ایران - كره؛ از مناسبات دیرین تا شركای استراتژیك

به گزارش ایرنا، سفر خانم «پارك» به تهران دارای جنبه های گسترده ای بود كه شاید در این مدت از سوی رسانه ها بسیار به آنها پرداخته شده، اما در مجموع می توان این سفر و دیدار وی با مقام های عالی رتبه جمهوری اسلامی ایران را از جهات دیگری هم مورد ارزیابی قرار داد.
در این ارزیابی بحث نخست آن است كه از زمان برقراری روابط دیپلماتیك تهران - سئول در سال 1962، این نخستین سفر رئیس جمهور كره جنوبی به ایران است؛ امری كه به خودی خود بیانگر موارد و مسائل بسیاری است، از جمله اینكه زمان انجام این دیدار در دوران پسابرجام و پس از توافق هسته ای تا حدود زیادی نشان می دهد كه سیاست خارجی مبتنی بر روابط دیپلماتیك دولت حسن روحانی، باعث رقم خوردن فرصت های اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و... بسیار برای جمهوری اسلامی شده كه مصداق آن سفر خانم «پارك» به ایران است.
چنانچه حجت‌الاسلام حسین سبحانی‌ نیا، نایب رئیس كمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در گفت و گویی در این مورد گفت: «مساله برجام توانسته این گونه روابط و زمینه ‌ها را هموار كند.»
با این مقدمه، باید در ادامه به زوایای دیگر سفر رئیس جمهور كره جنوبی به ایران پرداخت؛ مواردی نظیر مصادیق گسترش روابط اقتصادی، اهداف پیدا و پنهان طرفین از این دیدار و البته در نهایت، واكنش سایرین به سفر رئیس جمهور كره جنوبی به ایران.

* مصادیق اقتصادی
نمی توان انكار كرد كه یكی از مهم ترین اهدافی كه در دیدار مقامات و سران كشورهای مختلف از سوی آنها دنبال می شود، گسترش و توسعه روابط اقتصادی است؛ امری كه در صورت نیازسنجی و بسترسازی مناسب، می تواند منجر به نتایج مناسب شود.
با این حال پیش از هر چیز باید در مورد نتایج اقتصادی سفر رئیس جمهور كره جنوبی به ایران، به این نكته اشاره كرد كه صرف گسترش روابط اقتصادی دو كشور به معنای اثبات یكی از مسائلی است كه دولت همواره در دوره پسابرجام بر آن تاكید كرده است.
كره جنوبی به عنوان یكی از كشورهایی كه از رابطه ایده آل اقتصادی با ایالات متحده برخوردار است، در صورت حس كردن كوچك ترین خطر و تهدیدی در مورد روابط تجاری و اقتصادی با جمهوری اسلامی، مطمئنا به دلیل جلوگیری از عواقب آن، وارد چنین مذاكراتی نمی شد و اقدام به امضای تفاهم نامه همكاری با ایران نمی كرد. بنابراین بار دیگر می توان تاكید كرد كه نخستین مصداق این روابط اقتصادی، از بین رفتن بخش عظیمی از نظام تحریم ها علیه ایران است.
دكتر حسن روحانی رئیس جمهوری در نشست خبری با همتای كره ای خود اعلام كرد كه بواسطه تفاهم نامه های جدید میان ایران و كره جنوبی، حجم مبادلات دو كشور از 6 میلیارد دلار كنونی به 3 برابر یعنی 18 میلیارد دلار افزایش می یابد.
البته نباید فراموش كرد كه ظاهرا این تفاهم نامه ها تنها به مبادلات تجاری محدود نمی شود و سرمایه گذاری كره‌ای‌ها و انتقال تكنولوژی و صنعت توسط آنان به ایران را نیز در بر می گیرد. چنانچه رئیس جمهوری در همین نشست خبری گفت كه «یكی از این توافقات تبدیل روابط تجاری دو كشور به روابط راهبردی و ریشه ‌دار است كه برای ایجاد این تحول بزرگ، شركت‌ های كره جنوبی به سرمایه ‌گذاری و فعالیت ‌های مشترك اقتصادی با ایران مبادرت خواهند كرد و در كنار این فعالیت ‌ها فناوری ‌های پیشرفته وارد ایران خواهد شد.»

* اهداف طرفین از تقویت روابط
تقویت روابط تجاری ایران با كره جنوبی می تواند اهداف هوشمندانه بسیاری را در پس خود داشته باشد، اهدافی كه تنها محدود به مبادلات تجاری نمی شود بلكه جزو سیاست های راهبردی برای مقابله با هرگونه بحران احتمالی به شمار می رود. كره جنوبی می تواند یك شریك تجاری ایده آل از هر نظر برای جمهوری اسلامی به شمار رود؛ در صورتی كه چین تمایل به جایگزینی نفت ایران با نفت های دیگر داشته باشد، كره جنوبی می تواند جایگزین چین در مبادلات تجاری باشد. این امر در مورد كشورهای اروپایی نیز صدق می كند؛ چنانچه این كشورها مبنی بر محدودیت های احتمالی از سوی آمریكا یا اتحادیه اروپا، به هر دلیلی نتوانند یا نخواهند روابط تجاری خود را با ایران گسترش دهند، كره جنوبی می تواند در نقش یك جایگزین مناسب ظاهر شود.
از سوی دیگر به نظر می رسد كه كره جنوبی نیز به دنبال یك رابطه مبتنی بر منطق با جمهوری اسلامی است تا در روزهای بحران های احتمالی منطقه شرق آسیا، ایران به عنوان یك قدرت منطقه ای و فرامنطقه ای در قامت یك میانجی در كنار چین و روسیه ظاهر شود.
چنانچه مصداق این ادعا نیز می تواند گفت و گوی رئیس جمهور كرده با یونهاپ در مسیر بازگشت از تهران باشد كه طی آن خانم «پارك» تاكید كرد: «معتقدم سفر به تهران فرصتی را برای همكاری در مسئله خلع سلاح هسته ای در شبه جزیره كره به وجود آورده است.»
وی افزود: «رئیس جمهوری ایران موضع خود را درباره مخالفت با تولید و توسعه بمب اتمی اعلام كرد. او از تحقق وحدت مسالمت آمیز در شبه جزیره كره حمایت كرد و گفت كه خواهان بروز ناامنی در شبه جزیره كره نیست.»

* واكنش آمریكا
واكنش واشنگتن به ملاقات سران تهران و سئول، یكی از سربسته ترین واكنش های آمریكا به گسترش روابط ایران با سایر كشورهای جهان به شمار می رفت. حین سفر بی سابقه رئیس جمهور كره جنوبی به تهران، جان كربی سخنگوی وزارت امور خارجه آمریكا در پاسخ به سئوالی در این مورد، گفت: «فكر می كنم شما باید این پرسش را از مقامات سئول بپرسید تا درباره رابطه دو جانبه خود با ایران صحبت كنند.»
آنچه مسلم است، ایران در مقطع زمانی پسابرجام، علاوه بر تقویت اقتصادی خود، عادی سازی روابط با سایر كشورهای جهان را نیز در دستور كار خود قرار داده كه ابزار آن نیز هوشمندی و ظرافت دیپلماتیك محمد جواد ظریف به عنوان رئیس دستگاه دیپلماسی كشور است.
در این میان، پیش از هرچیز ناگفته پیداست كه عادی سازی روابط ایران با سایر كشورها بخصوص كشورهایی كه جزو عوامل و اهرم های فشار آمریكا در یك منطقه به شمار می روند، می تواند موجب خشم سران كاخ سفید شود.
اینك، كره جنوبی به عنوان یكی از متحدان آمریكا در منطقه استراتژیك شرق آسیا، روند عادی سازی خود با جمهوری اسلامی را آغاز كرده؛ موضوعی كه می تواند موجب نفوذ هرچه بیشتر ایران به این منطقه و همچنین رقم زدن برگ جدیدی از روابط كشورهای این منطقه باشد. از نمونه بارز آن می توان به این موضوع اشاره كرد كه منافع آمریكا همواره در جنگ افروزی ها و تحركات نظامی در نقاط مختلف جهان است.
اینك چنانچه تهران قصد داشته باشد به دنبال تحكیم روابط با سئول، در راستای حل بحران شبه جزیره كره برآید، باید منتظر واكنش های آمریكا بود.

* روابط تنها اقتصادی نیست
در نهایت با توجه به آنچه كه بیان شد، اینك می توان بیش از پیش به اهمیت سفر بی سابقه رئیس جمهور كره جنوبی به ایران پی برد، سفری كه شاید دستاوردها و تفاهم نامه های اقتصادی امضا شده در طول آن در بسیاری از رسانه ها مورد توجه قرار گیرد، اما نباید فراموش كرد كه «اقتصاد تنها»، بهره ایران از این سفر نیست؛ بلكه با اندكی درایت می توان این گونه ادعا كرد كه ایران به جز چین، اینك می تواند كره جنوبی را نیز در شرق آسیا در كنار خود ببیند.
آساق**1597