چرا نگاه دنیا همیشه به حضور مردم ایران دوخته شده است؟

روزنامه جوان/ متن پیش رو در روزنامه جوان منتشر شده و انتشار آن به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست.

نظام جمهوری اسلامی به عنوان یک قدرت تأثیرگذار و نوظهور در طول 37 سال گذشته نقش مهم و غیرقابل انکاری در تمام تحولات جهانی داشته است، به گونه‌ای که بخش اعظم اتفاقاتی که در عرصه سیاست خارجی دنیا روی داده است، ایران نقش مهمی در جهت‌گیری‌های اتفاقات جهانی داشته است، بسیاری بر این عقیده‌اند اگر نظام جمهوری اسلامی ایران در تحولات جهانی حضور نداشت، جهان چهره دیگری را به خود می‌گرفت.
در طول سال‌های پس از انقلاب توطئه‌های فراوانی علیه ملت ایران ونظام جمهوری اسلامی ایجاد شده است، به گونه‌ای که رومانو پرودی نخست وزیر ایتالیا زمانی در دیدار با سعید جلیلی دبیر شورای عالی امنیت ملی به این نکته اشاره می‌کند که حجم توطئه‌ها علیه ملت ایران غیر قابل تصور است و این نکته که ایران چگونه توانسته است، در مقابل تمام این فشارها ایستادگی کند، برای وی غیر قابل باور است. در این میان سؤال اصلی اینجاست که نظام جمهوری اسلامی ایران چگونه توانسته است، در مقابل این فشارها مقاومت کند.
پایه قدرت نظام جمهوری اسلامی بر چه اساسی واقع شده که توانسته است، در مقابل تمام این فشارها مقاومت کند.

قدرت ملی برای نظام جمهوری اسلامی
در ابتدا باید تعریف روشنی از قدرت ملی یک کشور داشت و اینکه چگونه می‌توان آن را سازماندهی کرد و آن را به نقطه مطلوب رساند. به واقع قدرت یک ملت در چیست و یک ملت چگونه می‌تواند قدرتمند باشد؟ بسیاری از ملت‌ها، رهبران دولت‌ها و نظریه‌پردازان روابط بین‌الملل در پی پاسخ به این پرسش‌ هستند چراکه پاسخ به این پرسش هر ملتی را می‌تواند به امنیت پایدار، اعمال حق حاکمیت و استقلال که مهم‌ترین لوازم پیشرفت هر ملتی است، رهنمون کند. ملت‌های ضعیف همواره در ناامنی، بدون حق اعمال حاکمیت و در وابستگی و در نتیجه‌ همه‌ اینها، در عقب‌افتادگی و عقب ‌نگه‌داشتگی به سر می‌برند. گوهر امنیت در صدف قدرتمندی یک ملت شکل می‌گیرد. اگر ملتی قدرتمند نباشد، در تلاطم اراده‌های کشور‌های مستکبر دچار چالش می‌شود و از بین می‌رود.
هر یک از مکاتب و نظریات بین‌الملل در پاسخ به این پرسش بنیادین که یک ملت چگونه می‌تواند قدرتمند باشد، مجموعه‌ای از شاخص‌ها را طرح کرده‌اند. در نظریات جدید، جمعیت، وسعت سرزمینی، دولت و حاکمیت را مهم‌ترین عناصر شکل‌گیری قدرت یک ملت معرفی می‌کنند. ملتی که جمعیت بیشتر، قلمرو بزرگ‌تر و دولت توانمندتر با حاکمیت ملی منسجم‌تر داشته باشد، از این منظر قدرتمندتر است. برخی دیگر از صاحبنظران معتقدند معیار نهایی قدرت ملی، توانمندی نظامی است، زیرا کشور‌ها در محیطی به سر می‌برند که در آن امنیت آنها مورد تهدید‌های داخلی و خارجی فراوان و همیشگی قرار دارد. از این‌رو مؤثر بودن سلاح‌های قهریه‌ آنها، مقیاس نهایی قدرت کشور‌ها به‌شمار می‌رود. در کنار توانمندی نظامی، برخی نیز ریشه‌های قدرت ملی را در توانایی کشور‌ها در مسلط شدن بر بخش‌های مهم اقتصاد جهانی می‌دانند، ولی توانمندی نظامی همچنان مهم‌ترین تجلی قدرت باقی مانده است. در کنار این موارد مهم، با بررسی صورت‌گرفته بر ۲۸ نظریه و الگوی مشخص‌کننده‌ قدرت ملی، سه عامل بالاترین درصد فراوانی را داشته‌اند: الف) جمعیت، ویژگی‌های کمی و کیفی آن، ب)کیفیت رهبری، مدیریت، کیفیت حکومت و ج) وجود منابع طبیعی، مواد خام و معادن.
جمهوری اسلامی همواره سعی کرده است شاخص‌های متعارف قدرت خود را ارتقا ببخشد. تأکید بر افزایش جمعیت و در کنار آن، توجه به آموزش‌وپرورش برای توانمندسازی جمعیت و همچنین تنظیم اسناد بالادستی برای نیل به اهداف انقلاب اسلامی و بهبود ساختار حکومت و توانمندسازی قدرت نظامی، همه‌وهمه در جهت افزایش قدرت ملت ایران بوده تا بتواند در امنیت پایدار، راه پیشرفتی که خود تنظیم کرده است، بپیماید. اما نکته‌ای که جمهوری اسلامی را نسبت به دیگر دولت‌ها و ساختار‌های سیاسی متمایز می‌کند، این است که قدرت در جمهوری اسلامی، «مردم‌بنیان» است، به این معنا که اگرچه عوامل یاد شده در بالا به‌عنوان عوامل قدرت جمهوری اسلامی نیز محسوب می‌شوند اما مهم‌ترین داشته‌ جمهوری اسلامی برای قدرتمند بودن، در میان همه‌ مؤلفه‌هایی که گفته شد، «مردم» است. وقتی میشل فوکو انقلاب اسلامی ایران را از نزدیک در خیابان‌های تهران مشاهده می‌کرد، متوجه این امر شده بود که قدرت این انقلاب شکوهمند را مجموعه عوامل تشکیل‌دهنده‌ قدرت سخت، شکل نداده است بلکه این انقلاب براساس«قدرت نرم» خود که باور مردمانش و نفوذ کلام امامش است، این‌قدر شکوهمند جلوه‌گر شده است. «ایران روح یک جهان بی‌روح» حاصل همین فهم فوکو از انقلاب اسلامی است.

امنیت مردمی در مقابل هر گونه هجوم امنیتی
از سویی دیگر در مقاطعی از تاریخ جمهوری اسلامی، به‌دلیل وقوع انقلاب، ارتش توانمند و منسجم، منابع مالی لازم، اقتصاد پویا، سازمان سیاسی منسجم و یکپارچه و حمایت بین‌المللی وجود نداشت، اما جمهوری اسلامی همواره قدرتمند ظاهر شده، پیروزی را از آن خود کرده و امنیت پایدار را برای پیشرفت ایران به ارمغان آورده است. آنچه جمهوری اسلامی را در این مقاطع به موفقیت رسانده، قدرت نرم و بسیج‌کنندگی انقلاب اسلامی و حضور مردم در صحنه است. حضور مردم در مقاطع حساس، مهم‌ترین عنصر قدرت جمهوری اسلامی است. قیام مسلحانه‌ نیروهای ضدانقلاب در تهران، آمل، کردستان و ترکمن‌صحرا و همچنین جنگ تحمیلی هشت‌ساله‌ رژیم بعث صدام، فتنه‌ تیر ۱۳۷۸ و فتنه‌ سیاه ۱۳۸۸ از جمله مقاطع تاریخی بودند که عنصر اصلی قدرت جمهوری اسلامی، یعنی«حضور مردم در صحنه» آن را به‌سوی موفقیت راهبری کرده‌اند.
با همین منطق است که مراسم روز استقلال ملت ایران، متمایز از مراسم‌های استقلال ملی در دیگر کشور‌هاست. دیگر کشور‌ها در روز ملی خود، مهم‌ترین عنصر قدرتمندی خود، یعنی نیروهای نظامی و توانمندی‌های آنان را به نمایش می‌گذارند، اما در جمهوری اسلامی، با توجه به اینکه بنیان قدرت مردمی است، آنچه پیش چشم جهانیان به‌عنوان مهم‌ترین عنصر قدرت ایران جلوه می‌کند، «حضور مردم در صحنه» است. در ایران هرگاه مردم در صحنه بوده‌اند، جمهوری اسلامی قدرتمند بوده و امنیت و استقلال برای پیشرفت حاصل شده است.
پیر بوردیو، سه نوع سرمایه را شناسایی کرده است که عبارتند از: سرمایه‌های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی. او سرمایه‌ اجتماعی را شکلی از سرمایه می‌داند که به ارتباطات و مشارکت اعضای یک سازمان توجه دارد و می‌تواند همراه با سرمایه‌ فرهنگی، ابزاری برای رسیدن به سرمایه‌های اقتصادی باشد. با حضور مردم در انتخابات و جلوه‌گر شدن سرمایه‌ اجتماعی جمهوری اسلامی و قدرت نرم آن، حصار امنیت و امکان پیشرفت حاصل می‌شود. هرچه جمهوری اسلامی سرمایه‌ اجتماعی بیشتری داشته باشد، می‌تواند در حوزه‌های امنیتی، اقتصادی و... موفق‌تر باشد.

انتخابات و قدرتی برای مقابله با قدرت‌های بزرگ
انتخابات و برگزاری موفق آن نشانه‌ای از قدرت اجتماعی یک ملت در عرصه‌های گوناگون است. در حقیقت انتخابات اصلی‌ترین دلیل برای قدرتمندی و عزت یک ملت است و آن را می‌توان نتیجه‌ای تمام‌کننده بر تمام فشارهایی دانست که بر نظام جمهوری اسلامی وارد می‌شود.
انتخابات بزرگ‌ترین تجلی‌گاه سرمایه اجتماعی نظام جمهوری اسلامی است که آن را می‌تواند به رخ قدرت‌های جهانی کشیده و برای حل مسائل خود در پای میز مذاکره به کار بگیرد. مذاکرات هسته‌ای با کشورهای قدرتمند جهانی و طی شدن یک پروسه دو ساله که در نهایت به اجرای برجام انجامید را به صورت مسلم می‌توان نتیجه برگزاری انتخابات سال 92 دانست که حضور گسترده مردم سبب روی کار آمدن یک دولت قوی شد که پشتوانه‌ای مناسب برای برگزاری مذاکرات گوناگون در سطح جهانی بود.
در نقطه مقابل هیچ‌کس فراموش نمی‌کند که فتنه سال 88 سبب شد تحریم‌های همه‌جانبه علیه ایران به سرعت شکل گرفته و کشور با بزرگ‌ترین بحران خود پس از جنگ روبه‌رو شود و در شرایط حساس فعلی و به خصوص اتفاقات خاورمیانه می‌توان این نکته را در نظر گرفت که انتخابات مجلس شورای اسلامی و خبرگان رهبری و حضور پرشکوه مردم در آن زمینه‌ساز حضور قدرتمندانه نظام در صحنه‌های جهانی و همچنین حل برخی مشکلات داخلی باشد.
شاید در دنیا هر قدرت بزرگی سلاحی را برای به رخ کشیدن داشته باشد. قدرت‌های هسته‌ای از سلاح‌های اتمی و نظامی خود برای قدرت‌نمایی استفاده می‌کنند، اما آنچه نظام جمهوری اسلامی برای قدرت‌نمایی در مقابل بزرگ‌ترین قدرت‌های جهانی استفاده می‌کند، انتخابات است؛ انتخاباتی که بزرگ‌ترین سرمایه اجتماعی ایران و نظام سیاسی حاکم بر آن است.

با کانال تلگرامی آخرین خبر همراه شوید

منبع: روزنامه جوان