سید جواد طباطبایی؛ عربستان كشور نیست و ایران كشور است!

سیدجواد طباطبایی، پژوهشگر ایرانی فلسفه و تاریخ و سیاست، با استدلال‌های بر این موضوع تأکید کرد که عربستان نه ملت دارد و نه کشور است و به همین دلیل برای مقابله با ایران به تروریست‌ها در شرق و غرب کشورمان متوسل شده است و راهکار کنونی در مقابل راهی که عربستان در پیش گرفته، دفع شر قلمداد می‌کند.

به گزارش تابناک، ایران، ترکیه و عربستان سه نامی است که هر که اهل سیاست باشد، به آنها اندیشیده است؛ پس طبیعی است که سید جواد طباطبایی، پژوهشگر سرشناس و مدیر گروه فلسفه مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی هم بارها چنین کرده باشد. به باور او عربستان نه ملت دارد و نه کشور است.

طباطبایی به تازگی در این باره گفته است: در بیرون مرزهای سیاسی كنونی ما، یعنی ایران كوچك ـ كه در تمایز با ایران بزرگ یعنی ایران فرهنگی، یك ایران سیاسی است ـ اتفاقات مهمی در حال وقوع است. در شرق و غرب كشور، نیروهای جدیدی ظاهر شده‌اند كه از دو طرف ایران را در بر گرفته‌اند و دشمنان قسم خورده ایران هستند و البته به صورت‌های مختلف این نكته را بیان می‌كنند، مثلا از شیعه‌كشی صحبت می‌كنند كه ایرانی و شیعه تا حد زیادی یك معنا می‌دهد. البته ایرانیان سنی هم ایرانی هستند. این اتفاقاتی است كه در منطقه افتاده و ما در دهه‌های اخیر متوجه نشدیم كه ریشه این اتفاقات كجاست و تا چه حد می‌تواند برای ایران خطرناك باشد.

نویسنده مکتب تبریز در ادامه گفت: در نتیجه انقلاب اسلامی، ابتدا فهم ما از مسائل استراتژیك منطقه، واحد امت بوده است و تصور ما این بود كه برای كثرت‌های این منطقه، یك واحدی به اسم امت هست، اما در یكی دو دهه گذشته، به خصوص بعد از جنگ صدام، به تدریج متوجه شدیم كه در منطقه اتفاقات دیگری می‌افتد، البته این آگاهی به تدریج حاصل شده است؛ یعنی تا همین اواخر هم مشخص نبود، ولی هم اکنون خودشان سندی در اختیار ما گذاشته‌اند كه  این طور بگوییم.

طباطبایی سپس به ظهور تدریجی قدرت عربستان در منطقه اشاره کرد و گفت: اینكه عربستان به تدریج به دشمن عمده ایران در منطقه بدل شده و بخش مهمی از كشورها را (بعضی به‌ طور صریح و بعضی ضمنی) تبدیل به دشمن ایران كرده، نكته‌ای است كه اخیرا فهمیده‌ایم؛ بنابراین، یك مركز دشمنی با ایران در عربستانی است كه نیروهایی را به تدریج علیه ایران بسیج كرده، بدون اینكه ما خیلی متوجه آنها بشویم یا منافع ما اجازه دهد كه صریح آنها را ببینیم و بیشتر از آن آنها را بگوییم.

جواد طباطبایی می افزاید: عربستان را كسانی با فكری اداره می‌كنند كه عقلانیتی در آنها دیده نمی‌شود و اندیشه‌ای هم در نظریه‌ای كه بر مبنای آن كشور را اداره می‌كنند، دیده نمی‌شود؛ یعنی به چیزی دامن زده‌اند و در دشمنی با ایران نیروهایی را آزاد كرده‌اند كه آن نیروها اگر چه دشمن ایران هم هستند،  این امكان برای ایران هست كه بتواند از خودش دفاع كند یا حداقل اینكه دفع ضرر آنها را بكند، اما برای بخش بزرگی از خود عرب‌ها به ریاست و سردمداری عربستان این امكان بسیار كمتر است. یعنی خطر آن نیروها برای عربستان بیشتر از خطرشان برای ایران است، زیرا عربستان كشور نیست و ایران كشور است، عربستان دولت ندارد و ایران همیشه دولت داشته است. ایران یك ملت است، عربستان تا اطلاع ثانوی یك ملت نیست.

وی تأکید کرد: این نیرویی كه از دو طرف ایران بسیج كرده‌اند و در راس آن عربستان یا حداقل پول عربستان قرار گرفته، عبارت است از القاعده در سمت شرق ایران و نیروهای تكفیری و به اصطلاح دولت اسلامی داعش در مرزهای غربی ما، خطر بزرگی برای ایران است؛ بنابراین، تا اطلاع ثانوی نیز كاری كه ما می‌توانیم بكنیم این است كه دفع ضرر آنها را بكنیم؛ یعنی بفهمیم به چه صورت می‌توانیم از مرزهای شرق و غرب دفاع بكنیم. در جنوب دولت مهم یا كشوری كه كمابیش می‌تواند اهمیتی داشته باشد، بدیهی است كه عربستان است.

وی ادامه داد: آنچه در مورد عربستان سعودی و مسئولان آن گفتم، به طریق اولی در مورد شیخ‌های این چند جزیره و چند كشور تازه ساخته‌ای كه بیشتر مراكز مالی هستند و با اتفاقی می‌تواند یك شبه تزلزل اساسی پیدا كند، نیز صدق می‌كند. یعنی كشوری مثل قطر با پول‌هایی كه نمی‌داند چه كار كند، هم دشمنان خودش را مسلح می‌كند، هم در ائتلافی ظاهر شده است كه می‌خواهد علیه همان كسانی كه خودش ایجاد و خودش بسیج كرده، بجنگند. این نشان‌دهنده یك سردرگمی عجیبی است كه این شیوخ دارند».

نویسنده خواجه نظام‌الملک در بخش دیگری از سخنان به قدرت گرفتن ترکیه در سال های اخیر اشاره کرد و گفت: ما با تركیه همیشه به لحاظ تاریخی مناسبات پیچیده‌ای داشته‎‌ایم. تا حد زیادی هم همیشه تا جنگ‌های ایران و روس و تا زمان مشروطه و حتی بعد از آن ماهیت این مناسبات را متوجه بوده‌ایم و فهمیده‌ایم. الان هم فكر می‌كنم می‌فهمیم، اما در تركیه اتفاقاتی می‌افتد و آن اینكه تركیه‌ای كه در یك زمانی متوجه شده بود زمان خلافت برای همیشه گذشت و خلافت را فسخ كرده بود، امروز به صورت دیگری و به مناسبت‌های دیگری كوشش می‌كند همان را تجدید كند. ما گاه از نوعثمانی سخن می‌گوییم و در مورد شخصی مثل اردوغان تا حدی متوجه نمی‌شویم و فكر می‌كنیم او می‌كوشد خلافت عثمانی را تجدید كند، در حالی كه به نظر من این دیدگاه اشتباه است.

وی افزود: كاری كه اردوغان در حال انجام دادن است و از طرف ملی در حال موفقیت است و از طرف دیگری (به لحاظ دینی) در حال شكست خوردن است، اینكه یك منطقه بزرگ تركی ایجاد كند؛ بنابراین جاهایی كه می‌تواند با شعار اسلام جلو برود، با شعار اسلام جلو می‌رود، اما ماهیت آن چیز دیگری است. كسانی كه از نزدیك اتفاقات تركیه را دنبال می‌كنند، متوجه می‌شوند كه الان در برخی دانشگاه‌های تركیه یك دبیرخانه مانندی ایجاد كرده‌اند برای ایجاد وحدت تركی بزرگی كه از مرزهای شرقی اروپا آغاز می‌شود و تا چین خواهد رفت. اما این نكته چرا برای ما مهم است. من چندین بار از طریق تلویزیون تركیه كه مدام آن را دنبال می‌كنم، دیده‌ام كه تركیه می‌كوشد یك امپراتوری بزرگ تركی در كنار ایران ایجاد كند كه سنگری برای آسیب زدن به ایران باشد.

طباطبایی این تلاش ترکیه را ناکام خواند و گفت: كار مهمی كه تركیه انجام می‌دهد این است كه می خواهد یك تركی استاندارد درست كند، مركز آن در یكی از دانشگاه‌های تركیه است. همه اینها را جمع می‌كنند تا بتوانند به تدریج یك زبان استانداردی درست كنند كه ازبكی و قرقیز و تركمن و... را در بر بگیرد، یعنی همه اینها به زبانی صحبت كنند كه آتاتورك صحبت كرده است. این تلاش كه اردوغان می‌خواهد خلافت و وحدت اسلامی را تامین كند، از همین الان شكست خورده و به دلایل پیچیده‌ای كه نمی‌شود درباره‌اش حرف زد، موفق نمی‌شود.

وی گفت: طرح ایران یك سیمانی است كه از طریق آن می‌توانیم سازه‌ای كه تزلزلی در آن ایجاد شده را استحكام ببخشیم. فهم ما از ایران بسیار مهم است. هردولتی یا دولت ملی است یا دولت نیست. به این دلیل است كه ایران همیشه دولت بوده است. دولت ایران، دولت ملی است. عربستان هم چون ملی نیست، دولت نیست. چیزی كه آنجا هست به راحتی می‌تواند آنجا نباشد، اما ایران به راحتی نمی‌تواند نباشد. دولت ملی دارای منافع ملی است. ما تازه می‌فهمیم و كشف می‌كنیم كه منافع ملی داریم. پیش‌تر‌ها متوجه نمی‌شدیم یا به این صورت نمی‌فهمیدیم. اگرچه در بزنگاه‌هایی هم وقتی كه می‌خواستیم این كلمه را به كار نبریم، به كار بردیم.

طباطبایی افزود: اتفاقی كه در منطقه در حال وقوع است. قرینه‌هایی وجود دارد كه این بحران به احتمال بسیار به ضرر ایران قوی‌تر شود. بدیهی است كه نه القاعده ماندنی است و نه داعش. عربستان هم به این صورت نخواهد ماند. بحران‌های عربستان حتی زودتر این كشور را متزلزل خواهد كرد و شاید باعث شد كه فكری دگر كنند. به هر حال، بحران‌ها در میان مدت و در منطقه در حال تشدید است.

طباطبایی در بخش دیگری از سخنانش به اهمیت منطقه قفقاز اشاره کرد و گفت: از سوی دیگر به تدریج به این سمت برویم كه منافع و مصالح استراتژیك ما در كدام منطقه و نواحی است. من اعتقاد دارم كه بخشی ناظر بر منطقه قفقاز است. ما در این منطقه به‌ طور طبیعی دوستانی داریم. در این منطقه است كه ما می‌توانیم قطب فرهنگی كه وجود دارد را فعال كنیم، تبدیل به قطب اقتصادی، سیاسی و دیپلماتیك شویم كه برای ما بسیار مهم است. برای اینكه به اینجا برسیم، نیاز به این داریم كه پیش از هركاری امكانات تحكیم وحدت ملی را دنبال كنیم. تا جایی كه می‌شود وحدت ملی را با تأكید بر تاریخ ملی تقویت كنیم.

طباطبایی گفت: ما یك وحدت ملی داشته‌ایم در كثرت ملی كه همیشه داشته‌ایم، ما باید بتوانیم ایران را به عنوان یك فهم جدیدی از یك وحدت تاریخی بفهمیم و از طرف دیگر این را در مدرسه‌ها و دانشگاه‌ها ببریم. حفظ وحدت سرزمینی ایران سیاسی كنونی یك وظیفه است؛ اما بالاتر از آن حفظ ایران فرهنگی بزرگ هم وظیفه ماست و ایران فرهنگی بزرگ این رسالت را برای ما ایجاد كرده كه در این شرایط از كیان فرهنگی بزرگ كه داعش، القاعده و عربستان سعودی از یك طرف و تركیه از طرف دیگر، آن را تهدید می‌كند بتوانیم یك فضایی را باز كنیم كه اتفاقی كه قبلا در تاریخ افتاده است تكرار نشود.