شاکری: نمایشگاه کتاب پس از چندین سال اجاره‌نشینی صاحبخانه شد

خبرگزاری کتاب ایران/ احمد شاکری، نویسنده و عضو هیات علمی گروه ادبیات و اندیشه پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی که تالیف 11 عنوان کتاب در حوزه نقد، پژوهش، داستان و رمان را در کارنامه دارد، در حاشیه بازدید از غرفه پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در بیست و نهمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، با خبرنگار ایبنا از نمایشگاه کتاب و جدیدترین کتاب‌های در دست تالیفش سخن گفت.

آقای شاکری حال و هوای نمایشگاه کتاب را در شهر آفتاب چگونه دیدید؟
نمایشگاه کتاب همواره به‌عنوان یک اتفاق ملی و بسیار مهم در طول سال، مطرح بوده و می‌توان از نمایشگاه کتاب به‌عنوان بهار کتاب یاد کرد. قطعا برگزاری نمایشگاه منافع و فواید بسیار متعددی دارد. نمایشگاه کتاب این قدرت را دارد که کتاب و کتابخوانی را ترویج کند و کتاب را به عمق زندگی مخاطبان ایرانی ببرد.
نمایشگاه کتاب در کشور ما در طول 28 دوره گذشته بیشتر یک فروشگاه کتاب بوده تا یک نمایشگاه کتاب. در دوره‌های گذشته جنبه‌های نمایشگاهی آن چندان قوتی نداشته است؛ این نکته بسیار مهمی است که راه‌حل‌های بسیار مشخصی هم دارد. دولت، برنامه‌ریزان و سیاستگذاران می‌توانند فرآیندی را اجرایی کنند که کتاب پس از تولید به نحو مقتضی، کافی و کاملی معرفی، تبلیغ و توزیع شود تا به مخاطب برسد. شبکه‌های مجازی می‌توانند این‌کار را انجام دهند. در حال حاضر سایت آمازون به همین صورت کتاب را در اختیار مخاطبان قرار می‌دهد. این فرایند اگر به نحو درست، دقیق و فراگیری در کشور ما تنظیم شود، نمایشگاه کتاب به شکل فعلی دیگر موضوعیتی ندارد، آن‌هم با زحمات و هزینه‌های بسیار زیاد. در این‌صورت می‌توان درباره کارکرد نمایشگاهی بیشتر صحبت کرد که نمایشگاه کجاست و کارایی واقعی آن چیست؟

نظرتان درباره جابه‌جایی نمایشگاه کتاب از مصلی به شهر آفتاب چیست؟
در مورد جابه‌جایی نمایشگاه یک نکته مثبتی وجود دارد. نمایشگاه به یکی از نقاط جنوبی شهر تهران منتقل شده، که این مساله شاید در راستای سیاست محرومیت‌زدایی و یکسان‌نگری به شهروندان تهرانی باشد. شهرداری هم در این زمینه بسیار تلاش کرده است. این خیلی خوب است که فضا‌های فرهنگی را به نقاط جنوبی و محروم‌تر شهر منتقل کنند.
نکته دیگر این‌که ظاهرا نمایشگاه به خانه خودش منتقل شده و پس از چندین سال اجاره‌نشینی، صاحبخانه شده است.
چند اشکال هم به‌نظر من وجود دارد که باید مرتفع شوند. مسئولان کمی در انتقال نمایشگاه از مصلی به مکان فعلی تعجیل کردند و این تعجیل در زوایای نمایشگاه بیست و نهم مشخص است. نوعی آشفتگی و بلاتکلیفی و عدم انسجام در برخی از بخش‌ها وجود دارد که شاید بخشی مربوط به زیرساخت‌ها باشد و برخی مربوط به برنامه‌ریزی، دوری راه و منطقه‌ای که نمایشگاه در آن واقع شده است. این مشکلات باید با برنامه‌ریزی برای دوره‌های بعد مرتفع شوند. شاید امسال به‌طور آزمایشی نمایشگاه در شهر آفتاب برگزار شد، طبیعتا در سال‌های بعد نحوه برگزاری نمایشگاه بهتر از این دوره خواهد بود.
در مجموع نمایشگاه با برنامه‌های جنبی، سالن یاس، بخش کتاب‌نما و سرای اهل قلم که بخش‌های اصلی یک نمایشگاه هستند، سال به سال رشد داشته که امیدواریم با این رشد نمایشگاه بتواند کارکرد اصلی خود را پیدا کند.

در حال حاضر چه کارهایی در دست تالیف دارید؟
مشغول انجام چهار پروژه به‌صورت همزمان هستم. کتابی با عنوان «فلسفه داستان داستان» در دست دارم که در آینده نزدیک از سوی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی منتشر خواهد شد. این اثر در حوزه فلسفه مضاف داستان و روایت و احتمالا در 870 صفحه تنظیم خواهد شد.
کتابی دیگر در حوزه فلسفه مضاف با عنوان «مبانی ایده نخستین داستان» در دست تالیف دارم که تا پایان سال کار نگارش آن به اتمام خواهد رسید.
آخرین اثرم نیز که از سوی سازمان انتشارات پژوهشگاه منتشر شده «جستاری در اصطلاح‌شناسی و مبانی ادبیات داستانی دفاع مقدس» است.
کتاب دیگری در حوزه فیلم دینی یا قصص قرآنی در دست جمع‌آوری و تنظیم مطالب است. این اثر مجموعه‌ای از نشست‌هایی است که در قالب یک برنامه تلویزیونی با حضور متخصصان علوم قرآنی، قصص قرآنی و روایت‌شناسی برگزار شد. این نشست‌ها پیاده‌سازی و تدوین شده و به‌صورت کتاب منتشر خواهد شد.
ماه رمضان سال گذشته از شبکه آموزش سیما برنامه‌ای پخش شد که محوریت آن بررسی جوانب مختلف نظری قصص قرآنی بود. پرسش اصلی این برنامه این بوده که قصص قرآن به لحاظ ساختارهای روایی چه هستند. در نوع‌شناسی و ژانرشناسی این پرسش پیش می‌آید که آیا قصص قرآنی چیزی جدای از دیگر قصص دوران معاصر است یا دارای اشتراکاتی هستند
پاسخ به این پرسش بسیار ضروری است؛ به این لحاظ که پاسخ این پرسش ما را به تعریفی نو از هنر روایت، قصه و قصه‌گویی نزدیک می‌کند. در حقیقت تاملات ما را به فهم مبانی نظری قصص می‌رساند، چراکه قصص قرآنی واجد عنوان بهترین و کاملترین قصه‌‌ها هستند.
فهم چیستی، ماهیت، کارکردها، اجزا و عناصر قصص قرآن می‌تواند در فهم نحوه اقتباس از این قصص برای ادبیات و سینما بسیار مهم باشد.
مرحوم سلحشور درد جدی داشت که قصص قرآن را به‌صورت سینمایی و تلویزیونی به تصویر بکشد. این‌کار فارغ از جنبه‌های عملی، عملا مهمترین چالشی که با آن مواجه است، چیستی سینما و چیستی قصص قرآنی است. یعنی تا این دو چیستی فهم نشود، اقتباس یا تبدیل از یک ژانر به ژانر دیگر ناکام خواهد بود.
لذا این برنامه با حضور اهالی و دانش‌آموختگان حوزه و متخصصان حوزه سینما و روایت، به طرح پرسش‌هایی پرداخت و تلاش کرد این پرسش‌ها را در یک منظومه مشخص پاسخ دهد.
ضرورت تدوین و انتشار این کتاب در این است که برنامه‌های تلویزیونی همیشه از یک بلیه‌ای رنج می‌برند. برنامه‌های تخصصی‌تر شاید مخاطب عام نداشته باشند. عموما آسیبی که به برنامه‌های تخصصی وارد می‌شود این است که تلویزیون یک رسانه دیداری است و دقت‌ها در مباحث نظری برای مخاطب کم است. مخاطب اگر یک جمله یا یک فراز را از دست بدهد، شاید تمام مبحث را از دست بدهد؛ لذا تبدیل برنامه‌های نظری و محض علمی تلویزیون به کتاب و رسانه‌های مکتوب به‌کار می‌آید. این مساله به‌عنوان مثال در حوزه روایت‌شناسی دینی در دانشکده صدا و سیمای قم یکی از رویکردهای مهمی است که در قالب پایان‌نامه‌ها و مقالات علمی - پژوهشی روی آن کار می‌کنند. لذا دسترسی به کتاب برای علاقه‌مندان بسیار راحت‌تر از دسترسی به آرشیو سازمان صدا و سیماست.

ترتیب مباحث این کتاب به چه صورت است؟
ترتیب مباحث این کتاب به ترتیب اجرا و پخش برنامه‌هاست. 34 برنامه در ماه رمضان سال گذشته ضبط شد که در تعداد کمتری در این کتاب منعکس خواهد شد. هر یک از این برنامه‌ها عنوان خاصی داشتند، لذا ترتیب و عنوان‌بندی فصل‌های کتاب نیز منطقی خواهد بود.
کار پیاده‌سازی از صوت به مکتوب و تدوین آن همزمان در حال انجام است. امیدوارم تا پایان سال جاری به مرحله چاپ برسد و در سال آینده وارد بازار نشر شود. فضای نشر ما به دلایل مختلف از جمله تحریم‌ها و گرانی کتاب، فضای کندی است. کتاب‌ها مانند گذشته، در بازه زمانی 6 ماهه منتشر نمی‌شوند. در چرخه کنونی نشر چاپ کتاب‌ها دو یا سه سالی زمان می‌برد.





منبع: خبرگزاری کتاب ایران