اجرای طرح های بزرگ عبور از چند دهه عقب ماندگی کرمانشاه - یحیی معماری*

مگاپروژه در ادبیات مدیریت طرحهای امروزی به آن دسته از طرحهایی که حجمی افزون بر یک میلیارد دلار دارند و دارای پیچیدگی های فنی و تخصصی می باشند، اطلاق می شود که می تواند زیرساختی و تحول آفرین برای اقتصاد هر منطقه باشد.ظاهرا دو استان اردبیل و کرمانشاه پیشگام شده اند تا مگاپروژه هایی را اجرا کنند البته در این مرحله می توان گفت که فقط ایده اجرای این نوع طرحها مطرح شده و تا اجرای عملی آن راه درازی در پیش است بخصوص اگر مگاپروژه ها را به زلف پساتحریم گره بزنیم.استاندار کرمانشاه چندی پیش در نشست شورای اداری استان بر لزوم حرکت به سمت اجرای مگاپروژه ها تاکید کرد و حتی نمونه هایی از طرحهای مدنظرش از قبیل مسیر گردشگری بیستون به طاق بستان، منطقه آزاد تجاری قصرشیرین (در صورت اخذ موافقت مرکز و تبدیل منطقه ویژه به آزاد)، پالایشگاه آناهیتا و پتروشیمی چهارم در اسلام آبادغرب هم نام برد.حقیقت آن است که اگر نگاه راهبردی و توسعه محور به استانهای مرزی مانند کرمانشاه در دولتها بیشتر حاکم می شد، اکنون باید وضع در این گونه مناطق فرق می کرد و از سویی نگرش امنیتی به این مناطق باعث شد تا روند توسعه ای کند را شاهد باشیم در حالیکه ورق زدن کتاب ظرفیت ها و داشته های این استان خود حکایت دیگری دارد.مرزی بودن کرمانشاه با شش مرز و بازارچه که دو مورد از آنها رسمی هستند، بهترین گواه است که می طلبد نوع نگرش به این دیار تغییر کند.لازم بود آنچه که امروز استاندار مگاپروژه اش می خواند را دهه های قبل در این استان اجرا می کردند، اگر نگاهمان به صنایع این باشد که یک چرخه موفق تولید - اشتغال - صادرات و رونق اقتصادی برای کشور را به همراه داشته باشد؛ تازه باید تاسف خورد که از موهبت این استان مرزی آن هم با این همه منابع انسانی، خدادادی و قابلیت های بالقوه چرا بهره کافی نگرفتیم؟تمرکز صنعت عمدتا در مناطق مرزی و بندری است اما ما همیشه از کرمانشاه و مرزهایش نوعی تهدید را دیده ایم که گاه با دستمایه اغراق همراه بوده و همین باورغلط هم باعث شده تا انتهای آمال کرمانشاهیان در دهه های اخیر به آسفالت چند کیلومتر راه، ساخت یک مدرسه، رونمایی از کارگاه های کوچک و کم اثر، ساخت هتل و... باشیم اما هرگز به این فکر نکردیم که می شود در این استان فکرهای بزرگتری هم کرد و کارهای موثرتر و توسعه زا.البته حتما در کنار نگاه غلط و غیرفرصت محوری که به کرمانشاه وجود داشته باید این را هم اضافه کنیم که یکدل نبودن متولیان از مدیران ارشد تا نمایندگان ادوار مختلف و حتی خنثی بودن رسانه ها و ورود به فضایی خاکستری به نام جدل های بیهوده مدیریتی - جناحی و سیاسی که شاهد مستند آن تغییر مکرر استانداران و مدیران و چندگانگی در تصمیم سازی و تصمیم گیری ها و بالاخره عقیم ماندن بسیاری از طرح ها بوده را هم اضافه کرد؛ عواملی که باعث شده ما هرگز دارای لابی قدرتمندی در مرکز برای فرار از اعتبارات قطره چکانی نباشیم.اکنون در کرمانشاه می توان در جای جای آن روی اجرای مگاپروژه ها اندیشه کرد مثلا در حوزه کشاورزی با داشتن افزون بر 940 هزار هکتار زمین که کمتر از 200 هزار هکتار آن آبی است و سالانه حدود چهار میلیون تن انواع محصولات آن هم در تنوع اقلیمی و آب و هوایی دارد، در نبود طرح های بزرگ در حوزه صنایع تبدیلی، بی آنکه محصولاتی از قبیل گندم، ذرت، نخود و انواع محصولات باغی را فرآوری کنیم، فقط به خام فروشی روی می آوریم که در تحلیل نهایی فقط زیان استان و مردم را در پی دارد و بس.همین رویه خام فروشی در حوزه معادن ما هم وجود دارد، یادمان نرود که چگونه سنگ های معدنی کرمانشاه به اصفهان و سایر شهرهای حمل می شود و در آنجا به محصول نهایی تبدیل می شود یا در حوزه قیر طبیعی که 75 درصد از کل قیر کشور را در این استان داریم اما معدن داران ما فقط دست به دعا بر می دارند که مشتری برای محصول خام آنها یافت شود.کشف میدان نفتی 450 میلیون بشکه ای در سال 88 و در منطقه نفت شهر هم نکته ای است که نباید از آن غفلت کرد زیرا تاکنون تدبیری برای استخراج و استحصال نفت این میدان اندیشیده نشده در حالیکه طرف عراقی در آنسوی مرز از این میدان مشترک در حال بهره برداری است.در بحث گردشگری نیز توجه لازم نشده است و ورود گردشگر به کرمانشاه از باب تمهیدات عالی و زیرساخت های مهیا شده حوزه گردشگری نیست بلکه آثار فراوان تاریخی - طبیعی این استان است که دوستدارانی دارد .بنابراین شاید استاندار جدید کرمانشاه به درستی دست روی کریدور گردشگری بیستون به تاق بستان گذاشته است که در صورت اجرای چنین مگاپروژه ای می توان نقش دولت و متولیان در جذب گردشگر را ارزیابی کرد.قاطعانه می توان گفت که در هر کدام از مرزهای استان کرمانشاه از پرویزخان تا شیخ صالح و شوشمی این قابلیت وجود دارد که منطقه آزاد تجاری که تحولی در صادرات کشور است و گامی مهم در توسعه منطقه، وجود دارد اما همه رایزنی هایی که در سالهای گذشته از سوی نمایندگان و مسئولان استانی در این مورد انجام شد، فقط به اخذ تاییدیه دولت برای دو منطقه ویژه قصرشیرین و اسلام آباد منتهی شد اما اگر بتوان امتیاز منطقه آزاد در قصرشیرین را اخذ کنیم واقعا می توان گفت گامی اساسی برای این منطقه برداشته شده است.خلاصه اینکه در جای جای این استان می توان روی اجرای مگاپروژه ها فکر کرد از «هاب» پروازی بودن غرب ایران و لزوم داشتن فرودگاهی با استانداردهای بین المللی گرفته تا تمرکز جدی بر روی «توریسم درمانی» که این سالها فقط حرفش زده شد و شاید هم ذوب آهن فرامان کرمانشاه که در یک کلنگ و زمین خالی خلاصه شد!به هر حال باور کنیم که استانی داریم با ظرفیت های فراوان که می خواهد «مگا پروژه» هایی را اجرا کند بشرطی که دارای «مگا مدیرانی» و «مگا مردانی» با دل بزرگ و شهامت اجرای کارهای بزرگ داشته باشند.*خبرنگار ایرنا در مرکز کرمانشاه