گنجی: مجیزگویی را تجربه نکردیم وگرنه مشکلمان با دولت حل می‌شد/شمسیان:دولت اگر مدعی عملکرد خوب خود است پس هدیه دادن‌ به برخی رسانه‌ها برای چیست؟

به گزارش خبرنگار سیاسی خبرگزاری فارس، عبدالله گنجی مدیرمسئول روزنامه جوان در میزگرد نقد مطبوعاتی وظایف متقابل دولت و رسانه‌ها که عصر امروز در دانشکده رسانه فارس برگزار شد، کلیت رابطه دولت و رسانه‌ها را مورد بحث قرار داد و اظهار داشت: به صورت طبیعی در جوامع مدرن رسانه به عنوان یک ابزار پذیرفته‌شده حد فاصل بین دولت و اجتماع رفت و آمد دارد که دسته‌بندی مطالبات اجتماعی را به نظام سیاسی ارائه کرده و آنچه را دولت نسبت به مطالبات مردم پاسخگو است ارائه کند و معکوس کند.

وی رسانه را ابزاری دانست که نقش رله‌کننده دو طرف اجتماع و قدرت را به عهده دارد که این نمایندگی را برای انتقال دو طرف نسبت به کارآمدی و مطالبات برعهده دارد و افزود: وقتی که به این نکته با نگاه سیاسی نگاه می‌کنیم ممکن است با آنچه که به عنوان ذات یک رسانه می‌بینیم متفاوت باشد. وقتی با نگاه سیاسی نگاه می‌کنیم طبیعتا سلایق رسانه و دولت روی کار سایه می‌اندازد و خصوصا رسانه در تفسیری که خودش از عملکرد دولت دارد می‌تواند کار را آنطور پوشش بدهد که به سلیقه خود می‌خواند یا نمی‌خواند؛ یا اینکه وقتی احساس کند مسئله‌ای با چارچوب فکری آن رسانه نمی‌خواند آن را به گونه‌ای دیگر منتقل می‌کند.

مدیرمسئول روزنامه جوان همچنین تصریح کرد: اما از زاویه دینی این بحث بسیار مهم است. از زاویه دینی وظیفه رسانه، اطلاع‌رسانی است که باید همراه با اخلاق باشد. یعنی با نگاه دینی نمی‌توانیم اخلاق را از رسانه حذف کنیم و یک نگاه کاملا یک‌سویه کاملا سیاسی محض داشته باشیم.

*حقوق و تکالیف رسانه‌ها و دولت نسبت به یکدیگر

گنجی حیطه اختیار و عمل رسانه در چارچوب یک نظام سیاسی را مورد بحث قرار داد و عنوان کرد که اگر این اختیار در چارچوب یک نظام سیاسی قرار بگیرد، خود گویای این ظرفیت و جامعیت نظام سیاسی نیز هست چرا که رسانه‌ای که دولت را نقد می‌کند مجوزهای حقوقی را از همین حاکمیت گرفته بنابراین حاکمیت، بالقوه این استعداد و ظرفیت را برای محدود کردن رسانه دارد. زمانی که از این استفاده نمی‌کند آنگاه می‌توانیم به تقید دولت به استانداردهایی قائل باشیم و شعارهای دولت‌ها نسبت به آزادی بیان و نقد را بپذیریم.

«آن زمانی که ظرفیت دولت ظرفیتی است که این فضا را تحمل می‌کند و به نقدها توجه میکند این باور می‌تواند شکل بگیرد که هم دولت راستگو و پاسخگو است و رسانه را هم به عنوان یک اصل می‌پذیرد.»

وی با تاکید بر اینکه دولت‌ها معمولا قبل از اینکه نگاه سیاسی به رسانه داشته باشند یا نسبت به محدود یا کمک کردن اقدام کنند جایگاه اجتماعی خود را مند نظر قرار می‌دهند، متذکر شد: این مسئله دلایل روانشناختی هم دارد. یعنی دولت‌ها زاویه نگاهشان به رسانه برای قضاوت یک متغیری را لحاظ می‌کند و آن جایگاه اجتماعی خودشان است؛ در این صورت دولت احساس می‌کند که جایگاه اجتماعی آن جایگاهی است که با یک نقد رسانه و یا تخریب آن متزلزل نمی‌شود و رسانه را به مثابه گنجشکی می‌دانند که هنگامی که بلند می‌شود درخت تکان نخورد. و فرض کند که جایگاه اجتماعی آن با حضور رسانه‌ها تکان نمی‌خورد و از این دید به رسانه نگاه می‌کند. گاهی دولت به رسانه مبتنی بر جایگاهی برای خود قائل است و بر این اعتقاد است جایگاه اجتماعی من به قدری محکم است که با یک نقد متزلزل نمی‌شود.

مدیرمسئول روزنامه جوان در ادامه همین مطلب خاطرنشان کرد: اما اگر دولتی فکر می‌کند که جایگاه اجتماعی خود متزلزل است و با یک تیتر، عنوان و مقاله متزلزل می‌شود آنجا یک عارضه‌ای جهت روانشناختی مطرح می‌شود و آن ترس است. ترس وقتی در قالب قدرت می‌خواهد اعمال شود بسیار هم شکننده خواهد بود. بنابراین اگر دولت‌ها به پایگاه‌های اجتماعی خود مطمئن باشند رسانه را بیشتر تحمل می‌کنند قاعده و منطق قبول دارند که میزان فشار دولت به رسانه‌ها حتما به پایگاه اجتماعی آن نسبت دارد.

گنجی در بخش دیگری از سخنان خود تاکید کرد که مرز نقد و تخریب مبتنی بر مفهوم ذاتی خود نیست بلکه مبتنی بر پایگاه اجتماعی است. تخریب از منظر حقوقی و اخلاقی کار بسیار زشتی است و کسی نمی‌تواند بگوید نسبت به این مسئله در کشور ما اجماعی وجود دارد اما آنجایی که پایگاه اجتماعی متزلزل است نقد را به تخریب تاویل می‌کنند. خصوصا در عرصه روشنفکری که همه مدعی هستند پارادوکسی وجود دارد.

وی در همین رابطه اضافه کرد: روشنفکری که مدعی است که مردم خوب انتخاب می‌کنند و تشخیص می‌دهند نباید از تخریب نگران باشد پس همین مردم که خوب تشخیص می‌دهند می‌توانند تخریب را هم تشخیص دهند. اینکه ما نگران هستیم و تاکید بر تخریب می‌کنیم یا نگران این هستیم که مردم نمی‌فهمند یا آن را اثرگذار می‌دانیم

مدیر مسئول روزنامه جوان فحاشی را یکی از نمونه‌های تخریب خواند و عنوان کرد: در جامعه ما چه کسی کارش با فحاشی پیش رفته و یا چه کسی در دولت فحاش را در صدر یا جایگاه اجتماعی نشانده است؟ بنابراین تخریب بُردی ندارد اما نگرانی که وجود دارد این است که حس کنند که چون ما نظام مردم‌سالاری هستیم نتایج بر سر صندوق‌ها منتهی به نتایج دیگری خواهد شد که باب میل ما نیست.

گنجی با اشاره به اینکه قانون مشخص است و شرایط جامعه ما به جهت تنوع سیاسی به گونه‌ای است که دست به تفسیر قانون می‌زنیم و این چیزی نیست که بشود آن را بزرگ کرد، تاکید کرد: به طور مثال ممکن است یک رسانه نزدیک به دولت برجام را فتح‌الفتوح بداند و طبق خواستگاه سیاسی خود این دیدگاه را داشته باشد. اما ممکن است یک رسانه دیگر برجام را از دست دادن بسیاری از منافع ملی بداند که این طرز تفکر، نگاه دولت دومی را تخریب می‌کند در صورتی که این دو دیدگاه استدلال خود را بیان کردند.

این مدیر مسئول در ادامه سخنان خود مطرح کرد: در اینجا تفسیر مطرح است ولی آنچه که در میان مهم است این است که دولت آنچه که آن را برجسته می‌کن با چه هدفی است در کشور ما مسئله‌ای که در نگاه بومی بسیار مهم است و رسانه را به سمتی می‌برد که باید نگاهش به پدیده‌های کشور مسئولانه و نه سیاسی باشد قبل از اینکه سیاسی باشد، نگاه عمومی مردم و نگاه پیوندی و اعتقادی مردم است که خاص کشور ما است.در این میان ماحصل رفت و برگشت بین رسانه و قدرت نیز بسیار مهم است و باید توجه کنیم که برایند آن برای نظام اسلامی چیست؟

گنجی با ذکر این نکته که ممکن است برخی به این مسئله نگاه سیاسی داشته باشند که مثلا جریان موافق فکری من به مجلس برسد لذا آن نگاه مسئولانه را ندارم که مردم به نظام امید و اعتقاد دارند، عنوان کرد که ممکن است در مسیری بروم که طراحی داشته باشم و دیدگاه من کاملا انتخاباتی باشد لذا در این هنگام اسم آن را تخریب نمی‌گذارند. می‌گویند ما داریم اطلاع‌رسانی می‌کنیم. مسئله تفسیر و قدرت‌خواهی دو شاخصه‌ای هستند که بعضا تخریب را نقد می‌کنند یا بالعکس. برخی‌ها در رسانه‌ها به دنبال رسیدن به یک اهداف دیگری هستند که فراتر از اطلاع‌رسانی است که اکنون در رسانه‌های ما این مسئله وجود دارد.

وی مفهوم رصد هوشمندانه چیست را بسیار مهم خواند و ادامه داد: طبیعتا اگر رسانه‌ای دغدغه داشته باشد و یک رسانه راهبردی باشد رصدی هوشمندانه انجام می‌دهد و بی‌جهت مطلبی منعکس نمی‌کند.

گنجی به چند اصل اساسی در رصد هوشمندانه اشاره کرد و گفت: یکی از این موارد انطباق دولت با سیاست‌های کلی نظام است. ما دولتی را در خط رهبری می‌دانیم که سیاست‌های کلی نظام را دنبال کند و رئیس‌جمهوری را ولایی می‌بینیم که دنبال سیاست‌های کلی نظام بدود که این سیاست‌ها قبل از این اعلام شده است. دولتی که دنبال این نرود ما حتما این مسئله را رصد کرده و نقد می‌کنیم.

مدیر مسئول روزنامه جوان باور دولت به اجتماعی بودن اسلام را از دیگر شاخصه‌های رصد هوشمندانه خواند و یادآور شد: یعنی اینکه دولت نسبت به احکام اسلام در عرصه عمل نسبت به اینکه اسلام احکام اجتماعی دارد چه باوری دارد. نوع نگاه غرب نیز از دیگر شاخصه‌های رصد هوشمندانه است که ما در رسانه‌ها حتما دنبال می‌کنیم.

گنجی به 3 نگاه کشور نسبت به غرب اشاره کرد و گفت که یکی از این نگاه‌ها وادادگی است که یک تاریخ 170 ساله در ایران دارد و دیگری نگاه مقاومت مطلق در مقابل غرب و دیگری نگاه گزینشی است. ولی در این میان مسئله‌ای که مهم است رهبر معظم انقلاب تاکید کردند که ما غرب علمی را و غرب سخت‌پوش را می‌ستاییم اما خانواده سلطه و فرهنگ غربی را نمی‌پذیریم.

این مدیر مسئول تاکید کرد: اعتقاد به مدل‌های بومی در کشور از دیگر مفهوم‌های رصد هوشمندانه است که باید به آن توجه شود. از همه مهمتر بحث کارآمدی و امید است ما حداقل در رسانه حداقل این نگاه را داریم که اگر دولت کوچکترین کاری برای مردم می‌کند ما خود را موظف می‌کنیم آن را برجسته کنیم و اگر جایی ناکارآمد است در عین حال می‌خواهد آن را در رسانه، تریبون قالب کارآمدی بزند آنجاست که ما نقد می‌کنیم و می‌ایستیم.دولت مستقر متاسفانه همین مسائل را نیز نمی‌تواند تحمل کند.

«برای هیچ دولتی به صلاح نیست که با رسانه دربیوفتد و این مسئله نه برای جایگاه اجتماعی دولت و نه حقوق اساسی که دولت برای ملت قائل است خوب است و نه از جهت تنش به دولت دچار چنین چالش‌هایی شود که هر روز به رسانه بوکس بزند و از رسانه بوکس بخورد.»

وی در دیگر بخش سخنان خود عنوان کرد: ما از دولت می‌خواهیم بنشیند و حرف منتقدین را گوش دهند. به نظر من ارتباط دولت و رسانه قطع است. ما بارها اعلام کردیم که می‌خواهیم صادقانه به دولت کمک کنیم و تا کنون هیچ پاسخی دریافت نکردیم. دست دراز کردن به سمت دولت برای تعامل و همکاری حالت یکسویه دارد و ما تاکنون مجیزگویی را تجربه نکرده‌ایم. شاید در این صورت مسئله ما با دولت حل شود. اکنون که یارانه رسانه‌ها قطع شده و خبرنگاران را دولت راه نمی‌دهد ما چگونه مرجعیت دولت را بپذیریم. این برای دولت بسیار بد است که ارتباطش با رسانه‌ها اینگونه باشد.

مدیر مسئول روزنامه جوان در خاتمه عنوان کرد که در حوزه قطب‌بندی رسانه‌ها دولت مسیر را اشتباه رفت. و این یعنی دولت را تقلیل دادن و در حد یک سیستم سیاسی تبدیل کردن. ما باید شعارها را در حد عمل ببینیم. چطور می‌شود تحمل کرد دولت از طریق تنگناها بخواهد کلاه انتخاباتی بدوزد و این تحملش بسیار سخت است اگر ما پذیرفتیم دولت مشکلاتی از قبیل مشکلات اقتصادی دارد دولت هم باید رسانه‌ها را درک کند. گاهی دولت ناراحت می‌شود که چرا برخی کارهای او را به تصویر می‌کشید. توقعی که از دولت داریم این است که دولت نباید خود منشا تنش‌های سیاسی کشور باشد.

*پس از رصد هوشمندانه است که نقد منصفانه صورت می‌گیرد

در ادامه حسین شمسیان عضو شورای سردبیری روزنامه کیهان رابطه متقابل بین دولت و رسانه‌ها را مورد تشریح قرار داد و اظهار داشت: در رابطه با این مسئله بسیاری از دولت‌ها انتظاری که از رسانه‌ها دارند به عنوان یک روابط عمومی و جریان یک‌سویه است.

وی افزود: رسانه‌ها وظایفی در رساندن و انتقال و همچنین انعکاس مسائل مردم در دنیا ایفا می‌کنند.

وی افزود: گاهی دولت‌ها شروع به یارگیری در درون رسانه‌ها می‌کنند و در برخی موارد خارج از دولت‌ها به تقویت رسانه‌ها مشغول می‌شوند که در این صورت به جناح‌هایی تبدیل می‌شود که به طور طبیعی رسانه‌ها این روند را به همراه دارند.

کارشناس مسائل سیاسی همچنین تصریح کرد: در کنار این دو، مسئولیت اطلاع‌رسانی و نقد عملکرد آنها (دولت) وظیفه دائمی برای رسانه‌ها است که دستخوش دگرگونی می‌شود.

شمسیان با تاکید بر اینکه به میزان استحکام پایگاه اجتماعی در هر دولتی رسانه‌های منتقد بیشتر می‌شود، عنوان کرد: نقد حتما باید با ضوابط و چارچوب‌های خود همراه باشد و بین تخریب و نقد باید تمیز قائل شد. نقد با از میدان به در کردن رقیب تفاوت جدی دارد؛‌رهبر معظم انقلاب نیز نقد را از تخریب جدا کردند. بسیاری از رسانه‌ها در مقطعی ابزار معامله و فشاری برای عقب‌نشینی از اهداف می‌شوند. دولت‌ها وزن عملکرد خود را در ترازویی بگذارند که قابل ارزیابی باشد.

وی با بیان اینکه دولت هر صدای مخالفی را مساوی تخریب می‌داند، در خصوص مرز تخریب و نقد نیز گفت: در مقررات قانونی و مشخص برای تفکیک آنها باید به قانون تمکین کنیم. چرا که قانون همه چیز را مشخص می‌کند و برخی نگران موقعیت اجتماعی خود هستند و پایگاه اجتماعی آنها به قدری متزلزل است که می‌خواهند به سرعت منتقدین را از میدان خارج کنند.

کارشناس مسائل سیاسی در بخش دیگری از سخنان خود خاطرنشان کرد: وقتی بحث فحاشی و توهین مطرح می‌شود قانون به صراحت تکلیف این مسئله را مشخص کرده و مراجع تصمیم می‌گیرند. بنابراین مرز نقد و تخریب کاملا مشخص است. در برخی موارد دولت هر صدای مخالفی را تخریب‌گر معرفی می‌کند.

شمسیان رصد هوشمندانه که مورد تأکید رهبر معظم انقلاب است را تکلیفی دانست که جز از رسانه برنمی‌آید.

وی ادامه داد: لحظه لحظه عملکرد دولت باید مورد رصد قرار بگیرد تا خودشیفتگی در عملکردها به وجود نیاید. رصد هوشمندانه نیازمند داشتن اطلاع از زوایا است.بسیاری از دولت‌ها با پنهان‌کاری به خصوص در تراز ملی سعی می‌کنند با عنوان کردن رسانه به عنوان جریان یا غریبه یاد کنند. دولت اگر مدعی است که عملکرد من خوب است دلیلی برای فرستادن هدیه به رسانه‌ها وجود ندارد لذا در پی چنین مواردی از رصد هوشمندانه استفاده می‌شود و پس از رصد هوشمندانه است که نقد منصفانه صورت می‌گیرد.

عضو شورای سردبیری روزنامه کیهان خاطرنشان کرد: دولت با ابزارهای مختلفی فشار به مطبوعات مستقل و منتقد را دنبال می‌کند از جمله فشار مالی مانند یارانه برخی رسانه‌ها که به صورت کامل و به قول خودشان به ازای هر نقد قطع شده است.

انتهای پیام/

ویدیو مرتبط :
هدیه عجیب و غریب دولت روسیه به دولت فرانسه