کدام ماسک برای حال و هوای این روز‌ها مناسب‌تر است؟

سلامت نیوز: آیا تا‌کنون این سؤال برای شما پیش آمده است که در زمان آلودگی یا وارونگی هوا چه ماسکی سلامت شما را حفظ خواهد کرد؟ یا در زمان شیوع بیماری‌های ویروسی نظیر آنفلوانزا كدام ماسك مانع سرایت این بیماری به شما خواهد شد؟ یا در زمانی كه با جوهر نمك، آب ژاول یا سایر شوینده‌های محرك مشغول نظافت منزل هستید چه نوع ماسكی مانع تحریك سیستم تنفسی شما می‌شود؟

به گزارش سلامت نیوز به نقل از همشهری آنلاین، اگر در زمان‌هایی كه از طریق رسانه‌ها وضعیت آلاینده‌های هوا در حالت هشدار اعلام می‌شود كمی به اطرافمان دقت كنیم، متوجه می‌شویم كه افراد زیادی از ماسك‌های تنفسی استفاده می‌كنند كه البته اغلب آنها را افراد مسن یا كودكان تشكیل می‌دهند، اگر بیشتر دقت كنیم متوجه خواهیم شد كه ماسك‌هایی كه به‌صورت زده‌اند از انواع مختلفی است. اما آیا واقعاً ماسكی كه استفاده می‌كنند مناسب است!؟ در این مقاله قصد داریم اطلاعاتی را در اختیار شما بگذاریم تا بتوانید بهتر به این پرسش‌ها پاسخ دهید.

نوع ماسك كارایی سایر ویژگی‌ها FFP1 80% - FFP2 94% حذف ایروسل های روغنی

FFP3

99%

حذف آیروسل های روغنیحفاظت قابل قبول در برابر بیوآیروسل

N95 95%

حفاظت مطلوب در مطلوب بیوآیروسل

N99 99% حفاظت قابل قبول در برابر بیوآیروسل N100 99.97% حفاظت قابل قبول در برابر بیوآیروسل استاندارد

سازمان‌های مختلف استانداردهایی برای طبقه‌بندی و تست ماسك‌ها بیان كرده‌اند. 2استاندارد معتبر و پر كاربرد در این زمینه استاندارد اروپا و استاندارد مؤسسه ملی ایمنی و بهداشت حرفه‌ای ایالات متحده NIOSH است. اتحادیه اروپا ماسك‌ها را در 3كلاس FFP3، FFP2، FFP 1 طبقه بندی كرده است. NIOSH نیز ماسك‌ها را در 3كلاس N100، N99، N95 طبقه بندی كرده است. هر شركت تولید‌كننده ماسك درصورت تأیید شرایط این استانداردها توسط مؤسسات مجاز، كد استاندارد را روی ماسك تولیدی خود درج می‌كند. لازم است هر ماسك تحت یك استاندارد تولید و تست شود.

راندمان جمع‌آوری

راندمان جمع‌آوری، در حقیقت نسبتی از آلاینده است كه توسط ماسك از هوای تنفسی فرد استفاده‌كننده حذف می‌شود. راندمان جمع‌آوری بستگی به غلظت آلاینده و حد تماس مجاز مواجهه با آن دارد، لذا برای انتخاب یك ماسك مناسب، دانستن این موارد لازم است.با توجه به غلظت آلاینده‌ها در كلانشهر‌های كشورمان استفاده از انواع FFP2 یا N95 كافی خواهد بود و استفاده از سری‌های بالاتر با توجه به مقاومت بیشتری كه ایجاد می‌كنند برتری چندانی نخواهد داشت.

قطر ذرات جمع‌آوری كننده

ذرات معلق در هوا اندازه‌های مختلفی دارند، آسیب رسانی این ذرات صرف‌نظر از ماهیت شیمیایی‌شان با قطر آنها ارتباط دارد به‌نحوی كه ذرات هر قدر ریزتر باشند جذب قسمت‌های پایین تری از دستگاه تنفس شده و آسیب‌های آن افزایش می‌یابد.(البته این قانون در مورد ذرات درشت تا قطر 0.5میكرون صادق خواهد بود.) به همین دلیل هم PM2.5 خطرناك‌تر از PM10 است. در همین جا لازم است اشاره كنیم ماسك‌های معمولی و ماسك‌های جراحی توانایی حفاظت دستگاه تنفس در مقابل این ذرات را ندارند و انتخاب آنها بدین‌منظور اشتباه است.

مقاومت تنفسی

وجود هر جسمی در مقابل یك جریان ایجاد مقاومت خواهد كرد حال اگر این جسم به‌گونه‌ای باشد كه سطح عبور جریان را نیز كاهش دهد مقاومت ایجاد شده نیز به طرز چشمگیری افزایش خواهد داشت. طبیعتاً ماسك نیز در مقابل جریان تنفس (هم دم و هم بازدم) مقاومت ایجاد خواهد كرد. همین عامل نیز باعث سخت شدن تنفس شده و فرد ماسك را كنار خواهد گذاشت و حتی ممكن است درصورت استفاده مداوم مانع دریافت اكسیژن كافی در فرد شود. شركت‌های تولید‌كننده برای كاهش مقاومت ماسك 2رویكرد مختلف اتخاذ می‌كنند؛ اول استفاده از شیر یكطرفه بازدم كه به آنها ماسك‌های سوپاپ دار می‌گویند و دیگری بزرگ‌كردن سطح ماسك كه به اینگونه ماسك‌ها Big Eye می‌گویند. برخی شركت‌های تولید كننده نیز از هر دو رویكرد بهره برده‌اند. نوع Big Eye مقاومت تنفسی را هم در دم و هم در بازدم كاهش می‌دهد، اما نوع سوپاپدار باعث كاهش چشمگیر مقاومت تنفسی در بازدم می‌شود، همچنین از تعریق ناشی از تجمع بخار آب تنفس و گرمای تنفس در پشت ماسك تا حدود زیادی جلوگیری می‌كند.

شكل ماسك

ماسك‌های تنفسی معمول در 2نوع فنجانی یا Cup و تاشو یا Folded وجود دارند كه هر كدام مزایایی دارند. با توجه به ماسك‌های موجود در بازار انواع تاشو به‌دلیل قابلیت حمل راحت، شكل‌پذیری راحت‌تر با شكل صورت و سطح بالاتر و در نتیجه مقاومت تنفسی كمتر بهتر هستند. نوع Cup نیز به این دلیل كه به‌طور كامل به‌صورت فرد استفاده‌كننده نمی‌چسبد راحتی بیشتری برای استفاده‌كننده در بر دارد.

میكروارگانیسم‌ها

زمانی كه میكروارگانیسم‌ها در هوای تنفسی معلق باشند به آن بیوآیروسل می‌گویند. بیوآیروسل‌ها می‌توانند وارد ریه شده و در مواردی كه راه انتقال میكروارگانیسم تنفسی باشد باعث بیماری‌زایی شوند. ویروس‌ها دارای قطر 20تا 300نانومتر و باكتری‌ها دارای قطر 0.3تا 1.5میكرون هستند. ماسك‌هایی كه در بالا به آن اشاره شد در مورد باكتری‌ها راندمان خوبی دارند اما ماسك‌های سری N برای حفاظت تنفسی در برابر ویروس‌ها مناسب ترند. برخی تحقیقات نشان داده است كه FFP3 نیز راندمان قابل‌قبولی در حذف بیوآیروسل‌ها دارند، اما توصیه اغلب سازمان‌های متولی بهداشت ماسك‌های سری N به‌ویژه N95 است. علاوه بر این ماسك‌ها، ماسك‌های جراحی (همان ماسك‌هایی كه اغلب كاركنان بیمارستان از آن استفاده می‌كنند) نیز برای حفاظت در برابر ویروس‌ها استفاده می‌شود، اما باید به‌خاطر داشت این ماسك‌ها بیشتر برای جلوگیری از انتقال آلودگی از كاركنان درمانی به بیماران در شرایط استریل نظیر اتاق‌های عمل، طراحی شده‌اند.

لایه زغال فعال

برخی ماسك‌ها دارای لایه زغال فعال هستند، زغال فعال باعث جذب فیزیكی آلاینده‌های فرار آلی(VOCs) نظیر بنزن و تولوئن می‌شود. اما با توجه به اینكه تنها مقادیر اندكی زغال فعال را می‌توان به این صورت استفاده كرد، خیلی سریع (حتی قبل از اینكه شما آن را خریداری كنید) اشباع شده و كارایی خود را از دست خواهند داد.

متعلقات ماسك

قطعه بینی: تمامی ماسك‌ها تنها زمانی كارآمد خواهند بود كه دورتادور آن به‌طور كامل روی صورت بچسبد و از آنجا كه فرم صورت هر فرد با فرد دیگر متفاوت است باید شكل ماسك قابل انعطاف باشد. بیشترین جایی كه ممكن است ماسك از پوست فاصله بگیرد اطراف بینی است. قطعه بینی در ماسك در حقیقت یك نوار باریك فلزی است كه به‌صورت عرضی روی بینی قرار گرفته و با فشردن شكل بینی فرد استفاده‌كننده را به‌خود می‌گیرد و ماسك را روی پوست فیكس می‌كند.

بند: بند ماسك باید حالت ارتجاعی داشته به‌صورتی كه نه زیاد شل و نه زیاد سفت باشد، همچنین باید در محل اتصال به ماسك به خوبی پرس شده باشد و به راحتی جدا نشود. بهتر است بند‌ها در پشت سر مهار شوند نه در پشت گوش‌ها.

بازه زمانی تعویض

راندمان ماسك‌های تنفسی جمع‌آوری‌كننده ذرات به مرور زمان كه استفاده می‌شوند، افزایش می‌یابد اما همزمان مقاومت تنفسی آن افزایش یافته و تنفس با آن سخت‌تر می‌شود، از همین رو درصورتی كه از این ماسك‌ها برای حفاظت در برابر آلاینده‌های شیمیایی استفاده می‌كنید می‌توانید تا زمانی كه راحت نفس می‌كشید از آن استفاده كنید. اما درصورتی كه برای كنترل بیوآیروسل‌ها از ماسك استفاده می‌كنید، پس از یك‌بار استفاده آن را داخل كیسه پلاستیكی گذاشته، در آن را گره بزنید سپس در سطل زباله بیندازید. همچنین درصورت پارگی یا آسیب جدی به الیاف ماسك نیز می‌بایست آن را تعویض كرد. در جدول زیر برخی ویژگی‌های انواع پر كاربرد ماسك‌ها مطرح شده است.

اگر در كلانشهر‌ها زندگی می‌كنید

اگر در كلانشهرها زندگی می‌كنید یقیناً به تابلوهای نشانگر آلودگی هوا دقت كرده‌اید. این تابلوها اغلب 6نمودار میله‌ای دارند كه نشان‌دهنده وضعیت 6پارامتر اصلی شاخص كیفیت هواست، این 6پارامتر شامل ازن(O3)، منواكسید كربن(CO)، اكسیدهای ازت (NOx)، اكسیدهای گوگرد (SOx)، ذرات كمتر از 2.5میكرون(PM2.5) ذرات كمتر از 10میكرون (PM10)است. 4پارامتر اول حالت گازی دارند ولی 2پارامتر بعدی یعنی PM2.5 و PM10 حالت ذره‌ای دارند.

ماسك‌های مورد تأیید

مرجع رسمی تست و تأیید تجهیزات حفاظت فردی، ازجمله ماسك‌های تنفسی مركز تحقیقات و تعلیمات حفاظت فنی و بهداشت كار، وابسته به وزارت كار و رفاه اجتماعی است. این سازمان به‌منظور آگاهی استفاده‌كنندگان تجهیزات حفاظت فردی لیست آن دسته از تجهیزات حفاظت تنفسی كه موفق به تأیید استاندارد مربوطه در آن مركز شده‌اند را به همراه مشخصات تولید‌كننده یا توزیع‌كننده آن در سایت رسمی خود به آدرس http://crtosh.mcls.gov .ir/page.php?64 بارگذاری و به روز رسانی می‌كند، لذا می‌توان به‌منظور انتخاب مطمئن برند و مدل ماسك مورد نیاز خود به این مرجع مراجعه كرد.

نكات خیلی مهم!

هیچ كدام از ماسك‌هایی كه درباره آن صحبت شد توانایی حذف آلاینده‌هایی كه به‌صورت گاز یا مایع هستند را ندارند. به‌عبارت دیگر آلاینده‌هایی نظیر كربن منواكسید، ازن، اكسیدهای گازی ازت و گوگرد را نمی‌تواند حذف كند.

هرگز از ماسك‌های معمولی كه هیچ استانداردی روی آن ذكر نشده برای حفاظت در برابر آلاینده‌های هوا استفاده نكنید. این ماسك‌ها كارایی بسیار پایینی در حذف ذرات خطرناك دارند.

هیچ كدام از ماسك‌های یادشده قادر به حذف گاز‌ها و بخارات حاصل از مواد شوینده یا سموم و آفت‌كش‌ها نیستند. برای كنترل این آلاینده‌ها از ماسك‌های كارتریج‌دار كه شبیه ماسك‌های جنگی است استفاده می‌شود! یقیناً از این ماسك در خانه نمی‌توان استفاده كرد! از همین رو هنگام استفاده از این مواد مهم‌ترین اقدام كاهش مواجهه مستقیم و استفاده از آن در محیط‌های بسته است.

ویدیو مرتبط :
وقتی‌ آمریکایی‌ها سعی‌ میکنند ایرانی‌ باشند!