زندگی خاکستری در زیر چادرهای سیاه/ مردمانی از جنس سنگ

خبرگزاری مهر،گروه استان ها-الهام شبانی مقدم: سیاه‌چادر نشین ها که اغلب آن‌ها را افراد روستایی تشکیل می‌دهد بیشترین جمعیت را در حاشیه شهرهای سبزوار، نیشابور، قوچان و تربت در خراسان رضوی دارند و در هر فصل سال بنا به شرایط آب و هوایی خانه های سیاه خود را به دوش می کشند.

سهم شهرستان سبزوار از آمار مهاجران و ساکن در سیاه‌چادر به گفته مسئولان بیش از ۵۰ سیاه‌چادر با جمعیتی بالغ‌بر ۱۵۰ نفر است که اغلب آن‌ها در ابتدای محور«روداب» و «هشت‌بهشت» سکنی دارند.

ساکنان این سیاه‌چادرها از کمترین امکانات مالی و بهداشتی برخوردارند وزندگی بسیار ساده و ابتدایی دارند لذا برای بررسی مشکلات این افراد به میان سیاه‌چادرها در محور هشت‌بهشت سری می‌زنیم.

در حاشیه شهری که به گفته مسئولان ۸۰ درصد روستاهای آن از نعمت گاز برخوردارند برپایی این سیاه‌چادر در جوار هشت‌بهشت بیشتر انسان را یاد جهنم می‌اندازد.

در یکی از روزهای بهمن‌ماه  مقابل همین سیاه‌چادرها توقف می‌کنیم. با خاموش شدن موتور خودرو یکی از اهالی که بزرگ این طایفه است و  همه او را به یاور مالک صدا می‌زنند به استقبال ما می آید.

 یاور متولد سال ۵۵ و دارای چهار فرزند است. او ۳۰ سال است که در سبزوار زندگی می‌کند و در این رابطه می‌گوید: از زمانی که چشم‌باز کردم با بزرگانمان از سیستان به سمت دیگر شهرهای کشور چادر به دوش بودیم.

وی ادامه می دهد: در بهترین شرایط سنی که یک بچه نیاز به بازی و سرگرمی دارد، ما در فقر مادی شهر به شهر می‌گشتیم تا با کمک‌های مردم زندگی کنیم.

وی ادامه می‌دهد: مدتی در بجنورد، شاهرود و مدتی نیز در قوچان و نیشابور  زندگی می‌کنیم و در زمستان نیز به خاطر شرایط گرم و خشک این منطقه به سبزوار می‌آییم.

رضا یاور مالک از سختی‌های زندگی سیاه‌چادرها نیز برایمان می‌گوید: مشکل ما در سه چیز خلاصه می‌شود غذا، نفت و آب!

وی ادامه می‌دهد: در این سال‌ها هیچ شهری پذیرای ما نبوده است اما ما به‌غیراز همین سیاه‌چادرها مکان دیگری برای زندگی نداریم و مجبوریم با ناچیزترین امکانات در چادرهایمان زندگی کنیم و دم از مشکلات خود نزنیم.

یاور مالک می‌گوید: شغل اصلی این اهالی خرید و پرورش حیواناتی چون الاغ و سگ است و سیاه‌چادران این حیوانات را به گله‌داران و روستائیان می‌فروشند تا سودی به دست آورند.

بچه‌هایی از جنس سنگ

وی با اشاره به حیوانات و سگ‌های اطراف سیاه‌چادر ادامه می‌دهد: این حیوانات همبازی بچه‌های من هستند.

یاور مالک می‌گوید بچه‌ها به این شرایط عادت دارند زیرا آن‌ها از جنس سنگ هستند.

در گوشه‌ای از این شهرک سیاه تعدادی از پسران و دختران در حالی بازی با گلوله‌های شیشه‌ای و یا تیله هستند.

محمدجواد که یازده سال سن داردمی گوید: غیر از تیله‌بازی ما «پتیفال» هم بازی هم می‌کنیم این کلمه برایم ناآشنا است و لذا او توضیح می‌دهد که منظورش فوتبال است.

 گوشه‌ای دیگر، سهم خاله‌بازی دخترکان، سیاه‌چادری کوچک است که با دستان خود برپا کرده‌اند.

صدای قهقهه آن‌ها از داخل چادر شنیده می‌شود اما به‌محض نزدیک شدن من، ورودی چادر را می‌بندند و اجازه ورود را از من می‌گیرند.

یاور مالک خنده‌ای می‌کند و می‌گوید: اینجا غریبه‌ کم می اید  و بچه‌ها با غریبه‌ها مأنوس نیستند.

گل بی‌بی یکی از زنان این طایفه همراهم می‌شود تا زندگی ساکنین این چادرها را از نزدیک نشانم دهد لذا داخل چادر می‌شویم چند دست لحاف و تشک و دو چراغ گرمایشی و دو گلیم کهنه تمام سرمایه و امکانات زندگی در سرپناهش را به من نشان می دهد.

نساء خانم مادر ۵ فرزند و بانوی این چادر است. فرزند کوچکش که کمتر از یک سال دارد اما ظاهرا در شرایط جسمانی خوبی به سر نمی برد.

وی با بیان اینکه فرزندش چندین بار تشنج کرده و به خاطر شرایط مالی نمی‌تواند به شهر برود ادامه می دهد با این حال ما هیچ خواسته‌ای از مسئولان این شهر نداریم.

وی می گوید: در این سال‌ها بارها آمدند و ما با دل‌وجان مشکلاتمان را گفتیم، گاهی دل‌هایمان را با حرف‌هایشان شاد کردند و با عمل نکردن به قول‌هایی که دادند قلبمان را شکستند لذا دیگر حرفی برای گفتن نداریم!

مقاومت سنت در برابر تجدد

معاون سیاسی اجتماعی فرمانداری سبزوار دراین‌ارتباط گفت: استان خراسان به لحاظ مجاورت با استان‌های جنوبی کشور بیشترین مهاجرپذیری و آسیب را در بحث سیاه‌چادرها طی سالیان اخیر داشته است.

حسین میر دشتی در گفت‌وگو با مهر بابیان اینکه فرهنگ این افراد متفاوت با دیگر شهروندان است و حاضر به قبول شرایط خاص شهروندی نیستند افزود: شغل اکثر این افراد تکدی‌گری و خریدوفروش حیواناتی است که جایگاهی در زندگی شهری ندارند.

وی افزود: باید با اقدام کارشناسی شده این سیاه‌چادرها ساماندهی شوند به‌هرحال کوچ دادن آن‌ها از این شهر، مشکلات را به دیگر شهرهای هم‌جوار انتقال خواهد داد لذا  باید راهکاری پیش‌بینی شود تا این افراد که هم‌وطنان ما هستند در معرض آسیب قرار نگیرند.

کوچ دادن سیاه چادر ها  از این شهر به آن شهر مشکلات را به دیگر شهرهای هم‌جوار انتقال خواهد داد لذا  باید راهکاری پیش‌بینی شود تا این افراد که هم‌وطنان ما هستند در معرض آسیب قرار نگیرندوی اظهار کرد: سیاه‌چادرها دارای آداب خاص خود هستند و تا زمانی که ارتباط دوطرفه نباشد دستگاه‌ها قادر به ارائه خدمات به آن‌ها نیستند.

وی افزود: دانشگاه علوم پزشکی مدتی قبل برای مسائل بهداشتی پزشکی را به میان آن‌ها فرستاد تا معاینات اولیه از بچه‌ها و حتی مادران باردار را انجام دهد اما آن‌ها علاقه‌ای به پذیرش نداشتند.

وی افزود:در شرایط طبیعی این افراد هیچ‌گونه آمادگی برای دریافت خدمات ندارند، مگر اینکه شرایط جسمانی آن‌ها به حدی باشد که با داروهای خانگی نتوانند آن را حل کنند که در این صورت به مراکز درمانی مراجعه می‌کنند.

شهرداری وظیفه‌ای ندارد

محمدعلی طالبی شهردار سبزوار نیز در این رابطه گفت: سیاه‌چادرها در خارج از محدوده شهر مستقر هستند این موضوع اجتماعی و امنیتی است و طبق قانون در حوزه کار شهرداری قرار ندارد.

وی افزود: ما فقط افرادی که در سطح شهر تکدی گری کنند جمع آوری می کنیم که خوشبختانه این مشکل روزبه‌روز در حال کمرنگ شدن است و به‌زودی سبزوار به‌عنوان شهر بدون متکدی در استان معرفی خواهد شد.

دانش آموزان بی‌هویت

رئیس آموزش‌وپرورش شهرستان سبزوار نیز به مهر گفت: اغلب کودکان و نوجوانان ساکن در این سیاه‌چادرها بدون شناسنامه هستند و به لحاظ فراگرفتن علم، مشکل قانونی دارند.

 مرتضی بینش برنامه‌ای برای آموزش کودکان سیاه‌چادرها پیش‌بینی‌نشده اما اگر آن‌ها علاقه‌مند به فراگرفتن آموزش باشند این دستگاه نیز مشکلی برای اجرای آن ندارد.

وی افزود: به لحاظ کمبود نیرو ما نمی‌توانیم معلمی ویژه در اختیار آن‌ها قرار دهیم اما می‌توان از طریق فرمانداری مجوز ثبت‌نام کودکان و نوجوانان سیاه‌چادرها در نزدیک‌ترین مدارس حاشیه شهر فراهم گردد.

فرصتی روشن برای گردشگری

و اما صحبت‌های متفاوت مسعود پسندیده رئیس کمیسیون گردشگری شورای شهر سبزوار در این رابطه شنیدنی است.

وی سیاه‌چادرها را فرصت ویژه‌ای برای حوزه گردشگری شهرستان می‌داند و می‌گوید: تعدادی از این چادرها در ابتدای محور رودان و نزدیک به یخدان‌های تاریخی استقرار دارند و لذا سبزوار دارای یکسری ویژگی‌هایی است که نمی‌توان آن‌ها را نادیده گرفت.

پسندیده بیان کرد: به‌هرحال سیاه‌چادرها سالیان متمادی است که در این منطقه حضور دارند وی افزود: بنده معتقدم سیاه‌چادرها تهدید نیستند بلکه فرصتی برای حوزه گردشگری سبزوار هستند و اگر این اتفاق بیفتند گردشگران هم ازنظر مالی می‌توانند به زندگی این افراد کمک کنند و هم فرهنگ و آداب معاشرت به ساکنان این منطقه تزریق می شود.

رئیس گروه گردشگری شورای شهر سبزوار افزود: این افراد بازندگی سنتی خود می‌توانند جاذب گردشگر باشند.

وی ادامه داد: الزامی برای جمع‌آوری آن‌ها نیست بلکه می‌توان با آراسته کردن ظاهر زندگی سیاه‌چادرها و مدیریت آن‌ها این فرصت را تقویت کرد.

 

ویدیو مرتبط :
مردمانی از جنس ایمان و آهن