سازوکار حمايت دولت از صادرات صنايع دستي

مهر/ امسال، پس از يک وقفه ۱۰ ساله و همزمان با روز صادرات صنايع غيرنفتي، يکي از صادرکنندگان صنايع دستي معرفي و تقدير شد. يک «شو روم» دائمي اخيراً در سازمان ميراث فرهنگي برپا شده و انجمن صنفي صادرکنندگان شکل گرفته است؛ اينها بخشي از دلايلي بود تا به سراغ مديرکل صادرات صنايع دستي کشور برويم و گپ و گفتي با او داشته باشيم.
پويا محموديان، مديرکل صادرات صنايع دستي کشور است که گفتگوي خبرنگار مهر با او از شکل‌گيري «شو روم‌»ها و نقش آن در فروش صنايع دستي آغاز شد:

* چه شد که بخشي از ساختمان سازمان ميراث فرهنگي به شو روم و نمايش صنايع دستي اختصاص پيدا کرد؟
هدف از شکل‌گيري شو روم، حدف واسطه‌ها بود. اگر واسطه‌ها حذف شوند و ما بتوانيم دست توليدکننده را در دست صادرکننده يا تاجر بگذاريم، اتفاق خوبي مي‌افتد.
امروز در سازمان ميراث فرهنگي، بخشي به نمايش صنايع دستي تعلق گرفته تا فروشندگان، نمايندگان بانک‌ها و سازمان‌ها و نهادهاي دولتي و غيردولتي به آن مراجعه کنند و آنچه مي‌خواهند را سفارش دهند.

* پس صنايع دستي که در اين شو روم به نمايش درمي‌آيد بايد سفارش‌پذير باشند؟
همه کارها بايد سفارش پذير باشند و اگر اين ويژگي در فرآورده‌هاي دستي نباشد، از چرخه بازرگاني خارج مي‌شوند.
از سوي ديگر، واسطه‌ها به صنعتگران ظلم مي‌کنند و شو روم‌ها به حذف واسطه‌ها کمک مي‌کنند. در هر حال، اميدوارم ساختمان بزرگي در اختيار ما قرار بگيرد و اين فضا گسترش پيدا کند و نتيجه اين رشد و افزايش ميزان فروش بر سفره صنعتگران بيايد.

* تا چه اندازه شو روم‌ها در جلب نظر هيئت‌هاي تجاري موفق بوده‌اند؟
ما بايد نمايشگاه‌هاي خارج از کشور را به عنوان اولين ويترين بازاريابي صنايع دستي جدي مي‌گرفتيم. به همين خاطر، مذاکره با هيئت‌هاي تجاري را آغاز کرديم و شو روم‌ها را به قصد جلب و جذب هيئت هاي تجاري صنايع دستي تشکيل داديم تا نمونه‌هاي مختلف از استان‌هاي متفاوت را يک جا گرد آوريم.
قبل از شکل‌گيري اين فضا بايد مي گفتيم به اصفهان و شيراز و خيابان ويلا برويد حالا همه فرآورده‌هاي دستي ما در يک جا جمع شده‌اند و اين امکان خوبي است.

* معاونت صنايع دستي براي توسعه صادرات چه کرده است؟
ما به عنوان معاونت صنايع دستي، تصدي‌گري نمي‌کنيم و تنها بايد بايد بسترساز و فرصت ساز و تسهيل کننده صادرات صنايع دستي باشيم و با برنامه ريزي درست، صادرات را در يک بستر درست هدايت کنيم.

* منظور از بستر درست براي توسعه صادرات صنايع دستي کدام است؟
صادراتي که زير ساخت نداشته باشد، شايد يک تاثير مقطعي بر ميزان فروش و صادرات صنايع دستي بگذارد اما اين تاثير، ادامه دار نيست. ما به صادرات پايدار فکر مي‌کنيم و بايد به دنبال حفظ بازارهاي سنتي و توسعه بازارهاي جديد باشيم.

* زيرساخت‌هايي که بايد براي صادرات صنايع دستي درنظر گرفته شود کدام است؟
کاري که ما کرديم اين بود که ديديم صادرکننده‌هاي ما در بخش خصوصي به يک تشکل نياز دارند که از حق صادرکننده صنايع دستي دفاع کند به همين جهت کمک کرديم تا انجمن صنفي صادرکنندگان شکل بگيرد چون لازم بود انجمني راه اندازي شود تا در زمينه صادرات پيشرو باشد و به عنوان نماينده بخش خصوصي برنامه‌ريزي کند.
بنابراين، اولين قدم اين بود که در بدنه اتاق بازرگاني، انجمن صنفي صادرکنندگان را تشکيل دهيم تا براي پيشرفت صادرات برنامه ريزي کند در بازار بين المللي حضور داشته و وسيله ارتباطي بين بازرگانان خارجي با توليدکنندگان صنايع دستي باشد.

* حد و حدودي هم براي فعاليت هاي انجمن تعيين کرديد؟
انجمن صنفي صادرکنندگان صنايع دستي، قرار است يک اساسنامه داشته باشد که شرح وطابف، اهداف و ماموريت‌هاي اين انجمن را مشخص کند. اين اساسنامه، به زودي توسط رئيس و اعضاي هيئت مديره تبيين مي شود.

* اما همه اينها، معاونت ميراث فرهنگي را از انجام وظايف خود معاف نمي‌کند؟
ما با شکل‌گيري انجمن صنفي صادرکنندگان، مي‌توانيم تسهيلات مورد نظر را هدفمندتر در اختيار هنرمندان و صادرکنندگان قرار دهيم. ما سال پيش به بسياري از صادرکنندگان که شرايط دريافت وام را داشتند وام داديم. امسال، پرداخت وام و ديگر تسهيلات با وجود اين انجمن منسجم تر مي‌شود و اين تسهيلات به سرمايه در گردش صادرکنندگان کمک مي‌کند.

* معاونت صنايع دستي چه امکاناتي را در اختيار هيئت‌هاي تجاري که از ايران به کشورهاي ديگر مي‌روند مي‌گذارد؟
ابتدا در شاکله هيئت هاي تجاري که به خارج از ايران مي رفتند، فعالان صنايع دستي حضور نداشتند ما با اتاق بازرگاني در حال مذاکره هستيم تا در بدنه اين هيئت‌ها، تجار صنايع دستي هم حضور داشته باشند.

* آيا معاونت صنايع دستي با وزارت امور خارجه، جهت تسهيل در روند صدور ويزا براي هيئت‌هاي تجاري تعامل برقرار کرده است؟
کار هيئت‌هاي تجاري يا از طرف خود اتاق بازرگاني يا وزارت صنعت معدن انجام مي شود. صادرکننده ها هم اگر کارت بازرگاني داشته باشند و به ويژه اگر بخواهند به کشوري بروند که محموله‌هاي خود را به آنجا ارسال مي‌کنند، مشکلي در ارتباط با صدور ويزا براي ورود به آن کشور ندارند.

* قرار است بسته‌هاي حمايتي براي صادرکنندگان صنايع دستي وجود داشته باشد؟
ما يک کاري را شروع کرديم که اميدواريم با حضور انجمن صنفي صادرکنندگان، پخته تر شود. به اين معني که مي خواهيم يک بسته حمايتي براي صادرات صنايع دستي تدوين و اين بسته را از طريق رئيس سازمان ميراث در شوراي عالي صادرات غيرنفتي کشور ارائه کنيم و بتوانيم حمايت‌هاي لازم را براي صادرکنندگان دريافت کنيم.

* اين بسته چه مواردي را شامل مي‌شود؟
جزئيات اين بسته مشخص نشده و بايد نظر صادرکنندگان تجميع شود. اما کليت اين‌که قرار است يک بسته حمايتي مطابق با شرايط اقتصادي کشور آماده شود.

* در اين بسته به بحث گمرک و عوارض گمرکي هم پرداخته شده است؟
مشکل ما در گمرک به نحو ديگري است. مشکل ما بحث عوارض نيست. مشکل ما هزينه هاي سنگين حمل و نقل است که در اين بسته حمايتي به آن پرداخته شده و اميدواريم برطرف شود.

* براي گسترش بازارهاي جهاني صنايع دستي چه کرده‌ايد؟
ما داريم سعي مي‌کنيم بازارهاي جدي، مثل چين را براي حضور صنايع دستي آماده تر کنيم. قرار است در نمايشگاه‌هاي روسيه هم به قصد شناخت بازار اين کشور حضور داشته باشيم.اما ما بايد اطلاعات خوبي از بازار کشورهاي جديد داشته باشيم و اين شناخت، اين هم هزينه‌بر است و هم زمان بر.

* اين بازاريابي قرار است چگونه انجام شود؟
به اين مساله فکر مي‌کنيم که با توجه به امکانات و ابزاري که داريم چطور مي‌توانيم اطلاعات خوبي از بازارهاي جهاني به دست آوريم.

* در برنامه ششم توسعه قرار است به شناخت بازار که از ضرورت‌هاي صادرات صنايع دستي است، توجه ويژه‌اي شود؟
سرفصل يکي از برنامه‌ها در برنامه ششم، انجام زيرساخت‌هاي مطالعاتي و پژوهش‌هاي تجاري در زمينه نيازسنجي و آسيب شناسي فروش و صادرات صنايع دستي در داخل و خارج از کشور است. بنابراين وقتي اين برنامه تصويب شود و ما حمايت لازم را داشته باشيم مي توانيم از سرفصل بودجه هاي پژوهشي استفاده کنيم. بازارهاي سنتي را هم که داريم.

* يکي از مشکلات ما در زمينه صنايع دستي، نبود تبليغات و معرفي درست اين آثار است. در اين زمينه چه کرده‌ايد؟
اداره کل ترويج يک سري برنامه‌ها دارد. يکي از اتفاقات خوشايند، در اين يکي دو سال اخير، حضور گردشگران خارجي و تاثير آنان روي بازار داخلي است.
واقعيت اين‌که، بخش عمده‌اي از صنايع دستي ما به صورت چمداني از مملکت خارج مي شود بنابراين بايد بکوشيم تا مراکز عرضه را زياد کنيم.

* يعني بايد تعداد بازارچه‌ها را بيشتر کرد؟
بله. فروشگاه‌ها به بخش خصوصي تعلق دارد. ما بايد تعداد نمايشگاه‌ها و بازارچه‌ها را افزايش دهيم. چه بازارچه‌هاي موقت و چه دائمي. بايد جايي وجود داشته باشد تا گردشگر، صنايع دستي مختلف را در آن ببيند.

* قرار نيست بازارچه‌ها و نمايشگاه‌ها به لحاظ مخاطب، طبقه‌بندي شوند؟
نمايشگاه، محلي است که کليه هنرمندان صنايع دستي مي‌توانند محصولات خود را ارائه کنند. اما بر آن هستيم تا علاوه‌بر نمايشگاه‌هاي عمومي، نمايشگاه هاي تخصصي تک رشته اي چون چوب و سفال هم برگزار کنيم.
يک سري نمايشگاه ها هم بايد براي مخاطب خاص طراحي شوند. براي مثال، نمايشگاهي که سال گذشته، اداره کل ترويج در خانه هنرمندان برگزارکرد از اين دست بود.

* و با در نظر گرفتن همه اين تدبيرها، رشد صادرات در بخش صنايع دستي چقدر بوده است؟
صادرات در شش ماهه اول ۹۴ نسبت به مدت مشابه سال قبل، ۱۳درصذ رشد داشته است.