دارایی بانک‌ها 30 درصد بیشتر از تولید ناحالص داخلی شد

در سال 1393، داریی‌های بانک‌ها و مؤسسات اعتباری 1.3 برابر تولید ناخالص داخلی اسمی است. به‌عبارت دیگر، دارایی‌های بانک‌ها 30 درصد بیشتر از تولید ناخالص داخلی کل کشور در یک سال است.

به گزارش خبرنگار انتخاب اقتصادی، نکته جالب در ترازنامه بانک‌ها و مؤسسات اعتباری، «سپرده‌های بخش غیردولتی» و «بدهی بخش غیردولتی» است.

در حالی که 53 درصد بدهی‌های بانک‌ها از محل سپرده‌های بخش غیردولتی تأمین می‌شوند، تنها 45 درصد از دارایی بانک‌ها به‌صورت تسهیلات به بخش غیردولتی پرداخت می‌شود. از طرف دیگر، 8 درصد از دارایی‌های بانک‌ها به‌صورت تسهیلات به بخش دولتی پرداخت شده است. اعداد به‌روشنی نشان می‌دهند که بانک‌ها و مؤسسات اعتباری در مجموع منابع قابل ملاحظه‌‌ای را به بخش دولتی تخصیص می‌دهند.

با توجه به ترازنامه فوق، تنها 5 درصد بدهی بانک‌ها به سرمایه تعلق دارد و این بالا بودن اهرم مالی بانک‌ها را نشان می‌دهد. به‌عبارت دیگر، نسبت اهرمی در بانک‌ها و مؤسسات مالی 20 است؛ یعنی بانک‌ها برای خرید 20 ریال دارایی، یک ریال را در اختیار دارند و 19 ریال باقی مانده را از دیگر فعالان اقتصادی قرض گرفته‌اند.

لازم به ذکر است که سرمایه، نقش ضربه‌گیر را برای بانک‌ها ایفا می‌کند؛ هرچه سرمایه بانک بیشتر باشد، توانایی بانک در مواجهه با ریسک‌های مالی بیشتر است. به‌طور مثال، اگر ارزش دارایی‌های بانک‌ها و مؤسسات مالی تنها 5 درصد کاهش یابد، آنها دیگر نمی‌توانند به تعهدات خود در مقابل اعتباردهندگان عمل كنند و عملا ورشكسته می‌شوند.

بانک‌های مرکزی با هدف تضمین ثبات در نظام مالی محدودیت‌هایی را بر نهادهای مالی ـ به‌ویژه بانک‌ها ـ اعمال می‌کنند. این محدودیت‌ها شامل نوع و ترکیب دارایی‌هایی است که بانک‌ها می‌توانند نگهداری کنند. به‌طور مثال در ایالات متحده بانک‌ها نمی‌توانند سهامدار شرکت‌های تولیدی باشند یا به‌طور فعال در بازار مستغلات وارد شوند. چرا که وظیفه بانک‌ها واسطه‌گری مالی است و خرید دارایی‌هایی که نقدشوندگی پایینی دارد، ممكن است ثبات نظام مالی را به‌طور کلی به خطر اندازد.

در ترازنامه بانك‌ها نشان داده می‌شود كه بانک‌ها منابع خود را اغلب از سپرده‌های بخش خصوصی (53 درصد) وام‌ها و سپرده‌های ارزی (10 درصد) و بدهی به بانک مرکزی (6درصد)تأمین می‌کنند. از طرف دیگر، دارایی‌های بانک شامل تسهیلات به بخش غیردولتی (45 درصد)، سایر دارایی‌ها (27 درصد)، دارایی‌های خارجی (14 درصد)، بدهی بخش دولتی (8 درصد) و سپرده نزد بانک مرکزی (6 درصد) می‌شود.

برای درک اهمیت بانک‌ها در اقتصاد ایران، می‌توان حجم دارایی بانک‌ها را با تولید ناخالص داخلی اسمی مقایسه کرد. در سال 1393، داریی‌های بانک‌ها و مؤسسات اعتباری 1.3 برابر تولید ناخالص داخلی اسمی است. به‌عبارت دیگر، دارایی‌های بانک‌ها 30 درصد بیشتر از تولید ناخالص داخلی کل کشور در یک سال است.

با توجه به اینكه بانک تنها از محل دارایی‌های نقد خود می‌تواند تسهیلات جدید صادر کند، دارایی‌های بانک باید از نقدشوندگی بالایی برخوردار باشند تا در صورت لزوم امكان تبدیل دارایی‌ها فراهم شود.اما متأسفانه، بانک‌ها بخش قابل توجهی از منابع خود را صرف خرید دارایی‌هایی کرده‌اند که نقدشوندگی و بازدهی تضمین شده‌ای ندارد.