قانون بررسی کرد: کابوسی به نام خودکشی دانش آموزی

قانون/ در سال های اخیر بروز آسیب های اجتماعی خصوصا خودکشی‌ به‌ گونه‌ای‌ نگران‌ کننده در کشور افزایش یافته و گریبان‌ نسل‌ نوجوان‌ را نیز گرفته است‌ و در این میان، خود کشی میان دانش آموزان و محصلان به عنوان پدیده‌ای نو ظهور، بسیار قابل تامل است.

چنانکه ماه گذشته خبرخودکشی «هاروی» کودک 11 ساله اهل اشنویه رسانه ای شد و در خبرها این‌گونه آمد که او خود را از لوله گاز به علت « پرداخت نشدن کمک های مردمی به مدرسه از طرف خانواده اش» خود را حلق آویز کرد و جان سپرد. اگر چه مسئولان آموزش و پرورش خودکشی این دانش‌آموز کلاس ششم به علت گفته شده را رد و تاکید کردند مشکلات خانوادگی عامل خودکشی بوده اما پس از این حادثه و به فاصله چند هفته اتفاق مشابهی در تهران روی داد و پسر بچه دبستانی دیگری (که 10 ساله و دانش‌آموز کلاس پنجم دبستان بود) با حلق آویز کردن خود با روسری از میل بارفیکس،دست به خودکشی زد. اتفاقی که در محله خلیج فارس رخ داد و علت وقوع آن نیز در حال بررسی ا‌ست.

خودکشی دو دانش آموز ابتدایی به فاصله زمانی دو ماه اتفاق ساده‌ای نیست و نباید به راحتی از آن گذشت چرا که این دانش آموزان در مقطع ابتدایی بودند و بیشتر ساعات روز را در میان همسالان خود سپری می‌کنند. اینکه چه زمینه هایی سبب می شود تا دانش آموز 10 و 11 ساله که باید فکر درس و مشق مدرسه بوده و به بازی‌های راه مدرسه و نهایتا رویا پردازی شغل آینده را داشته باشد، میل به خود کشی پیدا می کند نکته ای است که باید بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد. اینکه چرا در جامعه ایرانی، میزان مشکلات روحی و روانی سبب شده تا دانش آموزان از راه‌های خودکشی الگوبرداری کرده و خیلی زود، پایان زندگی را برای خود رقم زنند. توالی این اخبار شوم و دقت در این نکته مهم که هر دو پسربچه دانش آموز مقطع ابتدایی بوده‌اند نگرانی ها در این باره را افزایش می‌دهد؛ آنقدر که باید از مسئولان آموزش و پرورش پرسید برای پیگیری این حوادث چه کرده‌اند و چه خواهند کرد و برنامه شان برای مقابله با اثرات شوم این اتفاق در مدارس این دانش آموزان چیست؟

آیا خودکشی دو دانش آموز ابتدایی به فاصله چند روز، از آن دست اتفاقاتی نیست که باید درباره آن کنکاش کرد، نگران آثار شومش بود و در راستای مراقبت از دانش آموزان هم که شده، تیم‌های ویژه تحقیق و تفحص تشکیل داد و تلاش داشت با به کار گیری نظریات کارشناسان و حتی استخدام روانشناسان، به مقابله با شیوع این حوادث تلخ همت گمارد؟!

«هوشنگ امیرافشار» جرم شناس در این باره در گفت و گو با «قانون» تاکید کرده که بحران های روانی و اجتماعی خیلی زود تر از آنچه که باید اتفاق افتد، وارد خانواده‌های ایرانی شده و خودکشی دانش آموزان باید به عنوان مهم ترین زنگ خطر آسیب های اجتماعی در ایران مطرح و پیگیری شود.

شرایط خانوادگی، عامل مهم خودکشی

این جرم شناس با بیان اینکه عواملی که باعث پدیده خودکشی می شود و فرد خود را قانع می کند تا حق حیات را از خود سلب کند، می گوید: از یک سو عوامل درونی فرد یعنی مسائل زیست شناختی، اختلالات هورمونی و مسائل روانشناختی و از سوی دیگر عوامل بیرونی یعنی مسائل مربوط به فاکتورهای جامعه شناسی، اقتصادی، فرهنگی، خانواده، سیستم آموزشی و تربیتی و حتی جغرافیا در بروز حوادثی چون خودکشی بسیار نقش آفرین است. وی ادامه می دهد: دانش آموزی که هنوز قادر به ادراک وسیع مناسبات اجتماعی نیست اما دست به خودکشی می زند، باید به دنبال عوامل درون خانواده بود و باید وضعیت روحی و روانی و اقتصادی پدر و مادر را بررسی کرد. خانواده ای که درگیر مسائل معیشتی است و در محیط خانه در حال نزاع است، به طور حتم فرزندشان که ناظر نزاع آنهاست، دچار یأس و ناامیدی می شود. همچنین در این وضعیت خانواده دیگر قادر به تامین نیاز عاطفی فرزند خود نخواهد بود. در این شرایط، کودک دچار افسردگی شده و به انزوا کشیده می شود، در نهایت اقدام به خودکشی می کند. بنابراین، دانش آموز هنوز نابالغ است که عوامل درونی و بیرونی بتواند به طور مستقیم روی او تاثیر بگذارد و این شرایط خانوادگی متاثر از جامعه است که باعث خودکشی می شود.. افشار با بیان اینکه برنامه آموزشی در جلوگیری از خودکشی در میان دانش‌آموزان تاثیر بسزایی دارد، تاکید می کند: نهادهایی همچون آموزش و پرورش، بهزیستی و وزارت بهداشت و درمان با بررسی وضعیت سلامت روحی خانواده می‌توانند نقش خود را به خوبی در کاهش آسیب های اجتماعی دانش آموزان ایفا کنند. چرا که سلامت فرزند برخاسته از سلامت خانواده بوده و سلامت خانواده نیز متاثر از سلامت اقتصادی و اجتماعی است.

دولت نسبت به آسیب روحی کودکان حساس باشد

هوشنگ امیر افشار تاکید می کند: نهادی‌هایی همچون آموزش و پرورش،وزارت بهداشت و... که در زمینه آموزش فعالیت می کند، مجری سیاست های کلی دولت هستند و آنها با در اختیار داشتن ابزارهای مناسب می توانند در بهسازی محیط زیست تلاش کنند.وی ادامه می دهد: در جرم شناسی به سیاست کلی کشور اصطلاحا «سیاست جنایی» می گوییم. چرا که در این سیاست جنایی دولت سیاستگذار است و این نهادهای مورد اشاره متولی اجرای برنامه دولت هستند.اگر سیاستگذاری به طور منطقی و متناسب با اوضاع و احوال جامعه نباشد، این نهادها حکم همان فرونشاندن تک جوش را دارند و به علت ارائه نکردن راه حل های مقطعی، دوباره شاهد بروز حادثه خواهیم بود. این در شرایطی است که درصورتی که دولت سیاستگذاری اصولی و علمی تدوین کند اقدامات نهادهای اجرایی می‌تواند مثمرثمر باشد. این جرم شناس در این باره مطرح می‌کند: اپیدمی خودکشی نمی تواند به صورت تقلید در میان دانش آموزان اتفاق بیفتد، چرا که کودک به علت محیط زندگی مشوش دچار آسیب روانی شده است و اقدام به خودکشی می‌کند. اما دانش‌آموزی که شرایط زندگی‌اش مشابه با همکلاسی خود است که خودکشی کرده به احتمال زیاد به بیماری روانی مبتلا می‌شود. وی خاطرنشان می‌کند: مسئولان آگاه باشند در صورتی که کودکی ناآرام است، نیاز دارد به او کمک شود تا آرامش پیدا کند. نه این‌که با رفتارهای پرخاشگرانه‌ ما به ناآرامی او افزوده شود.

آموزش و پرورش به هوش باشد

با گذشت 35 سال،نظام آموزشی کشور هنوز اعتقادی به اشتراک گذاشتن آموزش‌های روان شناسی و کلاس‌هایی در این زمینه ندارد. همچنین سیستم آموزش کشور خودش را از اول جدا با اولیای دانش آموزان می داند. درصورتی که شاهد ارتباط دو سویه نظام آموزشی کشورهای دیگر از ورود محصل به مدرسه و کلاس‌های آموزشی متعدد هستیم، اولیا همیشه در بستر آگاهی و پیشبرد فرزندان خود با مدارس در ارتباط هستند و این رابطه دوسویه سبب آرامش فکری و روانی فرزندان می شود یا به گونه ای سلامت روانی دانش آموزان را تحت کنترل دارند. اگر سیاستگذاران‌ و متولیان‌ آموزشی‌ و اجتماعی‌ در کشور به‌ فکر ارائه‌ راهکارهای‌ عملی‌ نباشند، دانش آموزانی که دچار بیمار روحی هستند وضعیف‌ نامناسب تری را در جامعه پیدا می کنند که آسیب های سویی به همراه دارد. و علی‌رغم‌ پتانسیل‌های‌ موجود سیاستگذاران دیگر، مجال‌ عرض‌ اندام‌ پیدا نخواهد کرد.