اگر علاقه مند به موسیقی هستید، این پنج کتاب را بخوانید

میزان/ آشنایی همگان با نظریه ساختاری موسیقی ایران، بررسی موسیقی در آیین مهر و چند گوشه دیگر، حبیب سماعی و روایان آثار او، ترنم و راز و رمز آواز، پیشنهادهای ما برای دوستداران آواز و موسیقی هستند.
شاید مهم ترین مطلبی که در پس پژوهش در نظریه موسیقی ایرانی بتوان به آن دست یافت، ارائه نظریه جامع و مورد قبول اکثریت موسیقی شناسان و موسیقی دانان باشد که این مهم با چاپ کتاب های نظریه های بنیادی و بحث های مبانی موسیقی محقق شده است. در همین حوزه، از دیگر موضوعاتی که دست‌مایه آثار پژوهشگران انتشارات سوره مهر قرار گرفته، موضوع فرم در موسیقی ایرانی و همچنین بررسی یا ابداع روش های جدید برای نغمه نگاری موسیقی ایران است.
اگر هنرجو یا علاقه مند موسیقی هستید، تعطیلات نوروز فرصت خوبی است برای اینکه با خواندن کتاب‌های پژوهشی درباره موسیقی به‌ویژه موسیقی ایرانی، دانش‌تان را در این زمینه افزایش دهید.

آشنایی همگان با نظریه ساختاری موسیقی ایران
کتاب «آشنایی همگان با نظریه ساختاری موسیقی ایران» نوشته محسن فربودمنش، با بررسی دستگاه‌ها و آوازهای موسیقی ایرانی، در پی یافتن راه حلی برای نمایش ساختار و طراحی پیچیده موسیقی ایران، با استفاده از علوم ریاضی و آماری است.

محسن فربودمنش، به دلیل عدم آشنایی با موسیقی، و از طرفی تسلط به علم اقتصاد، نگرشی نو به موسیقی ایرانی دارد. او با تحقیق در تمامی گوشه‌های موسیقی ایران، به بررسی نت‌های اصلی در گام‌های ایرانی، از جمله «نت شروع»، «نت شاهد» و «نت ایست» می پردازد و آن ها را در قالب اطلاعات و ارقام آماری به نمایش می گذارد.
در این کتاب همچنین میزان استفاده هریک از اساتید موسیقی سنتی از نت های خاص هر گوشه، در قالب اطلاعات ریاضی ذکر شده است. به اعتقاد محسن فربودمنش، نمایش آمار و مشاهده نغمه های موسیقی ایرانی در قالب اطلاعات بصری، می تواند به سوالات مطرح شده در زمینه چگونگی شکل گیری موسیقی دستگاهی ایران پاسخ دهد و نگرشی نو در بررسی ساختاری موسیقی ایران ایجاد کند.

بررسی موسیقی در آیین مهر و چند گوشه دیگر
موسیقی و آیین مهر جزء تفکیک ناپذیر آداب و رسوم کشتی در مازندران و گیلان بوده است و موسیقی در جنگ های مردم گیلان و مازندران همچون سلاح کاربرد داشته؛ مثلا حکام مازندران که به دستور مغولان برای فتح قلعه گرد کوه رفته بوده اند، تحت تاثیر شعر و موسیقی قطب رویانی محاصره را ترک کردند و به زادگاهشان بازگشتند. کتاب بررسی موسیقی در آیین مهر و چند گوشه دیگر، حاصل سال‌ها تحقیقات میدانی جهانگیر دانای علمی و دیدار او با افرادی است که اطلاعات گرانمایه ای درباره این موضوع داشته اند.

فصل اول کتاب، نوشتاری است درباره کارکرد ساز موسیقایی در آیین مهر که قدمت آن به دوران قبل از زرتشت می رسد. در این بخش، ابتدا مطالبی درباره خاستگاه اولیه آیین مهر بیان شده و سپس در مراحل سیر و سلوک آیین مهر به رهبری مهیار طالبی، اشاراتی شده است.

موسیقیدانان ایرانی برای آرش کمانگیر آهنگی ساخته بودند که تا زمان ساسانیان نواخته می شد و باربد آن را با نام سیوارتیر می نواخت و در متون کهن، این آهنگ جزء سی لحن باربدی آمده است. ارتباط سیوارتیر با نام آرش و برگزاری مراسم مختلفی که تحت تاثیر عملکرد آرش در مناطق شمال کشور برگزار می شود، در فصل دوم کتاب مورد بررسی قرار گرفته است. «کورش کبیر و آهنگ سوگ سیاوش» عنوان فصل سوم کتاب است و در فصل چهارم کتاب نیز به نقش سازهای موسیقایی در جنگ‌های گیلان و مازندران اشاره شده و همچنین در دو فصل پنجم و ششم کتاب، گوشه های عشاق و حدی در موسیقی ایرانی به طور کامل مورد بررسی قرار گرفته اند.

حبیب سماعی و روایان آثار او
حبیب سماعی، نامی آشنا در تاریخ موسیقی سنتی ایران است. زندگی سرشار از رمز و راز و خلق و خوی عجیب او، همواره باعث کنجکاوی علاقه مندان موسیقی برای یافتن اطلاعاتی در خصوص زندگی وی شده است. این نابغه موسیقی و استاد بزرگ سنتور، موسیقی را از پدر خود حبیب الله خان سماع حضور آموخت و در مدتی کوتاه چنان تحولی در نوازندگی سنتور و جایگاه آن در موسیقی سنتی ایجاد کرد که امروز از او به عنوان پدر سنتورنوازی کلاسیک ایرانی یاد می کنند.

کتاب «حبیب سماعی و روایان آثار او» نوشته شهاب منا، نوازنده سنتور و پژوهشگر جوان موسیقی کشور است. این تکتاب حاصل چندین سال تحقیق و تفحص در آثار به جا مانده از ایشان و همچنین مصاحبه های شفاهی با بازماندگان شاگردان حبیب سماعی است.

ترنم
کتاب «ترنم» نوشته رضا مهدوی، در بر گیرنده متن گفتارهای رادیویی پیوسته ای است که با عنوان «ترنم» در صدای جمهوری اسلامی ایران، شبکه تهران، در سال های 81 تا 83 پنج شنبه ها به طور زنده و مستقیم پخش شده است.

مهدوی در این کتاب، ضمن بررسی دستگاه های موسیقی ایران در دوان پر فراز و نشیب تاریخ چند هزار ساله خود به معرفی دستگاه های مختلف و متنوع موسیقی ایران پرداخته است. این کتاب با اینکه برای متخصصین و اهل فن نوشته نشده و بیشتر روی صحبتش با مخاطب عام موسیقی است اما در کتاب مسائلی درباره موسیقی دستگاهی ایران عنوان شده که برای متخصصان این حوزه هم مفید است.

کتاب «ترنم» در 17 بخش؛ پیش درآمد، دستگاه شور، زنگ شهر آشوب، آواز ابوعطا، آواز بیات ترک، آواز دشتی، آواز کرد بیات، دستگاه سه گاه، دستگاه چهارگاه، دستگاه همایون، آواز بیات اصفهان، دستگاه ماهور، رنگ های ماهور، راکهای ماهور، دستگاه نوا و دستگاه راست پنجگاه تنظیم شده است.

راز و رمز آواز
کتاب «راز و رمز آواز»، مجموعه ای است که به همت حسین کاظمیان تالیف شده است. او که خود از خوانندگان خوش صدای موسیقی سنتی است در این کتاب تلاش می کند الفبای موسیقی آوازی ایران را برای کسانی که در ابتدای این راه هستند و می خواهند وارد بحر عظیم موسیقی سنتی شوند، آموزش دهد.
او در این کتاب ضمن اشاره به مطالبی درباره ردیف و گوشه های اصلی آوازها، نکاتی را درباره بهداشت و مراقبت از صدا یادآوری و سعی میکند از کج روی هنرجویان مبتدی جلوگیری کند.

کاظمیان در این کتاب سعی کرده با استفاده از تجربیاتی که در موسیقی سنتی کسب کرده، به مقوله آموزش موسیقی آوازی ایران و طریق خوانندگی به زبانی ساده بپردازد. او در این راه ابتدا به سراغ آواز در متون کهن می رود و با بحث آواز در شاهنامه سخنش را آغاز می کند سپس از دل همین موضوع به سراغ سنت های شاگردی و استادی در موسیقی می رود و تجربیاتش را با نقل قول هایی از اساتیدی چون حسن کسایی به مخاطبش ارائه می کند.



با کانال تلگرامی «آخرین خبر» همراه شوید

منبع: میزان