نبرد با تروریسم با نگاهی به تجربه های گذشته

چند روز بیشتر از رخدادهای تروریستی پاریس و کشته شدن 129 تن در این شهر نمی گذرد که این بار هراس از تکرار چنین رویدادهایی در همسایه ی شمالی فرانسه خود را نشان داده است. اعلام رسمی فرار «صلاح عبدالسلام» یکی عاملان رویدادهای پاریس به بروکسل سبب شد دولت بلژیک مکان های شلوغ و پرتردد پایتخت را تعطیل کند. تدابیر امنیتی شدید در واشنگتن نیز به دلیل انتشار ویدیوی تهدیدآمیز داعش ادامه دارد.
بنابراین امروز تروریسم دست کم در چهار قاره، امنیت جهانی را به خطر انداخته است. برای مقابله با این موج ویرانگرِ در حال پیشروی، باید گام هایی جدی و هماهنگ برداشت. بررسی تجربه های منفی و مثبت ناشی از مبارزه با این پدیده به کشورها کمک می کند تا با دوری گزیدن از تکرار بیهوده ی تجربه های ناموفق، نسخه هایی کارآمد را برگزینند. توجه به این امر مهم چه بسا مبارزه با گروه دهشت افکن داعش و گروه هایی از این دست را تسهیل کند.
بر بستر واکاوی تجربه ها و ارایه ی راهکارها، رویارویی و مقابله با داعش را می توان در سه دوره ی کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت بررسی کرد. در کوتاه مدت، لازمه ی نابودی این گروه تروریستی مسلح، به کارگیری حمله ی نظامی فراگیر زمینی و هوایی است. البته اینکه تصور شود با انتخاب گزینه ی نظامی خطر افراطی گری به کلی از میان خواهد رفت نوعی سطحی نگری است. تجربه ی حمله ی نظامی غرب به رهبری آمریکا به افغانستان، عراق و لیبی ثابت کرد که عملیات نظامی تنها به طور موقتی می تواند از گسترش شبکه های تروریستی جلوگیری کند. ریشه کن کردن تفکر افراط گرایانه نیازمند اقدام های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است که تا حدی زمانبر است.
در میان مدت، لازم است زمینه های سخت افزاری گسترش و قدرت یابی گروه های تروریستی همچون داعش شناخته شود تا بتوان ریشه ی این شبکه ها را خشکاند. کسب درآمد داعش از راه فروش نفت به میزان ماهیانه 50 میلیون دلار، خرید تجیهزات نظامی و نیز جذب نیروی انسانی در کنار برخورداری از حمایت های گسترده ی و چندبعدی برخی دولت های منطقه و فرامنطقه از جمله دلیل های ادامه ی حیات و گسترش این گروه دهشت افکن است. بنابراین با ایجاد سد در این مسیر، طولی نخواهد کشید که داعش به زانو درآید. همچنین از آنجا که داعش قلمرو محور است می توان با حصر داعش به روند نابودی آن سرعت بخشید.
در کنار این راهکارها، اقدام هایی که با هدف جلوگیری از افراطی گری در بازه ی زمانی بلند مدت انجام می گیرد اهمیتی به مراتب بیشتر از اقدام های آنی و همچنین میان مدت دارد. به منظور آشکارشدن تجربه های موفق و ناموفق گذشته، اقدام های طولانی مدت را نیز در سه سطح ملی، منطقه یی و بین المللی باید مورد بررسی قرار داد.
در سطح ملی، کمک به برقراری حکومت های مردمسالار، گسترش مشارکت های مدنی، توسعه ی سیاسی و اقتصادی به ویژه در مناطق محروم و مرزی و همچنین رسیدگی به وضعیت اقلیت های قومی- مذهبی از جمله ی ابتدایی ترین اقدام ها به شمار می رود که می تواند از بروز تندروی جلوگیری کند. فقر، احساس تبعیض و نبود آزادی های سیاسی و اجتماعی نقش غیرقابل انکاری در ایجاد و گسترش شبکه های تروریستی دارد. نمونه ی رفتارهای سازنده در این زمینه را در برخورد نظام جمهوری اسلامی با اقلیت های مذهبی و قومی گوناگون می توان دید؛ رفتاری سنجیده که نتیجه ی آن تفاوت اوضاع امنیتی ایران با کشورهای پیرامون است.
تشکیل شوراهای بیداری نیز تجربه ی مثبتی است که در سال 2007 در مناطق جنوب و غرب عراق اتفاق افتاد و در آن برهه نیز تا حدی موثر واقع شد. تکرار چنین تجربه ی مثبتی این بار با هدف مهار داعش می تواند در کشوری چون عراق و نیز سطح منطقه نتیجه بخش باشد.
در برابر می توان شاهد رفتارهایی وارونه در برخی کشورهای منطقه بود. اقدام های تبعیض آمیز به همراه ممنوعیت آزادی های سیاسی و اجتماعی از جمله مسایلی است که سبب گرایش شهروندان دولت های پیرامون به گروه های تروریستی می شود و تهدیدی جدی پیش روی کشورهای منطقه به وجود آورده است. در این پیوند، افزایش هزینه ها و شمار قربانیان، بی ثباتی های سیاسی- اقتصادی، بحران های امنیتی داخلی، مداخله ی مستقیم نظامی کشورهای مختلف در خاک این کشورها از جمله ی پیامدهای این رفتارها و سیاست ها بوده است.
در سطح منطقه یی بر اساس تجربه های پیشین باید توجه داشت که رقابت میان کشورها و نیز تفاوت های مذهبی به تقابل منجر نشود. یارکشی های سیاسی برای انزوای کشوری خاص باعث خواهد شد تا بحران های مهم منطقه همچون بحران تروریسم عمق بیشتری بیابد. در این زمینه تلاش برخی کشورها برای کنار زدن ایران به عنوان یک قدرت بزرگ شیعی در تحولات منطقه تجربه یی منفی بود که به توسعه ی گروه های تروریستی انجامید. به عنوان مثال در برابر حذف ایران از گفت وگوهای دیپلماتیک در مورد بحران سوریه، حضور ایران در 2 نشست اخیر وین را می توان به عنوان تجربه یی منطقه یی و مثبت از همکاری گروهی در برخورد با گروه های تروریستی دانست.
با توجه به گستره ی اقدام های تروریستی و ابعاد جهانی این پدیده ی شوم، سطح سوم یعنی بین المللی نیز دارای اهمیت خاص خود است. در این سطح، مبارزه ی جهانی با تروریسم نباید به عنوان ابزاری برای رسیدن به اهداف سیاسی و پیشبرد راهبردهای قدرت های بزرگ به کار گرفته شود زیرا تروریسم خود مساله یی ویژه است که راهکارهای خاص خود را می طلبد و نباید مبارزه با آن را درگیر پیش شرط های مرتبط با منافع دولت ها ساخت. البته رخدادهای فرانسه نشان داد که حتی منافع و امنیت وجودی شهروندان دولت های جهان نیز اینک به طور مستقیم با مساله ی مبارزه با تروریسم گره خورده است. در این زمینه یکی از راهکارهای این است که واحدهای بین المللی نظارت دقیق تری بر شهروندان خود داشته باشند تا این افراد جذب گروه های تروریستی نشوند. آمارها حاکی از آن است که تاکنون بیش از سه هزار نفر از اتباع اروپایی به داعش پیوسته اند.
در این سطح، مبارزه ی جمعی با افراط گرایی زیر لوای سازمان ملل متحد از اهمیتی ویژه برخوردار است. انتظار می رود سازمان ملل از سطح محکوم کردن اقدام های تروریستی پا فراتر گذارد و در ریشه کنی تروریسم اقدامی جدی انجام دهد. در این ارتباط، برخلاف قطعنامه های پیشین این نهاد بین المللی، قطعنامه ی 2249 که با هدف نابودی داعش در شورای امنیت به تصویب رسیده باید با قاطعیت بیشتری پیگیری شود. البته، در این میان ارایه ی تعریفی جامع و مانع از تروریسم و گروه های تروریستی ضروری است؛ تعریفی که برکنار از استثناها و تمایزهایی نظیر تروریست خوب و بد بتواند زمینه یی مشترک را برای شکل گیری اراده یی جهانی در این زمینه فراهم آورد.
*از:حسن شکوهی نسب (گروه پژوهش و تحلیل خبری)
پژوهشم**1969** 9279**2054

انتهای پیام /*

ویدیو مرتبط :
قسمت اول مستند کشور جنایتکار(نگاهی به نقش اسرائیل در تروریسم)