نحوه ابراز محبت به فرزند در کلام و سیره معصومین (ع)

مهرخانه/ «تو را جزیی از خود، و شاید تمام وجود خودم دیدم؛ به‌حدی که اگر چیزی به تو ضرر برساند، مثل آنست که به من ضرر رسانده است، و یا اگر مرگ تو را تهدید کند، یعنی مرا تهدید کرده است.» (وصیت امام علی علیه‌السلام به امام حسن علیه‌السلام)

محبت را باید نشان داد، تا کودکمان هم آن را بپذیرد، یاد بگیرد و از آن سیراب شود. باید قربان‌صدقه کودک رفت، باید او را دید، او را تکریم کر، اما چگونه و تا کجا؟ در این مسیر لازم است فنون این کار را بیاموزیم تا کودکانمان، علی‌رغم آن‌که سیراب می‌شوند، لوس و پرتوقع بار نیایند. تا همان‌طور که احترام و محبت می‌بینند، احترام نیز بگذارند. تا درست و به‌قاعده بزرگ شوند؛ مستقل اما پرعاطفه؛ باصلابت، اما مهربان.

1. بیان کنید
علاقه، ابرازکردنی است. دوست‌داشتن را باید به کودک گفت؛ با بهانه یا بی‌بهانه، باید با این ابراز علاقه‌مندی، او را دلگرم کرد و مطمئن.

1.1. شب به شب، هنگام خواب، یک شب‌بخیر همراه دوستت دارم و بوسه، شب زیبایی را برای کودکمان خواهد ساخت. این ابراز علاقه‌های شبانه می‌تواند با خواندن لالایی، کتاب یا گفتن قصه همراه باشد و به کودکمان بفهماند که ما برای او وقت می‌گذاریم؛ در هر ساعتی از شبانه‌روز که باشد.

حضرت زهرای مرضیه سلام‌الله‌علیها زمانی که امام حسن علیه‌السلام را می‌خواباندند برای او چنین لالایی می‌خواندند: «حسن جان! مانند پدرت علی باش؛ ریسمان را از گردن حق بردار و آن را از بند اسارت رها ساز. خدای پرفضل و احسان را بپرست و با دشمنان کینه‌توز و بدخواه دوستی مکن.» (بحارالانوار، ج43، ص286.)

1.2. روزها، بیدارباش صبح می‌تواند آغاز یک روز شیرین و سراسر احساس برای کودکمان باشد. با زیباترین بیان و شیرین‌ترین لحن، با نوازش و بوسه، می‌توان او را از خواب بیدار کرد.

1.3. خوب است برای نزدیکی بیشتر به کودکمان، برای او لقبی ویژه خودش انتخاب کنیم و در طول روز و هنگام ابراز علاقه، او را با آن لقب ویژه صداکنیم.

پیامبر مهربانی‌ها در این رابطه می‌فرمایند: «پیش از آن‌که لقب‌های زشت بر فرزندانتان غلبه پیدا کند، کنیه‌های خوب بر آنان بگذارید.» (کنز العمال فی سنن الاقوال و الافعال، ج 16، ص 584.)

2. رفتار کنید
در کنار ابراز محبت بی‌دریغ زبانی، رفتارمان هم باید نشانی از علاقه‌مندی‌مان داشته باشد؛ امام صادق علیه‌السلام می‌فرمایند: «آیا حقیقت دین جز محبت و دوستی چیز دیگری است؟» می‌توان این علاقه را به کاربردی‌ترین و سهل‌ترین حالات ممکن نشان داد:

2.1. بوسه، ساده‌ترین و اثربخش‌ترین نوع ابراز محبت است. امام صادق علیه‌السلام به نقل از پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم می‌فرمایند: «هرکس فرزند خود را ببوسد، خداوند برای او نیکویی می‌نویسد.» (وسائل الشیعه، ج15، ص194.) گاهی حتی از سر غافل‌گیری، کودکمان را ببوسیم؛ امام صادق علیه‌السلام نیز بر این امر توصیه فرمودند که: «فرزندان خود را زیاد ببوسید...» (وسائل الشیعه، ج21، ص485.)

2.2. نوازش را خصوصاً در سنین نوزادی کودک نباید فراموش کرد؛ چراکه کودک با نوازش آرامش پیدا می‌کند و آغوش ما امن‌ترین جای عالم برای اوست. نقل شده است که امام باقر علیه‌السلام در موارد بسیاری، از این شیوه تربیتی در مورد فرزندان خود استفاده می‌کردند. محمد بن مسلم می‌گوید: در حضور امام باقر علیه‌السلام بودم که فرزند خردسالش جعفر وارد شد. پیشوای پنجم فرزندش را به آغوش کشیده و به سینه خود چسبانید و با کلمات زیبا و محبت‌آمیز با او به گفت‌وگو پرداخت. (کفایه الاثر، ص253.)

2.3. باید یاد بگیریم برای نشان‌دادن محبتمان، ابتکار به خرج دهیم. جملات زیبا و پرمهرمان را روی کاغذ نوشته و بر دیوار و یخچال و میز زده، یا روی شیشه و آیینه بنویسیم. وقت خداحافظی یا ورود، او را تحویل بگیریم و با بوسه و توجه، بدرقه کنیم.

3. تعریف کنید
این یک اصل تربیتی است؛ باید یاد بگیریم از کودکمان، رفتار درستش و محبتمان به او، نزد دیگران تعریف کرده و تلاش کنیم او هم این تعریف را بشنود. باید سعی کنیم اگر کودکمان کار جالب و جدیدی مثل نقاشی، مشق، کاردستی، شعر و... انجام داد، آن را ببینیم و کمی بزرگ‌تر و بهتر از آن‌چه که هست، از آن تعریف کنیم و بگوییم که چقدر او را دوست داریم.

از امام رضا علیه‌السلام روایت شده است که روزی حضرت موسی بن جعفر علیه‌السلام در محضر پدرش امام صادق علیه‌السلام سخنی گفت که سبب شگفتی و شادی پدر شد. حضرت برای تشویق فرزند خود، به او فرمودند: «ای فرزندم! سپاس خدای را که تو را جانشین و خلف پدران و مایه سرور و دل‌خوشی فرزندان و جانشین دوستان قرار داد.» (بحارالانوار، ج 48، ص24.)

4. توجه کنید
رسول مهربانی‌ها می‌فرمایند: «هر که کودکی داشته باشد، باید با او کودکانه رفتار کند.» (وسائل الشیعه، ج15، ص203.) این بدان معناست که باید برای کودکمان وقت بگذاریم؛ با او نقاشی بکشیم، بازی کنیم، کاردستی درست کنیم؛ و بالاخره در کارهای مورد علاقه‌اش او را با محبت و رغبت همراهی کنیم. حتی اگر وقت یا حوصله این کارها را نداریم، وقتی او مشغول به کاری است، باید به او توجه نشان دهیم؛ بایستیم و به خاله‌بازی یا خانه ‌سازی یا ماشین‌بازی‌اش با لبخند و علاقه نگاه کنیم؛ طوری‌که توجه ما را درک کند.

می‌توانیم وقتی مشغول یک کار سخت است، نگفته به او کمک کنیم؛ اگر کتابش را جلد می کند، یا بند کفشش را می بندد یا اسباب‌بازی‌هایش را جمع می‌کند، به او کمک کنیم.

سعی کنیم هفته‌ای یک روز یا یک ساعت ثابت را برای خلوت‌کردن با او، به تنهایی، اختصاص دهیم و اجازه دهیم بفهمد که این ساعت مختص اوست و به خاطر او.



منبع: مهرخانه