند بدین سبب نام این روستا را خور نهاده اند که بر کرانه کویر است و نامی است که بر شهرها و آبادیهای حاشیه دریا و کویر می‌نهند.

برخی روایت می‌کنند که در قدیم نام روستا شهر سبز بوده و در پی جنگی که در این روستا در می‌گیرد نام آن به خون و سپس خور تغییر پیدا می‌کند.

ساکنان اولیه روستا با هوشمندی مکان آن را به گونه ای انتخاب کرده اند که آب مورد نیاز روستا که تا پیش از لوله کشی روستا از طریق قنات تامین می‌شده است.

حوضه آبی قنات به اندازه مناسبی پهن و گسترده است وسبب شده آب آن حتی پس از چندین سال خشکسالی تغییر محسوسی نکند.آب قنات اضافه بر تامین آب نوشیدنی روستا زمین های کشاورزی و باغهای روستا را نیز سیراب می کند.

جاذبه های گردشگری خور

روستای خور در دشتی وسیع استقرار یافته و واجد ارزش‌های تاریخی و جاذبه‌های فرهنگی است. از مهم‌ترین آثار تاریخی روستا می‌توان به آثار زیر اشاره کرد.

قلعه خور، که از خشت ساخته شده و در مجاورت روستا قرار دارد. این قلعه، بر روی صخره‌ای به ارتفاع ۵ تا ده متر بنا گردیده است. قلعه خور به سبک و سیاق قلعه‌های بیابانی احداث گردیده و در اطراف آن به منظور تأمین امنیت خندق نیز حفر شده است. مصالح عمده به کار رفته در ساخت این قلعه، عمدتاً خشت و گل و آجر است.

آب انبار خور، که احتمالاً در دورة صفویه و هم زمان با حمام، مسجد و بافت تاریخی خور احداث شده است. برای دسترسی به ورودی آب انبار، باید از یک مسیر طبیعی و رسوبی عبور کرد. برخلاف سایر آب انبارها، این آب انبار راه پله ندارد و برای رسیدن به آب آن، عبور از دالانی در زیر کوه ضروری است. مصالح به کار رفته در ساخت این آب انبار شامل آجر، سنگ و ملات آهک و ساروج است.

حسینیه، حمام، خانه‌های قدیمی، آسیاب‌های آبی و گورهای گچی که بیشتر متعلق به دوره‌ی صفویه از دیگر جاذبه های تاریخی این روستا است.

آبگرم خور

از جاذبه‌های طبیعی این روستا نیز می‌توان به آب گرم، چشم‌انداز کویری و آسمان پرستاره آن را نام برد.

موسیقی و استفاده از سازهای بادی، در مراسم عمومی روستا رواج دارد. از زیباترین جلوه‌های موسیقی روستا می‌توان به رقص چوب‌بازی، آواها و ترانه‌های آهنگ آزاد، کنار به خاک، وسط به خاک، پک پک، دست به خواب، پشت و گندم کاری اشاره کرد. آهنگ‌هایی نیز در مراسم عروسی و شادی‌های عمومی نواخته می‌شوند.

سوغات روستای خور را فراموش نکنید

صنایع دستی روستای خور شامل قالی، گلیم و تون است. همچنین سفالگری و ساخت الچیش و دیگر زیورآلات مانند النگو، ایاره، بازوبن، جقه، چوری خلخال خفه بن، دس بن، کشکول و… در روستا رواج دارد.

گردشگران روستای خور می‌توانند زعفران، زرشک، کشک محلی، زیورآلات زنانه به ویژه الچیش و برخی گیاهان دارویی منطقه را به عنوان سوغاتی خریداری کنند.

غذاهای محلی روستای خور بسیار متنوع‌اند. پلو خورشت گاو رس، قلور پلو یا بلغو پلو، ساوری پلو، قورمه و خورشت آلو، خورشت ریواس، انواع تاس کباب و خاگینه، انواع آش‌ها مانند اماج، آش رشته و آش آلو از غذاهای بومی این روستا است.

دو نوع قوروت خنک و گرم روستا نیز شهرت فراوان دارند، که قوروت خنک را بیشتر در تابستان‌ها مصرف می‌کنند.

این روستا در کتب تاریخی از آن به عنوان یکی از شهرهای قدیمی نام برده شده است که بافت تاریخی آن متأثر از شرایط اقلیمی و جغرافیایی محیط خود است.

ویدیو مرتبط :
زلزله خراسان جنوبی روستای شاج