ایرانیان‌نت از کارت زرد تا چراغ سبز/ مخابرات دیگری در راه است؟

تسنیم/ در حالی وزارت ارتباطات ظرف یکی دو سال گذشته به شدت منتقد عملکرد اپراتور چهارم کشور در زمینه فیبرنوری بود که اخیرا با تغییر رویکردی عجیب و تمدید انحصار ایرانیان‌نت به سمت ناز و نوازش آن رفته است تا شاید خریداران خارجی‌ نظرشان جلب شود.

اپراتور چهارم ارتباطی یا همان "ایرانیان‌نت" با هدف ایجاد، توسعه و مدیریت شبکه ملی، دسترسی فیبرنوری و ارائه سرویس‌های ارزش افزوده بر روی آن، مورخ 89/11/14 مجوز فعالیت گرفت و بر اساس پروانه موظف شد تا در سال دوم فعالیت خود یک میلیون و در سال سوم 3 میلیون پورت پرسرعت راه‌اندازی کند.

انحصار این اپراتور طبق پروانه‌اش جهت فیبرکشی پنج سال بود یعنی در مدت این پنج سال به موازات ایرانیان‌نت به شرکت دیگری مجوز فیبر کشی توسط رگولاتوری داده نشد.

با در نظر گرفتن اینکه ایرانیان‌نت در تاریخ 90/4/4 تحت شماره 407332 و شناسه ملی 10320582435 در اداره کل ثبت شرکت‌ها و مؤسسات غیرتجاری سازمان ثبت اسناد و املاک ایران به ثبت رسید، بنابراین پایان انحصار آن نیمه اول سال 95 خواهد بود.

فعالیت‌های کند این اپراتور باعث شد تا با روی کار آمدن دولت یازدهم، محمود واعظی –وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات- با انتقاد از تأخیر پیش‌روی اپراتور چهارم اعلام کند که شبه دولتی‌ها به این اپراتور وارد شده‌اند و به همین دلیل کارها آنطور که باید براساس برنامه، خوب پیش نمی‌رود.

وزیر ارتباطات گفت: اشکالی که در کشور ما وجود دارد این است که گاهی عجله می‌کنیم، اگر مناقصه می‌گذاشتیم و بخش خصوصی توانمند را وارد کار می‌کردیم، وضعیت بهتری داشتیم.

وی حدود دو سال گذشته با اخطار به اپراتور چهارم تأکید کرد: اگر این اپراتور نتواند براساس تعهداتش عمل کند، بخش خصوصی در کنارشان به فعالیت خواهد پرداخت.

علی‌رغم تذکر واعظی به اپراتور فیبرنوری کشور اما تغییر چندانی در فعالیت‌های آن اتفاق نیفتاد و بار دیگر وزیر ارتباطات پاییز سال گذشته با بیان اینکه ما با ورود بخش خصوصی به پروژه ایرانیان‌نت و تغییر ساختار آن به دنبال تغییر رویه این پروژه هستیم، گفت: ما حتی آمادگی این را داریم که برای ورود بخش خصوصی و تسریع امور ایرانیان‌نت (اپراتور چهارم) راه را برای شرکت‌های ارائه دهنده اینترنت پرسرعت باز کنیم و قسمت‌های مختلف آن را به بخش خصوصی واگذار کنیم تا کار با سرعت بیشتری پیش رود.

وی عنوان کرد: شبکه فیبر نوری، کافو نوری و سرمایه‌گذاری درباره اپراتور چهارم از بخش‌هایی است که می‌تواند با حضور بخش خصوصی رونق بیشتری بگیرد.

تمامی این تذکرات و خط و نشان‌ها با تغییر رویکرد 180 درجه‌ای وزیر ارتباطات در پاییز سال جاری، باطل شد.

محمود واعظی در مراسم اعطای پروانه‌های جدید FCP به شرکت‌های بزرگ اینترنتی صراحتا اعلام کرد که ایرانیان‌نت تا سال 99 انحصار دارد و نمی‌توانیم در این زمینه کاری انجام دهیم.

وزیر ارتباطات، دولت و وزارتخانه را چه در زمان حال و چه در آینده متعهد به رعایت پروانه‌هایی که در گذشته صادر شده است، دانست و گفت: خود را متعهد به قراردادهای سابق می‌دانیم که پروانه‌های امروز هم شامل این موارد می‌شود.

این اظهارات یکباره و تغییر رویکرد عجیب و غریب مقام عالی وزارت ارتباطات، تعجب همگان از جمله معاونش در پست ریاست سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی را برانگیخت. متعجبان اصلی هم شرکت‌های دریافت کننده پروانه FCP بودند که عملا با این وعده جلوی بخشی از فعالیت‌های آنها گرفته شد.

در حالیکه تا پیش از این وعده مشارکت بخش خصوصی و شرکت‌های اینترنتی در پروژه ایرانیان‌نت داده شده بود اما این اظهارات خط باطلی بر تمامی وعده‌های گذشته کشید.

در همان زمان زمزمه‌های ورود اپراتور چند ملیتی MTN برای بار دوم به یکی از پروژه‌های حیاتی کشور شنیده شد؛ این اپراتور خارجی به واسطه سرمایه‌گذاری در پروژه ایرانسل و کلید خوردن تحریم‌های ظالمانه علیه کشور نتوانسته بود سود حاصل از این سرمایه‌گذاری را از کشور خارج کند و از این حیث مسئولان جهت جلوگیری از خروج ارز پیشنهاد فروش سهام ایرانیان‌نت را به این اپراتور داده‌اند.

سود فعالیت ام‌تی‌ان در ایران به گفته نیک کرشاو -رئیس بخش روابط سرمایه‌گذاران MTN- مجموعا یک میلیارد دلار است که شامل بازپرداخت وام اعطایی به ایرانسل و همچنین سود فعالیت‌هایش در ایران می‌شود.

چنین فرضیه‌ای عملا موجبات نارضایتی دریافت کنندگان پروانه‌های FCP یا همان فعالان قدیمی بازار اینترنت ایران را برانگیخت و غالبا این سوال را مطرح کردند که انحصار ایرانیان‌نت با استناد به چه مصوبه‌ای یکباره افزایش پیدا کرد ؟

محسن باقری چناری -مدیر عامل اپراتور چهارم- در پاسخ به این پرسش گفت: در جلسه تاریخ 1394/2/6 کمیسیون تنظیم مقررات، تمدید انحصار ایرانیان‌نت بحث شد و اعضای آن با استدلالات ما موافقت کردند لذا بنده با اینکه گفته می‌شود انحصار ما به یکباره تمدید شد، مخالف هستم.

وی با بیان اینکه دست هر سرمایه‌گذار ایرانی را در راستای اجرای این پروژه به گرمی می‌فشاریم عنوان کرد: اجرای این پروژه نیازمند تجربه و سرمایه است لذا این طبیعی است که وقتی سرمایه‌های داخلی به اندازه کافی جذب نشود با اپراتور خارجی که علاقه‌مند به سرمایه‌گذاری است وارد مذاکره شویم.

با این حال باز هم شرکت‌های خصوصی ایران این موضوع را جدی نگرفتند و به عنوان مثال قائم‌مقام فناپ به عنوان یکی از شرکت‌های دارنده پروانه FCP، سناریوی احتمال فروش اپراتور متولی فیبرنوری به شرکت چند ملیتی MTN را عملیاتی ندانست.

حسین اسلامی درباره احتمال تمدید انحصار ایرانیان‌نت برای افزایش ارزش سهام آن و در نهایت واگذاری‌اش به MTN گفت: برای اینکه ارزش یک مجموعه بالاتر رود تنها بازی با اعتبار لایسنس یا ایجاد انحصار کافی نیست بلکه به موضوعاتی نظیر نقش آفرینی و درآمدزایی هم توجه می‌شود.

او افزود: قطعا اپراتور چند ملیتی ام‌تی‌ان هم سعی می‌کند این موضوع را مدنظر قرار دهد زیرا توجه تمامی فعالان بخش خصوصی به این موضوع است؛ این روال نه تنها MTN بلکه تمامی شرکت‌های خصوصی که نگاه اقتصادی دارند را شامل می‌شود که به عبارتی می‌توان گفت نگاه به درآمدهای آتی یک استراتژی است.

چیزی از این بی‌اعتنایی نگذشت که محسن باقری چناری بار دیگر به نشست خبری آمد و این بار از قطعیت برای همکاری با یک اپراتور خارجی سخن گفت.

وی عنوان کرد: در حال حاضر یکی از کمپانی‌های خارجی که سرمایه‌گذار یکی از اپراتورهای موبایل ایرانی هم هست، جزو کاندیداهای ورود به پروژه فیبر نوری است.

مدیر عامل ایرانیان‌‌نت با اشاره به اینکه اگر فناوری فیبرنوری در ایران توسعه پیدا نکند بعد از نسل سوم موبایل قادر به ارائه سرویس‌های بعدی نخواهیم بود، گفت: علاوه بر این موضوع باید تمام تلاش‌مان این باشد که جلوی خروج ارز را از کشور بگیریم. در حال حاضر مقدار قابل توجهی از منابع ارزی داخل کشور وجود دارد و پیشنهاد این شرکت خارجی هم مورد توجه سهامداران هم ایرانیان‌نت و هم شخص وزیر ارتباطات قرار گرفت که اکنون در حال رایزنی‌های آن هستیم.

وی گفت: طرح تجاری ما مورد موافقت اپراتور خارجی قرار نگرفت و آنها ادعا کردند که فقط این طرح را ارائه کردیم تا بگوییم سرمایه‌گذاری در فیبر نوری ایران سودده است و لذا قرار شد طرح تجاری مشترکی را با این اپراتور داشته باشیم که البته این موضوع به بعد از توافق بر سر برجام موکول شد.

او همچنین خاطر نشان کرد: میزان سرمایه‌گذاری‌ها و محدوده آن در طرح تجاری که تا فروردین سال آینده نهایی می‌شود دیده خواهد شد.

با این حساب مذاکره برای ورود اپراتور خارجی به فیبرنوری ایران تا مرحله نهایی پیش رفته و همین باعث شد تا ناصر علی سعادت –رئیس سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور- در نشست خبری درباره احتمال حضور شرکتی خارجی در پروژه ایرانیان‌نت به تسـنیم گفت: قرار بود اپراتور خارجی وارد پروژه فیبرنوری ایران شود. بلکه درخواست دارنده پروانه «ایرانیان نت» این بوده تا کار را با شریک خارجی پیش برند.

وی درباره تمدید انحصار اپراتور چهارم نیز گفت: حکایت حال ایرانیان‌نت را باید این چنین تصور کرد که نتوانسته در موعد زمانی مقرر به برنامه‌های تکلیف شده در پروانه‌اش جامه عمل بپوشاند و از این حیث درخواست تمدید گارانتی کرده است.

سعادت با تأکید گفت: در حال حاضر هیچ مصوبه‌ای برای افزایش انحصار این اپراتور وجود ندارد یا حداقل بنده مصوبه‌ای روی سایت سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی نمی‌بینم.

او تصریح کرد: اگر تمدید انحصار ایرانیان‌نت صحت داشته باشد قطعا صنف فناوری اطلاعات و ارتباطات اقدامات لازم را انجام خواهد داد و از صنف به این موضوع معترض خواهند شد زیرا در حال حاضر هیچ مصوبه‌ای برای تمدید انحصار این شرکت وجود ندارد.

حال در شرایطی که یک عده به مصوبه تمدید انحصار ایرانیان‌نت اشاره می‌کنند و عده‌ای دیگر می‌گویند مصوبه‌ای در کار نیست، به شرایط لغو تحریم‌های ظالمانه علیه کشورمان و ورود اپراتور خارجی به این پروژه نزدیک می‌شویم.

دولت که این کار را علاوه بر جلوگیری از خروج ارز، برای تضعیف جایگاه مخابرات در بلند مدت به واسطه توسعه ارتباطات ثابت توسط ایرانیان‌نت انجام می‌دهد، بهتر است فکری هم به حال سرمایه‌های خرج شده جهت دریافت پروانه‌های جدید ارتباطات ثابت (FCP) کند.

قطعا سرمایه‌گذاری‌های داخلی در عرصه ارتباطات و فناوری اطلاعات با وقوع چنین سناریویی به حاشیه کشیده می‌شود و حتی ممکن است کارآفرینان داخلی، شرایط را برای رقابت با اپراتوری خارجی که اکنون دارنده شبکه اپراتور همراه در کشور است، مساعد نبینند.

البته با توجه به اینکه رویکرد وزارت ارتباطات کنونی از ابتدا ایجاد وفاق در این حوزه بوده، مسئولان پیش از هر تصمیمی به فکر حفظ توان و سرمایه‌های داخلی باشند.


منبع: تسنیم