فریاد اعتراض یک رودخانه/ «خرم‌رود» آبستن حوادث فاجعه‌بار است

خبرگزاری مهر - گروه استان‌ها: بر اساس آمارهای موجود کشور ایران یکی از ۱۰کشور آسیب‌پذیر در برابر حوادث و بلایای طبیعی بوده به‌طوری‌که از ۴۱ بلای طبیعی شناخته‌شده در جهان تاکنون ۳۱ مورد آن در ایران روی‌داده است.

در این میان خسارات سیل نسبت به سایر بلایای طبیعی در مرتبه بالاتری قرار دارد و بر اساس بررسی‌های  انجام‌شده خسارات سیل در پنج دهه گذشته بیش از نیمی از کل خسارات ناشی از بلایای طبیعی در دنیا را به خود اختصاص داده و آمار سیلاب‌های ۷۰ سال گذشته نیز نشان می‌دهد که کشور ما هفتمین کشور سیل‌خیز دنیا است.

لرستان، استانی سیل‌خیز

سیلاب به‌عنوان یکی از مهم‌ترین حوادث غیرمترقبه و همچنین یک عامل تهدیدکننده و مخرب اجتماعی و اقتصادی، همه‌ساله خسارات جانی و مالی جبران‌ناپذیری را در کشور ما به بار می‌آورد و استان لرستان نیز به لحاظ تأثیر عوامل طبیعی و نقش عوامل انسانی یکی از استان‌های پرحادثه به‌ویژه ازنظر سیل‌خیزی در کشور است.

بر اساس آمارهای ارائه‌شده از طرف مدیریت بحران از ابتدای سال آبی جاری تاکنون براثر بروز سیلاب بیش از ۲۶۰ میلیارد تومان خسارت به بخش‌های مختلف کشاورزی، مسکن، راه و زیرساخت‌های استان لرستان واردشده است.

 رضا میرزایی کارشناس ارشد آب زیرزمینی شرکت آب منطقه‌ای لرستان و دانشجوی دکترای زمین‌شناسی در این رابطه به خبرنگار مهر می‌گوید: استان لرستان به لحاظ قرارگیری در زاگرس میانی، سرزمینی کوهستانی با شیبی متوسط حدود ۱۱ درصد بوده که با توجه به شرایط آب و هوایی، وجود بارش‌های شدید و سیل‌آسا، خصوصیات زمین‌شناسی و گسترش سازندهای ریزدانه و نفوذناپذیر یکی از نقاط سیل‌خیز کشور با پتانسیل بالا است.

پدیده «ال نینو» و ارتباطش با وقوع سیلاب در لرستان

وی گفت: ویژگی‌های خاکشناسی، خصوصیات فیزیوگرافی و توپوگرافیک زیر حوضه‌های آن، دخل و تصرف‌های انسانی در حوضه‌های آبریز آن به‌صورت تغییر کاربری‌های غیراصولی در بستر و حریم رودخانه‌ها، برداشت‌های بی‌رویه مصالح رودخانه‌ای، تخریب پوشش گیاهی و سوابق وقوع سیل‌های تاریخی در سال‌های گذشته سیل‌خیز بودن لرستان را تائید می‌کند.

کارشناس ارشد آب زیرزمینی شرکت آب منطقه‌ای لرستان در خصوص تأثیر پدیده ال نینو در تشدید و وقوع احتمالی سیلاب‌ها در سال آبی جاری گفت: بر اساس پیش‌بینی سازمان‌های هواشناسی معتبر بین‌المللی در سال آبی جاری اثرات پدیده ال نینو در ۶۵ سال اخیر بی‌سابقه است.

میرزایی بابیان اینکه  این پدیده بزرگ اقلیمی در سال آبی جاری کشورهای خاورمیانه و همچنین زاگرس و نیمه جنوبی کشور ایران را تحت تأثیر قرار می‌دهد و ریزش‌های عمده و کم‌سابقه‌ای را در این نواحی از کشور ایجاد خواهد کرد گفت: بارش‌های بی‌سابقه فصل پاییز سال جاری در استان لرستان که باعث آب‌گرفتگی خیابان‌ها و بروز سیلاب و وارد شدن خسارات مالی و جانی در شهرستان‌های کوهدشت و خرم‌آباد و پلدختر شد در ارتباط با عملکرد همین رخداد اقلیمی ال نینو است.

کار خطرناک تغییر کاربری رودخانه‌های لرستان

وی بابیان این مطلب که اکثر رودخانه‌های اصلی استان در داخل شهرها و مراکز پرجمعیت عبور می‌کنند و شهرهای ما در معرض تهدید سیلاب قراردادند افزود: طی سال‌های اخیر با توسعه شهرها، متأسفانه بدون مطالعات و محاسبات هیدرولوژی تغییرات زیادی در بستر و حریم رودخانه‌های استان در داخل محدوده‌های شهری انجام‌شده و بخش زیادی از بستر و حریم رودخانه‌ها تغییر کاربری داده‌شده و تبدیل به خیابان و ساختمان‌های مسکونی و تجاری شده است.

کارشناس ارشد آب زیرزمینی شرکت آب منطقه‌ای لرستان ادامه داد: این وضعیت باعث کاهش عرض و عمق بستر و درنتیجه کاهش ظرفیت آبگذری رودخانه‌ها شده که کاری غیر فنی و بسیار خطرناک است.

شهرهای لرستان فاقد زیرساخت‌های مناسب جمع‌آوری روان آب‌ها

 میرزایی در خصوص نقش تغییر کاربری‌های غیراصولی در بستر و حریم رودخانه‌ها در تشدید خسارات سیل گفت: رفتار رودخانه‌ها بسیار پیچیده بوده، لذا هرگونه تغییر در خصوصیات بستر و حریم رودخانه‌ها می‌تواند تأثیر زیادی بر روی رفتار  هیدرولیکی رودخانه داشته و درنتیجه در فصول بارندگی باعث بروز سیلاب‌های وحشتناک و افزایش خسارات مالی و جانی شود.

 مشاور اجرایی شرکت آب منطقه‌ای لرستان در رابطه با وضعیت زیرساخت‌های شهری برای مقابله با سیلاب‌های احتمالی اظهار داشت: تقریباً همه شهرهای استان لرستان فاقد زیرساخت‌های مناسب برای جمع‌آوری و دفع رواناب‌های سطحی است.

وقتی رودخانه پارکینگ می‌شود!

میرزایی ادامه داد: در این راستا در مواقع بارش‌های شدید رواناب‌های ناشی از سطوح نفوذناپذیری شهری و ارتفاعات و دامنه‌های اطراف و حوضه‌های آبریز بالادست باعث بروز سیلاب و آب‌گرفتگی خیابان‌ها و معابر شده و رفت‌وآمد شهروندان و تردد و فعالیت وسایط نقلیه شهری را سریعاً مختل می‌کند.

وی در خصوص عوامل نابسامانی رودخانه خرم‌آباد گفت: طی چند سال اخیر، تغییرات زیادی در بستر و حریم رودخانه خرم‌آباد از ورودی آن در تنگ شبیخون تا خروجی آن در منطقه ماسور ایجادشده است.

کارشناس ارشد آب زیرزمینی شرکت آب منطقه‌ای لرستان تصریح کرد: علاوه بر کاهش عرض بستر، حریم و عمق رودخانه و تبدیل آن به خیابان ساحلی،   پارک و املاک تجاری و مسکونی، بلکه سازه‌های عرضی غیر فنی و غیراصولی به‌صورت شش پل موقت در نقاط مختلف شهر بر روی رودخانه با استفاده از تعدادی لوله و بتن‌ریزی و آسفالت احداث‌شده و بخشی از بستر رودخانه نیز تبدیل به پارکینگ شده است.

وقتی خرم‌آباد آبستن حوادث فاجعه‌بار می‌شود

 میرزایی تصریح کرد: بر اساس آمارهای موجود در دفتر مطالعات شرکت آب منطقه‌ای لرستان حداکثر دبی سیلابی رودخانه خرم‌آباد در دوره آماری مربوط به سال آبی ۵۸-۵۷ معادل ۵۶۴ مترمکعب در ثانیه بوده، درصورتی‌که پل‌های موقت احداث‌شده بر روی رودخانه ظرفیت آبگذری کمتر از ۵۰ مترمکعب در ثانیه رادارند.

وی افزود: با توجه به شرایط خاص سال آبی جاری و تأثیرات پدیده ال نینو در افزایش میزان و شدت بارش‌ها و همچنین کاهش ظرفیت آبگذری بستر رودخانه در محل پل‌های موقت، در صورت بارشی معادل ۱۰۰ میلی‌متر در کمتر از ۴۸ ساعت، شهر خرم‌آباد آبستن حوادث فاجعه باری خواهد بود.

رودخانه خرم‌آباد ساماندهی شود

کارشناس ارشد آب زیرزمینی شرکت آب منطقه‌ای لرستان کرد: ریسک سیلاب در نقاط شهری استان لرستان بیشتر از مناطق روستایی است و در این میان شهرهای پلدختر، خرم‌آباد و کوهدشت آسیب‌پذیرترند.

 میرزایی تأکید کرد: با توجه به شرایط خاص سال آبی جاری، هشدار سازمان‌های هواشناسی بین‌المللی و کارشناسان در خصوص احتمال بارش‌های شدید و بی‌سابقه ناشی از عملکرد پدیده ال نینو، لازم است مدیریت بحران استان به همراه دستگاه‌های اجرایی ذی‌ربط، ضمن برنامه‌ریزی برای انجام اقدامات پیشگیرانه و اصلاح طرح ساماندهی رودخانه خرم‌آباد و برچیدن پل‌های موقت نسبت به ارتقاء سطح آمادگی و توان دستگاه‌های اجرایی برای مقابله با حوادث احتمالی آتی ناشی از بروز سیلاب اقدام کنند. 

ویدیو مرتبط :
فاجعه زیست محیطی رودخانه آجی چای (تلخه رود) در تبریز