مشکلات داخلی پاشنه آشیل آسیای مرکزی در برابر افراط/ داعش ابزار پیگیری منافع/ مواد مخدر دغدغه همیشگی

به گزارش خبرنگار دفتر منطقه‌ای خبرگزاری فارس، «سانات کشکومبایف» معاون مرکز مطالعات استراتژیک ریاست جمهوری قزاقستان در نشست کار‌شناسی بررسی زمینه‌های افزایش همکاری‌های ایران و قزاقستان و نقش مخرب جریان افراط در آینده آسیای مرکزی به تحلیل برخی روندهای سیاسی در قزاقستان و منطقه پرداخت.

وی ابتدا با ابراز خوشنودی طرف قزاق از برداشته شدن تحریم‌های یکجانبه غرب علیه ایران اظهار داشت: قزاقستان در میان کشورهای اسلامی از نظر وسعت، بزرگ‌ترین کشور اسلامی با 18 میلیون جمعیت محسوب می‌گردد و قصد دارد از فرصت پیش آمده در دوران پساتحریم در راستای همکاری‌های اقتصادی و سیاسی، با ایران وارد تعاملات تازه گردد.

قزاقستان آماده توسعه همکاری با ایران

کشکومبایف گفت: سیاست خارجی قزاقستان چندبعدی و دارای سطوح مختلف است بگونه‌ای که قزاقستان تلاش کرده با همگی کشورهای منطقه‌ای و جهانی رابطه و همکاری داشته باشد اما از نظر سطح همکاری‌های سیاسی و اقتصادی، روسیه و چین در اولویت قرار دارند.

 کشکومبایف، همچنین قزاقستان را همسایه منطقه‌ای ایران از طریق دریای خزر توصیف کرد و گفت: با ایران طی سال‌های گذشته روابط حمل و نقلی بسیاری داشتیم و به اعتقاد ما، دریای خزر نخواهد توانست ما را از هم جدا کند.

وی ادامه داد: تا وضع تحریم‌های اقتصادی علیه ایران، همکاری خوبی قزاقستان با ایران داشت از جمله از طریق بندر نکا بصورت سواپ مواد نفتی به ایران تحویل داده می‌شد و ایران از مرز خود به خلیج فارس صادر می‌کرد همچنین در دسامبر سال 2014 راه اهن قزاقستان ترکمنستان- ایران افتتاح شد اما هنوز ظرفیت‌های بسیاری از آن باقی است که امیدواریم، در آینده و با رفع تحریم‌ها هر سه کشور عضو و دیگر شرکای منطقه‌ای از برکات این خط آهن بهره‌مند شوند.

کشکومبایف در ادامه با اشاره به ابعاد سیاسی همکاری ایران و قزاقستان نیز گفت: ما در بعد سیاسی با تهران همکاری خوبی داریم و بین 2 کشور مسائل غیرقابل حلی وجود ندارد. همچنین با توجه به رویکردهای مثبت آستانه نسبت به برنامه هسته‌ای ایران، تهران نیز متقابلا از روند توسعه سیاسی استقبال می‌کند.

مشکلات امنیتی، برنامه‌های توسعه‌ای را به خطر انداخته است

وی در پاسخ به سوالی مبنی بر احتمال اثرگذاری ابعاد مختلف ناامنی در برنامه‌های توسعه‌ای تصریح کرد: پس از بحث اقتصاد و اثراتی که بر جریان زندگی مردم دارد، موضوع امنیت حوزه‌ای است که جدی‌ترین چالش را ایجاد خواهد کرد. این در حالی است که افزایش شمار اتباع کشورهای اسیای مرکزی در سوریه باعث نگرانی ماست که بطور طبیعی بر برخی سرمایه گذاری‌های اقتصادی تاثیرگذار است.

کشکمبایف گفت: من در رابطه با آمار اتباع اسیای مرکزی در ترکیب گروه‌های تروریستی که توسط دیگران منتشر می‌شود، مقداری شک و تردید دارم. براساس اطلاعاتی که ما در اختیار داریم، تعداد واقعی اتباع قزاق 250 نفر است که در سوریه و عراق حضور دارند.

تلگرام و شبکه‌های اجتماعی به کمک داعش آمده است

وی ادامه داد: تبلیغات گسترده‌ای که جریان افراط براه انداخته است، با استفاده از شبکه‌های اجتماعی و تلگرام بیش از پیش باعث نگرانی گردیده است آنان از طریق تلگرام یارگیری می‌کنند و ظرفیت‌های جدیدی برای خود ایجاد کرده‌اند و این روند در حال افزایش است.

کشکومبایف تاکید کرد: قزاقستان در راستای جلوگیری از بازگشت این افراد اقداماتی را در حال انجام است، اما بایستی بیشتر از برخورد قهری، تمرکز خود را بر روی چرایی رفتار آنان قرار دهیم. وقتی مخالفین سیاسی راه‌های قانونی فعالیت ندارند این‌ها متمایل به افراطی‌گری می‌شوند و از این وضعیت بصورت گسترده گروه‌های افراطی و تندرو استفاده می‌کنند.

معاون رئیس مرکز مطالعات استراتژیک قزاقستان همچنین گفت: کشورهای منطقه علاقمند به حفظ نظام‌های موجود هستند. ولی در کنار این مسئله باید چالش‌هایی که در داخل کشور‌ها وجود دارد، به اولویت اول رسیدگی تبدیل شود.

مشکلات داخلی بیشتر از دلارهای نفتی اثرگذارند

این مقام عالی دولت قزاقستان در ادامه ضمن پاسخ به سوالی در خصوص بسترهای سربرآوردن جریان داعش در میان کشورهای آسیای مرکزی تاکید کرد: برخلاف تصور موجود، پول‌های نفتی عربستان و قطر چندان در موضوع داعش در آسیای مرکزی اثرگذار نیست بلکه مشکلات داخلی از قبیل بحران‌های اقتصادی، فقر فرهنگی و هویتی و شکل و ساختار قدرت در میان این کشورها، به نفوذ و اثرگذاری جریان افراط دامن می‌زند.

 کشکمبایف گفت: برخلاف تصور، حجم مبادلات کلان اقتصادی قزاقستان و عربستان نیز نسبت به روابط تهران-آستانه بسیار کمتر از آنی است که برخی تصور می‌کنند و از اینرو، امکان اثرگذاری چندانی ندارند.

قزاقستان بستری مناسب برای فعالیت عربستان نیست

وی ادامه داد: در خصوص ادعای پول‌های غیررسمی که عربستان برای ترویج سلفیت درکشور تزریق می‌کند، نمی‌توان بطور جدی اظهار نظر کرد اما نسبت به این مسئله وقوف کامل دارم که شرایط داخلی کشور قزاقستان اجازه تحرکات گسترده همانند آنچه امروز عربستان در کشور پاکستان انجام می‌دهد، را نمی‌دهد ضمن آنکه امکانات آن‌ها در این کشور‌ها محدود‌تر است اما بهرحال نباید از این موضوع غافل بود که آنان با شکل و شمایل دیگری در کشور نفوذ و نقش آفرینی خواهند کرد و که ما نیز به این مسئله بایستی توجه بیشتری نماییم.

کشکومبایف با اشاره به وضعیت دیگر کشورهای آسیای مرکزی در خصوص اجازه فعالیت برخی نهادهای عربی نیز گفت: به استثنا قرقیزستان در حال حاضر در دیگر کشورهای منطقه قوانین مربوط به دین در حال تغییر است و اکثر فعالیت سازمانهای دینی محدود شده است.

وی در توجیه این اقدام کشورهای آسیای مرکزی نیز گفت: با توجه به سابقه فعالیت حزب التحریر و حرکت اسلامی ازبکستان در گذشته، ما می‌دانیم که ظرفیت همسو بودن اکثر جریانات اسلامی با موضوع افراط امکانپذیر است.

در ادامه، کشکومبایف با اشاره به حوادث روی داده در برخی کشور‌ها از جمله تاجیکستان نیز گفت: مسائل و حواشی مربوط به ماجرای ژنرال نظرزاده، موضوعی داخلی بود. همچنین که بایستی بپذیریم که حکومت‌های فعلی اسیای مرکزی از نظر ژنتیک از‌‌ همان ساختار شوروی پیروی می‌کنند؛ از این جهت حوزه دینی را آن‌ها قبول ندارند و بعنوان رقیب می‌شناسند.

وی یادآور شد: بنابر همین دلیل است که در کشورهای اسیای مرکزی، ساختار دینی و رسمی یکی است. اکنون اینطور تصور می‌شود که با روحانیان متنفذ باید تعامل و دیالوگ وجود داشته باشد و حاکمیت‌ها در همین راستا سعی در جذب افراد بانفوذ در جوامع کرده تا اسلام و آموزه‌های آنرا در اختیار خود قرار دهند.

بحران‌های داخلی، پاشنه آشیل آسیای مرکزی در موضوع افراط

وی در ادامه در پاسخ به سوالی در مورد احتمال استفاده جریان افراط از ظرفیت بحران‌های داخلی نیز گفت: بله روی این ظرفیت از خارج از کشور سرمایه گذاری شده است. در حال حاضر مخصوصا جوانان اسلام را طلب می‌کنند اما چون شرایط داخلی مهیای جذب آنان نیست، و این جوانان معمولا پدر و مادرانی سکولار دارند، خیلی زود جذب جریانات تندرو اسلامی بعنوان تنها الگوی اسلامی می‌شوند.

کشکومبایف ادامه داد: الگوی صحیح اسلامی در آسیای مرکزی وجود ندارد و این مسئله به بحران دامن زده است.

معاون مرکز مطالعات استراتژیک قزاقستان ادامه داد، از طرف دیگر،. ظرفیت واقعی داعش در منطقه را باید تجزیه کنیم، در مورد خطر داعش بزرگنمایی‌هایی صورت گرفته و رسانه‌های غربی از آمار مختلفی خبر می‌دهند و در این شرایط، برخی بصورت ناخواسته به تبلیغ داعش می‌پردازند.

وی ادامه داد، همچنانکه تاحدودی از بحث تهدید تروریست‌ها و از جمله داعش مدیران آسیای مرکزی سعی بر مصرف داخلی نیز دارند و از این طریق به توجیه چرایی سرکوب هرگونه فعالیت اسلام خواهی می‌پردازند.

مشکلات مرزی، تقویت کننده اختلافات و در ‌‌نهایت ظهور افراط است

کشکمبایف همچنین در پاسخ به سوالی در مورد مهم‌ترین بهانه‌هایی که می‌تواند به دست فرصت طلبان در آسیای مرکزی دست دهد، تاکید کرد: نبایستی مرزهای موجود اسیای مرکزی را مطلق در نظر بگیرم یعنی این مرز‌ها مقدس و غیرقابل تغییر نیستند و به عبارت دیگر مرز‌ها را نباید بعنوان مسئله‌ای که باعث رقابت ما بشود در نظر گرفته و به عاملی برای مناقشه تبدیل سازیم.

وی ادامه داد: من و بسیاری بر این نظریم که آینده آسیای مرکزی را نباید فقط در مرزهای داخلی دانست و فقط به فکر تحکیم مرز‌ها باشیم. اگر این نگاه را داشته باشیم برای مدت‌های طولانی درگیر مرز‌ها خواهیم بود. مثلا دره فرغانه یکی از مثال‌های بارز است که در صورت وجود حساسیت سیاسی، اختلافات قومی و سپس افراطی‌گری را باعث خواهد گردید.

کشکمبایف گفت: من شخصا بر این باور هستم که آینده اسیای مرکزی در ازای همگرایی و همکاری و ایجاد یک اتحاد کشورهای اسیای مرکزی می‌تواند تضمین و تامین شود اما منطق نظام‌های خودکامه امروز آسیای مرکزی اجازه این امر را نمی‌دهد زیرا امروز می‌خواهند هرچه بیشتر موضوعات خصوصی را تقویت کنند.

بحران تغییر قدرت، بهانه تازه‌ای به افراطگرایان خواهد داد

وی همچنین در مورد دیگر زمینه‌های قدرت‌یابی افراطگرایان گفت: تغییر رهبران در کشورهای آسیای مرکزی یکی از چالش‌های آینده محسوب می‌گردد. ما دوست نداریم انتقال قدرت از راه‌های توسل به زور صورت بگیرد. الگوی قرقیزی یکی از گزینه‌های تغییر قدرت در کشورهای اسیای مرکزی است که تاحدودی رضایت بخش نیز بوده است.

این کار‌شناس مسائل سیاسی آسیای مرکزی ادامه داد: راه عقلانی این است که قدرت حاکمه، اختیاراتش را بین نهادهای دیگر فعال در سیاست کشور توزیع کند بگونه‌ای که از وجود مخالفین نیز در بدنه قدرت استفاده‌هایی صورت گرفته تا آنان احساس بیگانگی مطلق با هیئت حاکمه نکنند.

وی در پاسخ به سوالی در مورد تاثیرپذیری آسیای مرکزی از تحولات افغانستان نیز گفت: در حال حاضر، مهم‌ترین تهدید، قاچاق مواد مخدر از حوزه افغانستان است. همچنین مناطق قبایلی پاکستان و ظرفیتی که در این مناطق برای پرورش تروریسم وجود دارد، باعث نگرانی امنیتی در آسیای مرکزی شده است. این در حالی است که پاکستان از طریق عوامل خود سعی می‌کند بر تحولات منطقه تاثیرگذاری کند.

کشکومبایف تاکید کرد: داعشی که امروز بعنوان یک خطر در آسیای مرکزی مطرح است، بیشتر از اینکه جنبه واقعیت داشته باشد، به منفعتی برای کشور‌ها تبدیل یافته است. پاکستان، روسیه، و کشورهای آسیای مرکزی به نوعی سعی دارند با پرچم مبارزه با داعش، منافع خود را به پیش ببرند.

تغییر نگاه کشورهای آسیای مرکزی به طالبان نگران کننده است

وی خاطرنشان کرد: البته در این شرایط ممکن است برخی رفتار کشور‌ها رفتار صحیحی در قبال این تحولات از خود نشان ندهند و در دراز مدت به بحران، دامن بزنند.

معاون مرکز تحقیقات استراتژی قزاقستان مذاکره با طالبان را بعنوان شاهدی برای اظهارات خود عنوان کرد و گفت: نگاه برخی کشورهای آسیای مرکزی به طالبان در حال تغییر است این وضعیت مارا نگران می‌کند. صحبت از برقراری تماس با طالبان و مشروعیت دادن به این گروه مسئله مهمی است که می‌تواند در آینده خطرساز گردد.

وی خاطرنشان کرد: سیاست قزاقستان همواره بر این مسئله تاکید دارد که باید خود افغان‌ها مشکلاتشان را حل کنند. مذاکره دولت با طالبان حق هر دو طرف جنگ در افغانستان است اما دخالت کشورهای منطقه از جمله، کشورهای آسیای مرکزی در بلند مدت به نفع کل امنیت منطقه نخواهد بود.

انتهای پیام/.

http://fna.ir/YEBMWP

ویدیو مرتبط :
رفع خار پاشنه آشیل و ترمیم تاندون آشیل