نقیب زاده: عرصه بین الملل یکسره دشمنی یا دوستی نیست/ اگر ترامپ به قدرت برسد فجایع زیادی در راه است که دامن ایران را هم می گیرد

مین انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده آمریکا قرار است سه شنبه ‎۱۸ آبان ۱۳۹۵ برابر با ۸ نوامبر ۲۰۱۶ میلادی برگزار شود. می توان گفت یکی از مهمترین و حساس ترین انتخابات در طول این مدت برای آمریکا، منطقه و از همه مهمتر برای ایران است. انتخاباتی که می تواند سرنوشت خیلی از موضوعات را تغییر دهد. هیلاری کلینتون یک دموکرات و دونالد ترامپ یک جمهوری خواه دو آتیشه در ایالات متحده آمریکا در صدر هستند که هر کدام تلاش خود را می کنند تا ریاست کاخ سفید را به عهده بگیرند.

اما چرا انتخابات ایالات متحده آمریکا در آینده ایران و برجام تاثیرگذار است؟ در همین رابطه شفقنا با دکتر احمد نقیب زاده، تحلیلگر مسایل بین المللی به گفت و گو پرداخته است که در ادامه می خوانید:

*شاهد رقابت سرسخت بین هیلاری کلینتون و دونالد ترامپ در انتخابات آینده آمریکا هستیم؛ کاندیداهای ریاست جمهوری آمریکا برخلاف اوباما و دولتش چندان نگاه مثبتی به ایران و برجام ندارند و از سخت گیری در آینده سخن می گویند؛ در این شرایط و پیش از پایان دولت اوباما، ایران چه اقداماتی می تواند انجام دهد که از اجرایی شدن برجام مطمئن شود؟

نقیب زاده: آقای روحانی یک ۸ ماه خیلی حساسی را در پیش رو دارند که در این موضوع هیچ شکی نیست، ولی اینکه فکر کنیم برجام را کسی می تواند لغو کند،  آن هم فکر درستی نیست.برای اینکه آن تعهدات، تعهداتی است که دو دولت داده اند و هر کس که جای این دولت ها  هم قرار بگیرد باید اجرایش کند، منتها چیزی که از ابتدا ما پیش بینی می کردیم و در حال تحقق است، این است که مصداق «پروبال ما بریدند و در قفس گشودند» است. اینکه بیایند تحریم ها را بردارند و ایران هم تعهداتش را انجام بدهد؛ ولی چون خصومت از بین نرفته دولت آمریکا هیچ همکاری برای اجرای بهینه برجام نیز انجام ندهد مثلا برای خرید هواپیمای بوینگ بگویند الان ما ظرفیت نداریم و باید سالها صبر کنید یا کسانی دیگر در نوبت هستند و الان نوبت شما نیست وهزار موضوع دیگر.

*ایران در این زمینه باید چکار کند؟

نقیب زاده: کاری که ما باید کنیم و تمام بهانه ها را از دست آمریکا بگیریم این است که هیچ عمل خصمانه ای هم انجام ندهیم تا تمام بهانه ها ازدست آمریکا گرفته شود ولی الان آنچه که مهم است و اولویت دارد اجرای برجام است؛ در حال حاضر تحریم ها برداشته شده است ولی مساله ای که مهم است بحث حاکمیت ملی آمریکاست؛یعنی آمریکا حق دارد از نظر حقوقی با ایران مراوده داشته باشد یا نداشته باشد، البته علاوه بر اینکه از این حق استفاده نمی کند در حقیقت نوعی فشار هم به متحدین اروپایی می آورد و نوعی تهدید پنهانی می کند و آنها را از این عمل می ترساند و دچار هراس می کند که با ایران وارد مراوده نشوند.  بنابراین قضیه خیلی حساس است. قضیه ای است که از نظر حقوقی دست ما بسته است و آمریکایی هامی گویند برداشتن تحریم ها به اراده دولت است و چنین تعهداتی ما نداده بودیم که در بانک های را آمریکا بگشاییم یا تسهیلاتی برای ایران قائل شویم. ما یک چیزی بین عربستان و کره شمالی هستیم، یعنی عربستانی که کاملاً با غرب متحد است و کره شمالی که تمام درهایش را بسته است. هر یک از این دو کشور از یک امتیازاتی بهره مند هستند، کره شمالی بمب اتم خودش را دارد، کسی هم در امور این کشور مداخله نمی کند، عربستان هم که تکلیفش مشخص است و با آمریکا در یک اردوگاه قرار دارد و از دوستی آمریکا بهره می برد. این وسط شما که نه این را داشته باشید و نه آن را درحقیقت ممکن است در حالاتی نه تنها مزیتی نداشته باشید بلکه سبب شود تمام کاستی ها یا نکات منفی که کره شمالی و عربستان دارد هر دو را یکجا نصیب خود کنید، این متاسفانه وضعیتی است که دارد پیش می آید.

بنابراین رفتارهای که صورت می گیرد یک مقداری، خصومت آمریکاست ولی یک میزان زیادی از آن، این است که ما می بایست بهانه ها را از آمریکا بگیریم ولی نگرفته ایم.

* علتش چیست؟

نقیب زاده: علت این است که برخی گروه هایی در داخل هستند که منافعشان در بحران به تحریم خلاصه شده و از طرف دیگر هیچگونه اشرافی در حوزه بین المللی ندارند و مداخله در کاروزارت امور خارجه می کنند و همچنین نگاهی روستایی به روابط بین الملل دارند یعنی فکر می کنند ما با کسی که بد هستیم همیشه می توانیم به او فحش بدهیم و اگر با کسی هم خوب هستیم دیگر دست دوستی دادیم. در صورتی که عرصه روابط بین الملل اصلا چنین عرصه ای نیست، عرصه دوستی و دشمنی یکسره نیست، عرصه ای است که عرصه دشمنی های ظاهراً دوستی است، یعنی همه علیه هم در پیکار و رقابت هستند ولی ظاهر قضیه این است که اتحادها و دوستی های موقتی دارند و از این موضوع استفاده می کنند. ما متاسفانه هرگز شناخت درستی از این عرصه بین المللی نداشتیم.

* چرا دولت نتوانست مانع این نگاه ها شود؟

نقیب زاده: نتوانست چون گروه هایی وارد شده و پایگاه هایی را برای خودشان تدارک دیدند. این است که دولت در موضع تدافعی قرار دارد. هر سخنرانی که انجام می دهد، ده سخنرانی علیه او صورت می گیرد.

به هر صورت یک وضعیت دوگانه ای وجود دارد که یکسری خودشان را صاحب این مملکت می دانند و یک عده خودشان را نماینده مردم می دانند. کسانی که خودشان را نماینده مردم می دانند وظیفه دارند که جواب مردم را هم بدهند. مردم رای دادند و خواهان تغییر بودند، آنها هم که با رای مردم آمده اند این را خوب حس می کنند، البته متاسفانه کسانی هستند که اتکایشان براستدلالات دیگری است.

* مهمترین برنامه ای که دولت روحانی باید پیش بگیرد تا بتواند تا حدودی این موانع را کمرنگ کند، چیست؟

نقیب زاده: مهمترین آن گفت وگوست. آقای روحانی به جای سخنرانی های ناگهانی که واکنش هایی را برمی انگیزد و سبب می شود میزانی از انرژی اش تلف شود، در حقیقت باید با گفت وگو، با مراجعی که دارای تاثیرگذاری در حوزه سیاست خارجی هستند و همچنین گروه هایی که در داخل فعال هستند و اطلاعی از عرصه بین المللی ندارند، قبل از اینکه اقدامی را انجام بدهندبه یک اجماع برسند یا به یک اجماع نسبی برسند مثلا یکی از کارهای خوبی که دولت روحانی انجام داده، ارتباط با قم است و وقتی آیات عظام را در جریان قرار می دهند سبب می شودبعضی از این بزرگان از برنامه های دولت دفاع می کنند و این به میزان زیادی کار دولت را آسان می کند. همین کار را با حوزه های دیگر انجام بدهند و کسانی که فکر می کنند منافعشان دراین رویکرد جدید دولت از بین می رود یا خدشه دار می شود، منافع جدیدی هم برای آنها تعریف کنند.

*با چنین اقداماتی، فشار داخلی درباره برجام از بین می رود؟

نقیب زاده: آنهایی که در پیشگاه دولت سنگ اندازی می کنند، متوجه نیستند که یک نیروی دیگری به نام مردم وجود دارد، مردمی که سرخورده شده اند، مردمی که با مشکلات اقتصادی شدیددست و پنجه نرم کردند و منتظر یک گشایش هستند ولی این امیدهایشان در حال تبدیل به یاس است و اگر این یاس به وجود بیاید، نتایج خوبی نخواهد داشت نه اینکه فقط یک دولتی برود و آقای روحانی یک ۴ سال در راس قدرت باشد. آنچه که در دولت نهم و دهم صورت گرفت کارهایی است که سالها طول می کشد تا جبران شود و اگر یک بار دیگر اینگونه دوره ها  ایجادشود،واقعاً نارضایتی به عمق جامعه می رود.

*آیا این فعل و انفعالات در کشور آمریکا هم وجود دارد؟

نقیب زاده: طبیعتاً بله؛ الان در آمریکا گروه هایی وجود دارند که به شدت خواهان جنگ هستند گروه هایی که منافعشان در جنگ و فروش سلاح تعریف شده است و لابی صهیونیست در آنجابسیار قوی است  مثلاً ترامپ به قدرت برسد واقعا یک دولت فاشیستی است؛ یعنی پایگاه اجتماعی اش دقیقا پایگاه اجتماعی فاشیسم است؛ یعنی بورژوازی و نیروهایی که بسیار خشمگین وتندرو هستند و اینها پشت سر او قرار گرفته اند، ضد مهاجرت هستند، ضد هرگونه صلح در منطقه هستند و بسیار خطرناک هستند و من امیدوارم ملت آمریکا {البته اگر بشود گفت ملت چون هنوز ملتی در آمریکا شکل نگرفته است } بالاخره جلوی این فاجعه را بگیرند. اگر ترامپ به قدرت برسد فجایع زیادی در راه است که دامن ما را هم خواهد گرفت.

* به نظرتان ترامپ به قدرت می رسد؟

نقیب زاده: اگر فشارها زیاد باشد امکانش وجود دارد اما فعلاً خوشبختانه گروه هایی وجود دارد که به شدت دارند فعالیت می کنند که او به قدرت نرسد . اساساً حزب جمهوریخواه حزب تندرویی است و وقتی به قدرت می رسد از ابزار زور بیشتر استفاده می کند تا از ابزار دیپلماسی و چون سلاح هایی در اختیار دارند که یک مقداری هراس آنها را از جنگ زایل می کند و هر لحظه ممکن است دست به جنگ یا دست به فتنه ای بزنند مانند آنچه در عراق، سوریه و لیبی اتفاق افتاد.

* پس ایران نباید به راحتی از این دوره انتخابات آمریکا بگذرد؟

نقیب زاده: خیر. شوخی بردار نیست. این انتخابات، انتخابات سرنوشت سازی برای همه منطقه است. هر کشوری هر تغییراتی در آ