معرفی کتاب/ «همزاد»؛ دومین رمان «داستایفسکی»

کتابناک/ همزاد (The Double-1846) بعد از مردم فقیر دومین رمان داستایفسکی محسوب می‌شود. رمان کوتاه همزاد نسبت به زمانش، بررسی شگفت انگیزی در باب روان‌شناسی آدم‌های نابهنجار است. قهرمان آن، گولیادکین، کارمند دولت، مبتلا به جنون افزاینده‌ی تعقیب و آزار، به مردی برمی‌خورد که عیناً به او می‌ماند و همنانم اوست. ابتدا گولیادکین با او دوستی می‌جوید و شغلی در اداره‌ی خود برایش دست و پا می‌کند. باقی داستان ماجرای قهرمان را با همزادش مو به مو نقل می‌کند. گولیادکین با غیظی رو به فزونی مشاهده می‌کند که او تحسین و عنایتِ بالادست ها و همکارانش را به دست می‌آورد، حال آنکه کوشش خودش در کسب این مزایا عبث بوده است. در ذهن پریشان او، همزاد رهبر دسیسه‌ای علیه او می‌گردد و او بارها بیهوده می‌کوشد آن آدم گستاخ را لو بدهد. اما اتفاقات آنگونه که او انتظار دارد پیش نمی‌رود.

واقع‌گرایی روانشناختی داستایفسکی در این کتاب به جلوه‌های نیرومند ترس و ترحم دست می‌یابد. تجزیه و تحلیل حالتهای روحی و افکار شخصیت اصلی این کتاب بی‌رحمانه و وسواس برانگیز است. قدرتی که بدان داستایفسکی هستی وهم آمیزِ همزاد را نگاه می‌دارد و ظرافت ژرفکاویِ روان‌شناختی‌اش در ذهن منحرف گولیادکین، مهارت هنریِ موثر نویسنده‌ی جوان را آشکار می‌کنند نابسامانی روانی قهرمان بی‌ارتباط به او نیست. همچو می‌نماید که این نخستین سعی در تحلیل شخصیت‌ِ شکافته، به اشتغال خاطر بعدی داستایفسکی در باب رُویه‌های گوناگون دوگانگی در آفریدن برخی از به‌یادماندنی‌ترین قهرمانانش پیوسته است. با آنکه هرگز دوباره رُویه‌های آسیب‌شناختی[پاتولوژیک] را کاملاً تا مورد گولیادکین فرا نمی‌برد، باری در صحنه‌ی معروفی از برادران کارامازوف نزدیکش می‌رود. در این صحنه ایوان با همزادش رو به رو می‌شود که به‌طور بسیار مؤثری دوسوگرایی وی را برملا می‌کند.



با کانال تلگرامی «آخرین خبر» همراه شوید

منبع: کتابناک